Γράφει ο Ηλίας Κανέλλης
Στις 18 Οκτωβρίου 2015, χθες δηλαδή, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έκλεισε τα 97 χρόνια του και το γιόρτασε όπως συνηθίζει, στο πλαίσιο μιας οικογενειακής γιορτής, όπου παρευρέθηκαν παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα. Ο ευτυχισμένος παππούς δεν έχει, πάντως, αποσυρθεί στην οικογενειακή ζωή, δεν απολαμβάνει ανέμελος τα τελευταία χρόνια μιας πλούσιας ζωής γεμάτης εμπειρίες και περιπέτειες, δεν περιορίζεται έστω στην καταγραφή των απομνημονευμάτων του. Κάθε άλλο. Ανησυχεί για την πορεία της χώρας και δεν χάνει ευκαιρία να εκδηλώνει την ανησυχία του αυτή με πράξεις ή δηλώσεις υψηλού συμβολισμού.
Μια τέτοια πράξη ήταν η επιλογή του να κατεβεί στην πλατεία Συντάγματος και να διαδηλώσει με τους διαδηλωτές υπέρ της κίνησης «Μένουμε Ευρώπη», στην κρίσιμη διαδήλωση πριν από το δημοψήφισμα του καλοκαιριού, όταν πλήθαιναν οι ενδείξεις ότι η χώρα θα χρειαστεί έναν ισχυρό ευρωπαϊκό-εκσυγχρονιστικό πόλο, που πρέπει να κάνει αισθητό το ιδεολογικό στίγμα του - ένα στίγμα που ήταν ανάγκη να καταγραφεί στον κοινωνικό ιστό.
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, παρότι ριψοκινδύνευσε να βρεθεί στο κέντρο μιας διαδήλωσης στην οποία ουδείς μπορούσε να εγγυηθεί ακόμα και τη σωματική ακεραιότητά του (έγιναν, άλλωστε, μικρά αλλά σοβαρά επεισόδια, άλλες στιγμές, εκείνο το βράδυ), δεν ενίσχυσε την κυρίαρχη τάση, δεν όρισε τις πολιτικές εξελίξεις. Για ακόμα μια φορά, βρέθηκε με την πλευρά των ηττημένων. Στη συνέχεια, πάνω από την κίνηση «Μένουμε Ευρώπη» έπεσαν ακόμα μια φορά τα πολιτικά κόμματα - και η τελευταία συγκέντρωση πριν από το δημοψήφισμα, επίσης μαζική, είχε χάσει τον αυθορμητισμό, είχε κάτι από την πατίνα του κομματικού λόγου της ΝΔ, του Ποταμιού, του ΠΑΣΟΚ.
Οι εξελίξεις μετά το δημοψήφισμα και την κατάληξή του, την άδοξη υπογραφή του Τρίτου, του αριστερού Μνημονίου, δεν επέτρεψαν την ανάδυση ενός νέου ρεύματος που θα μπορούσε να μεταστοιχειωθεί σε μια μεγάλη ευρωπαϊστική κίνηση. Τα παραδοσιακά κόμματα συνέχιζαν να κάνουν παιχνίδι και προετοιμάστηκαν για τις εκλογές που διαφαίνονταν, προκειμένου να εκμεταλλευτούν καθένα για την πάρτη του τη συγκυρία. Η ΝΔ ήθελε να είναι η ηγεμονική δύναμη του ευρωπαϊσμού. Το Ποτάμι επέλεξε τον ρόλο ενός μεταμοντέρνου ευρωπαϊστικού κόμματος, που προσπάθησε να ενισχύσει τη δύναμή του. Και το ΠΑΣΟΚ, υπό την ηγεσία της Φώφης Γεννηματά και με ανακληθέντα από την εφεδρεία τον Κώστα Λαλιώτη, επέλεξε να απευθυνθεί αντανακλαστικά στον κομματικό πατριωτισμό των παλαιών πασόκων αντί να διεκδικήσει νέες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις.
Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: ήδη έχουμε μια νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και ήδη η ΝΔ διέρχεται μια τεράστια κρίση, με πιθανό αποτέλεσμα την εσωστρέφεια και τη συρρίκνωση, αντί του εκσυγχρονισμού του κόμματος.
