Είναι γνωστή η απάντηση του εβραϊκού όχλου στο ερώτημα-δίλημμα του Πόντιου Πιλάτου, 6ου Ρωμαίου επιτρόπου στην περιοχή της Παλαιστίνης: Ιησούν ή Βαραββάν;
Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά στην Ιστορία του ανθρώπου όπου η πνευματική και επιστημονική πρωτοπορία ηττήθηκε κατά κράτος όταν εκαλείτο να κριθεί από τη χειραγωγημένη από τις εκάστοτε -και κάθε είδους- εξουσίες χύδην μάζα.
Εξαίρεση, ως εκ τούτου, δεν μπορούσε να αποτελέσει και η περίπτωση του Δασκάλου του οποίου η ανάμνηση των σεπτών και άχραντων παθών γίνεται την ερχόμενη Μεγάλη εβδομάδα με τέλεση ειδικών τελετών και ακολουθιών σ’ όλες τις εκκλησίες της Ορθοδοξίας στην Ελλάδα αλλά και παντού στη Γη.
Από την ελληνική μυθολογία, κιόλας, αντλούμε το πρώτο παράδειγμα με την τιμωρία του πρώτου δασκάλου των ανθρώπων, του Προμηθέα, ο οποίος εξόργισε τον Δία καθώς μας βοήθησε δίνοντας και μαθαίνοντάς μας τη χρήση της φωτιάς που έκλεψε από τον Ήφαιστο. Δεν αποκλείεται, καθώς, αλυσοδεμένος στο βράχο του Καυκάσου κι ενώ ο αετός του έτρωγε καθημερινώς τα σωθικά, ο τιτάνας να λύγισε και να αναρωτήθηκε αν άξιζε τον κόπο που «φύτεψε τυφλές ελπίδες στο μυαλό των ανθρώπων» κάνοντάς τους να υπερβούν το φόβο του θανάτου.
Όμως και άλλοι Δάσκαλοι-φωτεινά μυαλά πλήρωσαν σκληρά την αποκοτιά τους να ξεφύγουν από την πεπατημένη και να θέσουν ερωτήματα πρωτόγνωρα για τα μέτρα της εποχής τους.
Τέτοιοι μεγάλοι Δάσκαλοι-πρωτοπόροι στοχαστές και επιστήμονες προ Χριστού που κυνηγήθηκαν για τις απόψεις τους ήταν ο σοφιστής Πρωταγόρας, εισηγητής της έννοιας του «ανθρωποκεντρισμού» («πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος»), ο φιλόσοφος και θεμελιωτής των ελληνικών Μαθηματικών Πυθαγόρας, ο δάσκαλος του Αλέξανδρου Αριστοτέλης, ο φίλος του Περικλή Αναξαγόρας, ο πατέρας της ατομικής θεωρίας Δημόκριτος ακόμη και ο πολύς Πλάτων. Οι περισσότεροι από αυτούς είτε έπεσαν θύματα πολιτικών διώξεων για τις ιδέες τους είτε κατηγορήθηκαν για ασέβεια προς τους θεούς.
Πιο χαρακτηριστική υπήρξε η περίπτωση του μεγαλύτερου Δασκάλου και Φιλοσόφου όλων των εποχών, του Σωκράτη. Ο γιος του ταπεινού λιθοξόου που, όπως κι ο Ιησούς, δεν έγραψε ούτε μια λέξη άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ανθρώπινη σκέψη («έν οίδα ότι ουδέν οίδα») μέσω των μαθητών του μεταξύ των οποίων ήταν και ο Πλάτων και από τους οποίους δεν έπαιρνε χρήματα αντίθετα από τους σοφιστές.
Στη διάρκεια της ζωής του δεν συμβιβάστηκε με τις διάφορες εξουσίες. Έτσι αρνήθηκε να θέσει, ως πρύτανης της Βουλής, σε παράνομη ψηφοφορία την πρόταση να δικασθούν όλοι μαζί οι στρατηγοί που δεν περισυνέλεξαν τους ναυαγούς στις Αργινούσες και εναντιώθηκε ακόμη στην εντολή των τριάκοντα τυράννων να συλλάβει τον δημοκρατικό πολίτη Λέοντα τον Σαλαμίνιο. Πολέμησε δε γενναία στις μάχες που έλαβε μέρος.
Υψηλό δείγμα γραφής της στάσης ζωής του ήταν και ο τρόπος που αποδέχθηκε την απόφαση των Αθηναίων να θανατωθεί με κώνειο καθώς κατηγορήθηκε ότι εισήγαγε καινά δαιμόνια και διέφθειρε τους νέους σύμφωνα με όσα του προσήψαν οι Άνυτος, Μέλητος και Λύκων: απέρριψε την ιδέα να διαφύγει στη Θεσσαλία όπως του πρότειναν κάποιοι μαθητές του που είχαν τη δυνατότητα να τον φυγαδεύσουν και παρέμεινε θαρραλέος μέχρι την τελευταία του στιγμή διδάσκοντας και αψηφώντας το θάνατο.
