Τις ιστορικές σκηνές, που μας διηγούνται με κάθε λεπτομέρεια οι Ευαγγελιστές, τις οποίες με μεγάλη ευσέβεια απεικόνισαν οι Βυζαντινοί ζωγράφοι στα καθολικά των διάφορων ναών και Μονών, αποτέλεσαν αθάνατα μνημεία του πολιτισμού οι αναστάσιμες σκηνές που εκφράστηκαν στα διάφορα βυζαντινά μνημεία πλούτισαν την εικονογραφία και δημιούργησαν ένα ιδιαίτερο και ολοκληρωμένο αναστάσιμο κύκλο με κυριαρχούσα έκφραση την κάθοδο του Χριστού στον Άδη, η οποία αποτελεί τη γνήσια ιστορική μορφή της Αναστάσεως της βυζαντινής εικονογραφίας.
Ας παρακολουθήσουμε μερικές σκηνές, όπως αυτές εκφράστηκαν στα διάφορα μνημεία:
* Πρώτη Σκηνή. Η Ταφή του Χριστού
Στην παράσταση αυτή απεικονίζονται δύο άνδρες αριστερά ο Νικόδημος, νέος αγένειος με βραχύ χιτώνα και δεξιά ο Ιωσήφ γέρος με ποδήρη χιτώνα, κρατούν σε οριζόντια θέση τον νεκρό Χριστό, για να Τον τοποθετήσουν στη σαρκοφάγο, η οποία εικονίζεται μέσα στον τάφο λαξευμένη στον βράχο, πίσω αυτού απεικονίζονται μέχρι του στήθους, δύο γυναικείες μορφές να θρηνούν είναι η Μαρία η Μαγδαληνή και η Μαρία η μητέρα του Ιακώβου.
* Δεύτερη Σκηνή. Οι Μυροφόρες προ του Τάφου
Απεικονίζονται δύο Μυροφόρες να συνομιλούν και να πορεύονται δεξιά προς τον Τάφο. Απέναντι αυτών επί μαρμαρίνου λίθου κάθετα ένας άγγελος, ο οποίος κρατεί στην αριστερά χείρα σκήπτρον και δείχνει με τη δεξιά τον κενό τάφο, ο οποίος βρίσκεται σκαμμένος στο βράχο, όπου διακρίνονται τα οθόνια και δεξιά προς τον τάφο κοιμούνται τρεις στρατιώτες.
* Τρίτη σκηνή. Οι Μυροφόρες προ του Μνημείου
Περίπου στο μέσο της παραστάσεως και επί της σαρκοφάγου κάθεται άγγελος στραμμένος αριστερά, ο οποίος κρατεί στην αριστερά χείρα σκήπτρο, και απλώνει τη δεξιά χείρα σε χειρονομία λόγου προς τις Μυροφόρες, οι οποίες στέκονται απέναντί Του κρατώντας θυμιατήρια. Στον ανοικτό Τάφο που βρίσκεται πίσω από τον άγγελο λαξευμένος στο Βράχο διακρίνονται τα Οθόνια.
* Τέταρτη σκηνή: Οι Μυροφόρες στον Τάφο
Το πλάτος της παράστασης καλύπτει η μαρμάρινη κενή σαρκοφάγος. Στο αριστερό άκρο ίσταται άγγελος κατά μέτωπο με το άνω μέρος του σώματος και την κεφαλή στραμμένη προς τα δεξιά. Με τη δεξιά χείρα δείχνει την κενή σαρκοφάγο, πλησίον της οποίας δεξιά εικονίζονται οι τρεις Μυροφόρες.
Εξ αυτών η πρώτη σκύβει προς τη σαρκοφάγο, η δεύτερη είναι στραμμένη κατά τρία τέταρτα προς το μέρος του αγγέλου και η τρίτη κινείται προς τα δεξιά με την κεφαλή στραμμένη πίσω, φέρουν και οι τρεις μαθόρια και φωτοστέφανα, τα οποία κοσμούνται με μαργαρίτες, κρατούν επίσης στα χέρια τους αγγεία και μύρα. Κάτω και έμπροσθεν της σαρκοφάγου, δύο στρατιώτες κοιμούνται στο έδαφος, ο αριστερά ευρισκόμενος κρατεί κάλυμμα της σαρκοφάγου. Μαργαρίτες κοσμούν το φωτοστέφανο και το ιμάτιο του αγγέλου, το Μαθόριο της πρώτης γυναίκας, τα κράνη των στρατιωτών και σχηματίζουν επίσης το περίγραμμα της παραστάσεως.