***
Στην εσωκομματική διαμάχη για νέα ηγεσία της ΝΔ, όλος ο προβληματισμός τον οποίο ανακίνησε ο τελευταίος ιδεολόγος πρωθυπουργός της συντηρητικής παράταξης θαρρείς ότι δεν υπάρχει. Ο εκ των υποψηφίων που έχει το όνομά του, ο γιος του Κυριάκος Μητσοτάκης, θέτει σε έναν βαθμό τα ζητήματα όπως ενδεχομένως να τα έθετε ο πατέρας του, αλλά είναι δεδομένο ότι το κόμμα αδυνατεί να κατανοήσει έναν ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό, με στοιχεία φιλελευθερισμού και με εξωστρεφή διάθεση.
Από τους άλλους υποψηφίους, ο Άδωνις Γεωργιάδης συνδυάζει τις αντιφάσεις ενός τολμηρού στην πράξη πολιτικού προς την κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού και ενός τυπικού ακροδεξιού, αντισημίτη και παλαιοκομματικού. Η πιθανή εκλογή του, θα μπορούσε να είναι το ισχυρότερο ιδεολογικό όπλο των αντιπάλων του - και ιδίως του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος θα τόνιζε τα ακροδεξιά ιδεολογικά χαρακτηριστικά του, αλλά και τη φιλομνημονιακή προθυμία του.
Τι απομένει. Το δίδυμο Απόστολος Τζιτζικώστας και Βαγγέλης Μεϊμαράκης. Ο πρώτος εκφράζει μια θεσσαλονικιώτικη εκδοχή της δεξιάς ακινησίας: εσωστρεφής και καλαιοκομματικός, αν εκλεγεί θα στηριχθεί στους μηχανισμούς - ενώ το ζήτημα είναι να έχει ρεύμα στους πέραν της κομματικής «στρούγκας» πολίτες και να έχει επιδείξει δυνατότητες σύνθεσης ευρύτερων συμμαχιών. Ο δεύτερος αποδείχθηκε στις εκλογές ότι μπορεί να μιλήσει σε ένα κοινό οπαδών, αλλά επίσης ο κλισέ πολιτικός λόγος του, η αδυναμία του να κατανοήσει την ευρύτερη ευρωπαϊκή σκηνή και η έλλειψη διεθνούς προφίλ είναι σοβαρά μειονεκτήματα για έναν σύγχρονο πολιτικό ηγέτη.
Αδιέξοδο λοιπόν;
***
Αδιέξοδα στην πολιτική δεν υπάρχουν. Η ουσία είναι, όμως, ότι η εσωστρέφεια της ΝΔ περιορίζει και το εύρος της.
Τι μένει; Οι εξελίξεις, ευτυχώς, δεν θα προκληθούν από ένα κόμμα όπως η ΝΔ. Ό,τι συμβεί στο άμεσο μέλλον, θα κρίνει στην πράξη τις πολιτικές επιλογές και της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης.
Το ευτύχημα: ότι η δυσμενής συγκυρία και, πιθανόν, η αδυναμία της κυβέρνησης να ανταποκριθεί ούτε στο εισπρακτικό ούτε στο μεταρρυθμιστικό όραμα του Τρίτου Μνημονίου, θα απαιτήσει με βεβαιότητα την αναδιάταξη των πολιτικών δυνάμεων. Στην αναδιάταξη αυτή, όλα είναι πιθανά. Αν η χώρα έχει ελπίδες να παραμείνει στον σκληρό πυρήνα του ευρωπαϊκού δυτικού κόσμου, αυτό δύσκολα θα γίνει υπό την ηγεσία κάποιου από τα σημερινά πρόσωπα του πολιτικού προσκηνίου. Εκτός του προσκηνίου αυτού, εργάζονται πολλοί και ικανοί δρώντες ή και επίδοξοι πολιτικοί εκπρόσωποι. Μόνο σε κάποιους απ' αυτούς μπορούμε να ελπίζουμε.
