Των Βαΐων σήμερα κι από αύριο μπαίνουμε αισίως και πάλι, οι καλοί χριστιανοί, στην εβδομάδα των Παθών, από θρησκευτική άποψη διότι, ως γνωστόν, από κάθε άλλη άποψη οι εβδομάδες των δικών μας παθών δεν έχουν αρχή και τέλος. Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος με την ψυχή συντετριμμένη, γεμάτοι ευλάβεια και κατάνυξη θα παρακολουθήσουμε το θείο δράμα, θα συγκλονισθούμε με την Σταύρωση και την Ταφή, έχοντας όμως όπως πάντα κατά νου και τη σκέψη μας στη μαγειρίτσα, στον οβελία και στο κοκορέτσι, όπως και στα κόκκινα αυγά της Ανάστασης. Ας είναι. Χρήσιμα όλα αυτά και καλώς συμβαίνουν και καλώς επαναλαμβάνονται χρόνια τώρα. Πάλι καλά που έρχονται κι αυτές οι μέρες μαζί με την ελπίδα για μερικές στιγμές ευωχίας, φιλίας και συντροφικότητας, κοντύτερα στη φύση και σ’ έναν χαλαρότερο ρυθμό ζωής μακριά από την καθημερινή μας επιθετικότητα.
Στο πνεύμα αυτών των ημερών ας το δούμε – αν μου επιτρέπετε – λίγο ρομαντικά το πράγμα αγνοώντας τις κλεψιές, τις απατεωνιές, τις βιαιότητες, την αναλγησία, την εκμετάλλευση και τα άλλα «άνθη» του κατά τα άλλα όμορφου κόσμου μας, που εξακολουθούν να αφθονούν γύρω μας και εξουδετερώνουν κάθε καλή διάθεση τέτοιες χρονιάρες μέρες.
Αυτό που σκέφτομαι κάθε χρόνο τέτοιες μέρες είναι η ανθρώπινη πλευρά του θείου δράματος και νομίζω ότι χωρίς αυτήν την ανθρώπινη μορφή το δράμα του Γολγοθά θα μας βύθιζε σε έκσταση, δεν θα μας άγγιζε όμως τόσο βαθιά στην ψυχή. Οι πρωταγωνιστές που συμμετέχουν σ’ αυτό δεν είναι ήρωες τοποθετημένοι πέρα απ ‘τα ανθρώπινα. Είναι πλάσματα όπως κι εμείς με τις καλοσύνες, με τις ατέλειες, με τις κακίες μας. Θα μας συγκινούσαν δε πολύ λιγότερο αν ήταν υπεράνθρωποι. Άνθρωπος δεν είναι ο Ιούδας που διαπραγματεύεται μια ιδέα και συντρίβεται κάτω από το βάρος της προδοσίας του; Άνθρωπος δεν είναι κι ο Πέτρος; Αντιπροσωπευτικός τύπος του μέσου ανθρώπου. Την ώρα του θυμού του γίνεται ήρωας και βγάζει μαχαίρι και κόβει το αυτί και θέλει να ορθώσει το ανάστημα, του ενός αντιμέτωπο στο νόμο, που είναι η θέληση των πολλών. Σε λίγο όμως θα τον ρωτήσουν τρεις φορές αν ανήκει στους μαθητές του Ναζωραίου και τρεις φορές θ’ άπαντήσει με άρνηση: «Ουκ οίδα τον άνθρωπο».
Πώς να μας αφήσει αδιάφορους αυτή η ανθρώπινη αδυναμία του; Βλέπουμε σ’ αυτήν τη δική μας αδυναμία. Πολλές φορές μας άναψαν τα αίματα οι ενθουσιασμοί, πολλοί βγάλαμε «μαχαίρια» και κόψαμε και ράψαμε και φοβερίσαμε γη και ουρανό. Όταν όμως κατευνάστηκαν οι πρώτες ορμές και πήρε πάλι τη θέση του στο είναι μας το συμφεροντάκι, ξαναγυρίσαμε στην καθημερινή μας ζωή γεμάτη με τις υποχωρήσεις, με τους συμβιβασμούς, με τις κακομοιριές της και βάλαμε την «μάχαιρα στη θήκη» και υποστείλαμε τη σημαία του ήρωα για να σύρουμε με σκυμμένο κεφάλι σε ασφαλές πεζοδρόμιο την υπαρξούλα μας για να επαναλάβουμε, σε όποιον μας ρωτάει, το «ουκ οίδα» της απάρνησης. Ούτε ο «πετεινός» έλειψε για να μας θυμίζει την πράξη μας. Κανείς όμως από μας δεν ακούει τη φωνή του, γιατί ζει μέσα μας και κανείς δεν βλέπει τα δάκρια μας, γιατί αναζητούμε τις ερημικές γωνιές για να κλάψουμε πικρά σαν τον Πέτρο.