* Πέμπτη Σκηνή: Η Μαρία η Μαγδαληνή προ του Μνημείου. Η Μαρία η Μαγδαληνή εικονίζεται στο αριστερό τμήμα της εικονογραφίας μπροστά σε ένα βραχώδες τοπίο στραμμένη δεξιά να υψώνει τα χέρια της σταυρωμένα προ του στήθους και να ομιλεί προς τους απέναντι αυτής εικονιζομένους δύο αγγέλους, οι οποίοι έχουν αναπεπταμένας τας πτέρυγας, που κάθονται επί της σαρκοφάγου και κρατούν σκήπτρο υψώνοντας τη δεξιά σε χειρονομία λόγου. Στο δεξιό άκρο της παράστασης εικονίζεται η είσοδος του Τάφου λαξευμένου στο Βράχο, εντός του οποίου διακρίνονται τα Οθόνια.
* Έκτη Σκηνή: Οι Μυροφόρες και οι Μαθητές
Στο μέσο της παραστάσεως και έμπροσθεν ορεινού τοπίου στέκονται οι δύο Μυροφόρες στραμμένες αριστερά και ομιλούν προς δύο μαθητές (Πέτρο και Ιωάννη). Αυτοί κλίνοντας το σώμα ελαφρώς προς τα εμπρός υψώνουν τας χείρας εις χειρονομία λόγου. Στο δεξιό τμήμα της παραστάσεως ο Ιωάννης σκύβει προς την είσοδο του Τάφου, ο οποίος είναι σκαμμένος εντός υψηλού βραχώδες εξάρματος. Στο σπηλαιώδες άνοιγμα διακρίνονται τμήματα σαρκοφάγου και Οθόνια.
* Έβδομη Σκηνή: Μη μου Άπτου.
Οι Κρήτες αγιογράφοι του 16ου αιώνα εικονίζουν τοπίο με λίγα χαμόδενδρα με το σπήλαιο στο βάθος όπου ο κενός τάφος του Χριστού ενδεδυμένος και με γυμνή μόνο την πλευράν του Ιησού, όπου φαίνεται ουλή από τον Λογχισμό. Προ του Τάφου βρίσκεται η Μαρία η Μαγδαληνή γονυπετής.
* Όγδοη Σκηνή: Μη μου Άπτου
Η Μαρία η Μαγδαληνή βλέπει τον Χριστόν ενδεδυμένον να ίσταται όρθιος, κλίνει λίγο με απλωμένο το χέρι προς την Μαρία, η οποία είναι γονατισμένη στους Πόδας του Χριστού θρηνούσα. Και μακρόθεν φαίνεται το μνημείο με τα Οθόνια.
* Ένατη Σκηνή: Ο Χριστός εμφανίζεται στις Μυροφόρες
Ο Χριστός ίσταται ενώπιον των Μυροφόρων ενδεδυμένος και Ευλογών με τας δύο χείρας Του, ενώ οι δύο Μυροφόρες εμφανίζονται γονυκλινείς να κρατούν τους αχράντους Πόδας του Χριστού με τας χείρος τους τυλιγμένα μέσα στα ιμάτια των.
* Δέκατη Σκηνή: Ο Χριστός εμφανίζεται στους Μαθητές Του.
Εικονίζεται μία οικία και ο Χριστός στο μέσον ενδεδυμένος να ευλογεί τους μαθητές Του με τη δεξιά χείρα Του και με την αριστερά να λαμβάνει μελόπιτα και οψάριο από τον Πέτρο, ο οποίος κρατεί κούπα έμπροσθεν του Χριστού. Οι δε άλλοι μαθητές στέκονται εκστατικοί και έκθαμβοι.