Αλλά και μετά Χριστόν υπήρξαν πνευματικοί άνθρωποι και Δάσκαλοι που διώχθηκαν, ταλαιπωρήθηκαν, εξορίστηκαν ή σκοτώθηκαν για τις ιδέες τους και για το αδάμαστο φρόνημά τους. Για παράδειγμα η φιλόσοφος και σπουδαία Μαθηματικός Υπατία που θανατώθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από τον όχλο ή από ομάδες φανατικών μοναχών (ο «ίδιος» όχλος και ο «ίδιος» φανατισμός που σταύρωσε το Χριστό) επειδή θεωρήθηκε επικίνδυνη και εμπόδιο στην εξάπλωση του Χριστιανισμού.
Ο Ρήγας Φεραίος του οποίου ο «Θούριος» υπήρξε κατά τον Γ. Τερτσέτη «το ιερότερο άσμα της φυλής μας» εντάσσεται ασφαλώς στον κύκλο των Δασκάλων-αγωνιστών καθώς πέθανε κι αυτός για τις ιδέες του και για της πατρίδας την ελευθερία.
Επίσης ο Αλέξανδρος Δελμούζος και ο Δημήτρης Γληνός ήσαν μεγάλοι Παιδαγωγοί που δέχθηκαν μομφές για τις καινοτόμες ιδέες τους και υπέστησαν διωγμούς για τα φρονήματά τους αλλά και πιο πρόσφατα στην περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών βρέθηκαν Δάσκαλοι που αντιστάθηκαν και αρνήθηκαν να συμβιβασθούν όπως στη Λάρισα ο φιλόλογος Απόστολος Κρανιάς ή στη Θεσσαλονίκη ο καθηγητής Μέσης Εκπ/σης Τριαντάφυλλος Μηταφίδης που βασανίσθηκε σκληρά ή οι Πανεπιστημιακοί Δάσκαλοι Δ. Μαρωνίτης και Γ.-Α. Μαγκάκης αλλά και αρκετοί άλλοι που παραμένουν άγνωστοι διδάσκοντας σεμνότητα και ήθος ζωής.
Τέτοιοι Δάσκαλοι υπήρξαν ασφαλώς και σ’ άλλες χώρες, σε διάφορες εποχές. Εξαιρετικά παραδείγματα είναι αφενός αυτό του Γαλλιλαίου που συγκρούσθηκε με την καθολική εκκλησία σχετικά με την κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο («κι όμως κινείται...») και αφετέρου του Α. Λαβουαζιέ του Γάλλου Χημικού (πατέρα της σύγχρονης Χημείας) που συκοφαντήθηκε από τον Μαρά και θανατώθηκε με αποκεφαλισμό.
Είναι φανερό, λοιπόν, πως αυτός ο κόσμος είναι καμωμένος από τους πολλούς που πολλές φορές άγονται και φέρονται από τους επιτήδειους και από τους λίγους, τους διαφορετικούς οι οποίοι είτε θέλουν να αναδείξουν τη δημιουργική πλευρά του εαυτού τους είτε έχουν τη φλόγα της έμπνευσης και το όραμα για μια καλύτερη κοινωνία την οποία θέλουν να την αλλάξουν και γι’ αυτό αγωνίζονται. Όντας, λοιπόν, στην πρωτοπορία έρχονται σε σύγκρουση με κατεστημένες αντιλήψεις και συμφέροντα και γι’ αυτό αισθάνονται πως, ορισμένες φορές, ζουν σε περιβάλλον αφιλόξενο, εχθρικό ή και επικίνδυνο.
Παρά ταύτα, οι φωτισμένοι, οι ανιδιοτελείς πρωτοπόροι των ιδεών και των καινοτόμων απόψεων, οι πιο φιλάνθρωποι από τους ανθρώπους με άγνοια πολλές φορές των κινδύνων που καιροφυλακτούν, με αισιοδοξία και πίστη για το μέλλον του ανθρώπου προχωρούν και χαράσσουν καινούριους δρόμους για το είδος μας. Η θυσία τους, απαραίτητο ως φαίνεται τελετουργικό στοιχείο της εξέλιξης, τροφοδοτεί τον άνθρωπο με τους απαραίτητους συμβολισμούς και του δίνει την απαιτούμενη ενέργεια ώστε να πορεύεται προς τα άνω.
Με αυτή την έννοια και η εκούσια θυσία του Χριστού υπήρξε επιβεβαιωτικό τεκμήριο της άπειρης αγάπης Του («άφες αυτοίς...») προς ημάς και ο λόγος Του («αγαπάτε αλλήλους») κατευναστικός των παθών μας.
Ο Δημήτρης Νούλας είναι Χημικός
