* Του Ελευθερίου Τζιόλα Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου ΠΑ.ΣΟ.Κ. [el@otenet.gr]
Η αυγή των νέων ενεργειακών καθεστώτων αποτελεί δείκτη της μελλοντικής πορείας και των επιτυχιών των χωρών και των οικονομιών. Η Αγγλία πέτυχε σε μεγάλο βαθμό την κυριαρχία της στην παγκόσμια οικονομία του 19ου αιώνα, επειδή ήταν το πρώτο έθνος στον κόσμο που εκμεταλλεύτηκε τα πλούσια αποθέματά του σε άνθρακα και ίδρυσε την τεχνολογία για την εκμετάλλευση του ατμού, θέτοντας τις βάσεις για την πρώτη βιομηχανική επανάσταση. Οι Η.Π.Α. οφείλουν μεγάλο μέρος της κυριαρχίας τους στον 20ό αιώνα στα εγχώρια αποθέματα πετρελαίου, που παρείχαν άφθονη πηγή φθηνής ενέργειας για την τροφοδοσία οχημάτων/ αυτοκινήτων, την παροχή παγκόσμιας ηλεκτροδότησης και τη διατήρηση μιας ισχυρής στρατιωτικής μηχανής, δίνοντας έτσι στις Η.Π.Α. μια δεσπόζουσα θέση στην εκτύλιξη της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης και στην επεκτατική τους δράση.
Άλματα στην απασχόληση πραγματοποιούνται όταν δημιουργούνται νέοι τρόποι αξιοποίησης, εκμετάλλευσης στον τομέα της ενέργειας και όταν ξεδιπλώνονται οι υποδομές που τους συνοδεύουν. Η αξιοποίηση της ενέργειας του άνθρακα και του ατμού, καθώς και η δημιουργία ηπειρωτικής σιδηροδρομικής υποδομής μεταξύ του τέλους του εμφύλιου πολέμου και της αρχής του Α’ Παγκόσμιου στις Η.Π.Α. και την Ευρώπη, δημιούργησε εκατομμύρια θέσεων εργασίας. Ενώ, είναι χαρακτηριστικά και τα ανάλογα παραδείγματα της π. Σοβ. Ένωσης και των ανατολικών χωρών, στο πλαίσιο, βέβαια, άλλου κοινωνικού καθεστώτος. Επίσης, η αξιοποίηση του πετρελαίου, η εισαγωγή των μηχανών εσωτερικής καύσης, η δημιουργία οδικού δικτύου και η ηλεκτροδότηση εργοστασίων και οικιστικών συνόλων τα πρώτα 70 χρόνια του 20ού αιώνα ενέταξαν στην απασχόληση μεγάλο αριθμό εργαζομένων. Τα νέα αυτά ενεργειακά καθεστώτα – πρώτη και δεύτερη βιομηχανική επανάσταση – προκάλεσαν μεγάλα άλματα στην παραγωγικότητα και έκαναν δυνατή την εμφάνιση νέων ειδών αγαθών, υπηρεσιών και αγορών, καταλήγοντας σε νέο κύκλο δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Ταυτόχρονα, διαμόρφωσαν τις υλικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία και ανέλιξη του κοινωνικού κράτους πρόνοιας.
Τον Οκτώβριο του 2002, η Ε.Ε. παρουσίασε ένα σημαντικό σχέδιο για τη μετάβαση από την εποχή των ορυκτών καυσίμων σε μια πλήρως ενοποιημένη ανανεώσιμη οικονομία, που θα βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το υδρογόνο. O Romano Prodi, τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωνε πως η αλλαγή του ενεργειακού καθεστώτος της Ευρώπης θα είναι η επόμενη μεγάλη εξέλιξη στην ευρωπαϊκή ενοποίηση μετά την εισαγωγή του ευρώ και παρομοίασε την προσπάθεια με το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα του ’60 – ’70, που προκάλεσε την επανάσταση στην υψηλή τεχνολογία του ’80 – ’90.
Μιλάμε, κατ’ ουσίαν για την τρίτη ενεργειακή (μεταβιομηχανική) επανάσταση και για την πρωτοπορία της Ε.Ε. που θα μπορούσε, επιτέλους, να κερδίσει το στοίχημα του Μέλλοντος για τη Γηραιά Ήπειρο και τον Κόσμο. Υπερβαίνοντας τις Η.Π.Α.
Η σταδιακή καθιέρωση ενός νέου «μίγματος» ενεργειακών πόρων (από τις ορυκτές ενεργειακές ύλες προς τις ανανεώσιμες πηγές) και η κατοπινή επικράτηση ενός νέου ενεργειακού συστήματος (αξιοποίησης, χρήσης, τεχνολογιών, απασχόλησης) αποτελούν, κυριολεκτικά, τη μεγάλη πρόκληση όλης της περιόδου που διανύουμε.
Η οικονομική κρίση, εδώ, λειτουργεί – μπορεί να λειτουργήσει - ως προωθητήρας νέων ενεργειακών μοντέλων οικονομικά συμφερότερων, περιβαλλοντικά καλύτερων και τεχνολογικά πιο προηγμένων.
Σημαντικό είναι – πέραν των ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων – και το σκέλος της εξοικονόμησης ενέργειας. Έχει υπολογισθεί ότι μόνο από την ενεργειακή βελτίωση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος στη χώρα μας μπορεί να εξοικονομηθεί το 36% (!) της καταναλισκόμενης ενέργειας. Μέγεθος κολοσσιαίο για τα ενεργειακά δεδομένα της Ελλάδας, που σχεδόν της επιτρέπει να έχει ενεργειακή αυτάρκεια, και μια ανάλογη εξοικονόμηση χρηματικών πόρων που με όρους ελλείμματος αντιστοιχεί περίπου σε μείωσή του κατά 17%. Χωρίς, μάλιστα, να προσμετρώνται τα μεγάλα περιβαλλοντικά οφέλη (CO2, φαινόμενο θερμοκηπίου κ.λπ.), τα οποία έχουν, πλέον, και τη διάσταση του κοστολογημένου βάρους για τη χώρα (Κιότο).
Όμως, το καθοριστικό θέμα είναι οι ανανεώσιμες πηγές, (και, το συντομότερο, το υδρογόνο).
Ο ήλιος, ο άνεμος, τα απορρίμματα, τα γεωργικά υπολείμματα, η βιομάζα, η γεωθερμία – κατά σειρά αναφοράς τους – είναι για την Πατρίδα μας (με το ιδιαίτερο κλίμα της, την ηπειρωτική και νησιωτική μορφολογία της) ένας μοναδικός συνδυασμός ενεργειακού πλούτου. Με τεράστιες δυνατότητες, συγκριτικά χαμηλό κόστος, μεγάλο αριθμό νέων θέσεων εργασίας και δημιουργία υλικών προϋποθέσεων για ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο».
Η μετάβαση προς ένα νέο ενεργειακό μοντέλο είναι συνυφασμένη με τη μετάβαση προς ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης της αειφορίας, της αποκέντρωσης και της πλήρους απασχόλησης. Η μετάβαση αυτή πρέπει να στηρίζεται σ’ ένα καλοδουλεμένο, εθνικό και ευρωπαϊκό σχέδιο με την υποστήριξη νέου προοδευτικού κοινωνικού και πολιτικού συσχετισμού.
Το όραμα αυτό δεν είναι όνειρο απραγματοποίητο…
Ας το πιστέψουμε, κι ας δράσουμε !