* Ενδέκατη Σκηνή: Η εμφάνιση του Χριστού στη λίμνη της Τιβεριάδος
Ο Χριστός εικονίζεται να ευλογεί στην ακρολιμιά της Τιβεριάδος. Στη μέση της λίμνης εικονίζεται πλοιάριο και μέσα σ' αυτό οι Ιάκωβος, Ιωάννης, Θωμάς Νικόλαος και άλλοι δύο μαθητές βλέποντας το δίκτυο με πλήθος ιχθύων. Ο Πέτρος κολυμβών μέσα στο νερό γυμνός έρχεται προς τον Χριστό. Και κοντά στο Χριστό βρίσκεται ανθρακιά και πάνω σ' αυτή ψάρι και άρτος. Υπάρχουν πολλές σκηνές, όπως ο Χριστός στους Εμμαούς κατά τη σκηνή αυτή απεικονίζεται ένα σπίτι ως πανδοχείο και στο μέσο μια μικρή Τράπεζα με μία κούπα επάνω και ο Χριστός στο μέσο κρατώντας τον άρτον και τεμάχια αυτού. Ενώ ο Λουκάς και ο Κλεώπας καθήμενοι εκ δεξιών και αριστερών του Χριστού εξίστανται ταραγμένοι. Έξωθεν του πανδοχείου, Βουνά και πίσω από αυτά φαίνεται μακρά ο Χριστός, ερχόμενος με δύο μαθητές με τους οποίους συνδιαλέγεται. (Εμμαούς σημαίνει Θερμά Λουτρά). Ο ιστορικός Ιώσηπος μας αναφέρει περί Εμμαών, ότι ήτο μία μικρά αποικία, που διέμειναν οι στρατιώτες του Τίτου και απείχε από την Ιερουσαλήμ επτά μίλια.
Οι σκηνές αυτές της Αναστάσεως με τον επιτυχή συνδυασμό την χρωμάτων, τη λάμψη, τη χάρη και την έκφραση ζωντανεύουν τα γεγονότα, τα οποία επιδρούν βαθιά στην ψυχή του Πιστού Χριστιανού βιώνοντας το πνεύμα και την ουσία της Πίστεως.
Συγκινούν και λυτρώνουν τον άνθρωπο από τα πάθη και το βάρος των αμαρτιών. Αισθητοποιούν τη θεία παρουσία και δημιουργούν μια πνευματική ατμόσφαιρα, την οποία έχει ανάγκη η ψυχή του ανθρώπου, για να βιώσει τις σωτηρίες αλήθειες της Πίστεως, να λυτρωθεί και να ολοκληρωθεί πνευματικά ο πιστός άνθρωπος.
Οι κινήσεις των προσώπων είναι πανικόβλητες, βίαιες και γρήγορες τις πρώτες στιγμές μέχρις ότου διαπιστώσουν την Ανάσταση του Χριστού.
Στα πρόσωπα των μαθητών είναι ζωγραφισμένη η αγωνία, η συγκίνηση και η ταραχή της ψυχής, που σε ορισμένες στιγμές φθάνει στην αποκορύφωση ξεσπώντας η Μαρία η Μαγδαληνή σε ένα συγκινητικό κλάμα, όταν ο Άγγελος τη ρώτησε Μαρία γιατί κλαις; η συγκίνηση έγινε ακόμη μεγαλύτερη. Το κλάμα της Μαρίας της Μαγδαληνής μαρτυρεί την αγάπη και την αφοσίωση αυτής προς τον Χριστό.
Η μεγάλη φοβία και η ψυχική ταραχή των μαθητών από το αναπάντεχο γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού τους αιφνιδίασε και τους δημιούργησε αυτά τα προβλήματα, είναι επακόλουθα του αιφνιδιασμού.
Πρέπει να μην ξεχνάμε ότι οι μαθητές δοκιμάζονται μέχρι την τελευταία στιγμή. Μετά από τον αιφνιδιασμό οι μαθητές συνήλθαν, ηρέμησαν και συνειδητοποίησαν το μεγάλο γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού και αυτό το διαπίστωσαν από τον κενό τάφο, τα οθόνια, το σουδάριο, τα λόγια του διδασκάλου Χριστού, τις εμφανίσεις μετά την Ανάστασή Του.
Έτσι οι μαθητές, που στην αρχή ήσαν δειλοί μετά την Ανάσταση έγιναν θαρραλέοι και ακαταμάχητοι διακηρύσσοντας στα πέρατα του κόσμου την Ανάσταση του Χριστού, η οποία κατήργησε τον Θάνατο. Θάνατο πατήσας και ζωήν χαρισάμενος. Χάρισε στον άνθρωπο την αιώνια Ζωή καταργώντας μια για πάντα τον Θάνατο.