Άλλα κι ο Ιησούς. Άνθρωπος κι αυτός. Στο σταυρό μαζί με το θεό ανέβηκε κι ο άνθρωπος με την αγάπη προς τη ζωή. Τον πλημμυρίζει η θλίψη και το ένστικτο της αυτοσυντήρησης όσο πλησιάζει προς το μαρτύριο. Η φρίκη του θανάτου τον γεμίζει με αγωνία και προσεύχεται: «Πάτερ μου, ει δυνατόν παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο». Προσπαθεί να αποφύγει το «ποτήρι» του πόνου. Να μην υποστεί το μαρτύριο. Το βάρος του σταυρού τον γονατίζει στο δρόμο και όταν τα καρφιά του ματώνουν τις σάρκες, όταν η κακία του δίνει το ξύδι της, δεν κρύβει το παράπονο για την εγκατάλειψη: «Ηλί, Ηλί, λαμά σαβαχθανί». Τι ανθρώπινη κραυγή!
Ένας Ιησούς που θα έπαιρνε αδιάφορος τον ανήφορο του Γολγοθά θα γεννούσε την απορία μας. Η τραχύτητα του ηρωισμού, που βρίσκεται έξω από τ’ ανθρώπινα, θα προκαλούσε τον θαυμασμό μας. Θα θαυμάζαμε, ίσως, χωρίς να καταλαβαίνουμε. Και ο θαυμασμός θα ξεθύμαινε κάποτε. Τον Γολγοθά όμως τον νιώθουμε σαν κάτι δικό μας. Κάτι από τη δική μας ζωή. Και γι’ αυτό δεν έπαψε να μας συγκινεί. Καθένας μας άλλωστε έχει τον δικό του μικρό ή μεγάλο Γολγοθά και τον ανεβαίνει περίλυπος, και απωθεί το «ποτήρι» και απευθύνει στο Θεό του το «λάμα σαβαχθανί».
Είναι κατανοητό γιατί μας αγγίζουν αυτές οι μέρες, γιατί μας συγκινεί το θείο δράμα. Κάποιο δικό μας δράμα θρηνούμε κι εμείς. Μέσα στο μνήμα βλέπουμε την αγάπη που πέθανε, τη φιλία που προδόθηκε, το ιδανικό που σταυρώθηκε, τα νειάτα που έσβησαν. Και τα κλαίμε.
Αλλά και τα αρνητικά στοιχεία των πρωταγωνιστών αυτών των ημερών κι αυτά ανθρώπινα είναι. Γιατί, φευ!.. ούτε οι Φαρισαίοι χάθηκαν απ ‘το πρόσωπο της γης, ούτε οι Γραμματείς, ούτε οι Πιλάτοι, που εξακολουθούν να «νίπτουν τις χείρες» τους σε κάθε ευκαιρία, ούτε φυσικά και οι ιούδες, που είναι πάντα πρόθυμοι, αντί τριάντα αργυρίων, να πουλήσουν τα πάντα, χωρίς μάλιστα να έχουν τόσο φιλότιμο σήμερα ώστε να απαγχονίζονται.
Ειδικά σ’ αυτό το σημείο η ανθρώπινη φύση ξεπερνά το δίδαγμα του Εσταυρωμένου. Γιατί κι αν ακόμα ο Κύριος έρχονταν πάλι στις μέρες μας με την ανθρώπινη μορφή του, θα εύρισκε πάρα πολλούς Ιούδες να σπεύδουν από κοντά, να του δηλώσουν πίστη και αφοσίωση για να τον προδώσουν την κατάλληλη στιγμή για τα αργύρια. Διότι τα αργύρια δεν έχασαν από τότε καθόλου την δύναμή τους και εξακολουθούν να κυβερνούν το μυαλό και τις σκέψεις των ανθρώπων.
Ας είναι όμως. Θείο δράμα χωρίς την προδοσία δεν θα υπήρχε. Όπως και η Θεία παρέμβαση χωρίς τον άνθρωπο. Μας μένει βέβαια το δίδαγμα. Ας μη ξεχάσουμε το «δεύτε ίδωμεν την ζωήν ημών εν τάφω κειμένην», ώστε με τα λόγια του Ουώλτ Γουίτμαν, να μην κινδυνεύσουμε να πεθάνουμε χωρίς να έχουμε ζήσει...
Διότι θα ήταν κρίμα αν το Πάσχα έρθει για άλλη μια φορά και φύγει κι εμείς να τόχουμε παρακολουθήσει σαν μια παράσταση, απλοί θεατές. Ο Χριστός να σηκώσει πάλι το Σταυρό του, να σταυρωθεί για χάρη του ανθρώπου κι εμείς από κάτω να συνεχίσουμε να παίζουμε αμέριμνα τη ζωή μας στα ζάρια σαν να μην έγινε τίποτα.
