Από τον Γιώργο Δελαστίκ
Στην Ιαπωνία, εδώ και μισόν αιώνα, ποτέ άλλοτε δεν είχαν γίνει τόσο κρίσιμες βουλευτικές εκλογές όσο αυτές που γίνονται σήμερα. Έχει έρθει άραγε η μεγάλη ώρα της «Αλλαγής», της ήττας του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (Φ.Δ.Κ.) που κυβερνά τη χώρα τα... 53 από τα 54 (!) τελευταία χρόνια; Αυτό δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, αλλά φυσικά οι κυβερνήσεις αλλάζουν με βάση τα όσα λένε οι κάλπες και όχι τα γκάλοπ. Θα χρειαστούν έτσι λίγες ώρες ακόμη για να διαπιστώσουμε αν κατέρρευσε ή όχι το τελευταίο από τα «μονοκομματικά καθεστώτα» που στηρίζεται σε δημοκρατικές εκλογές.
Μια ανάλογη ελπίδα είχε δημιουργηθεί και το 1993, αλλά αποδείχθηκε αυταπάτη: Το δεξιό Φ.Δ.Κ. έχασε τις εκλογές από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, αλλά 11 μόλις μήνες αργότερα το Φ.Δ.Κ. επανήλθε στην εξουσία, αναγκάζοντας τους σοσιαλιστές να το δεχθούν σε κυβέρνηση συνασπισμού, με τελικό αποτέλεσμα να... διαλυθεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα και να συνεχίσει να κυβερνά άλλα 15 χρόνια μόνο του το Φ.Δ.Κ.!
Έχουμε να κάνουμε με ένα κόμμα - πραγματικό φαινόμενο, το οποίο αναγεννάται διαρκώς εκλογικά και μέχρι τώρα έχει υποχρεώσει αμέτρητους αναλυτές να πετούν στον κάλαθο των αχρήστων πάμπολλες αναλύσεις τους, που κατά καιρούς προέβλεπαν εκλογική του ήττα.
Αυτή τη φορά, όμως, τα πράγματα φαίνονται πολύ σοβαρά. Το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιαπωνίας (Δ.Κ.Ι.), το οποίο έχει συγκροτηθεί από τα απομεινάρια του Σοσιαλιστικού Κόμματος και από πολιτικούς που εγκατέλειψαν για προσωπικούς λόγους του κυβερνών Φ.Δ.Κ., δείχνει να έχει όλα τα φόντα όχι απλώς να κερδίσει τις σημερινές ιαπωνικές εκλογές, αλλά ακόμη και να αποσπάσει απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.
Στις 12 Ιουλίου, αν λέει κάτι αυτό, το Φ.Δ.Κ. έχασε για πρώτη φορά μετά από σαράντα και πλέον χρόνια το Δήμο του Τόκιο, που μόνος του είναι μεγαλύτερος από ολόκληρη την Ελλάδα σε πληθυσμό. Οι 48 έδρες του Φ.Δ.Κ. συρρικνώθηκαν σε 38, ενώ οι 34 έδρες του Δ.Κ.Ι. έγιναν 54...
ΟΙ ΕΓΓΟΝΟΙ «ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ» ΤΟΥΣ ΠΑΠΠΟΥΔΕΣ ΤΟΥΣ
Παράξενες που είναι οι στροφές που κάνει μερικές φορές η Ιστορία! Το φοβερό και τρομερό Φ.Δ.Κ., που κυριαρχεί απόλυτα στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή της Ιαπωνίας εδώ και περισσότερο από μισόν αιώνα, ίδρυσαν το 1955 δύο άσπονδοι πολιτικοί αντίπαλοι: ο βαθύτατα δεξιός Σιγκέρου Γιοσίντα και ο κεντροδεξιός Ισίρο Χατογιάμα.
Ο Γιοσίντα ήταν αρχηγός του Φιλελεύθερου Κόμματος και οι Αμερικανοί τον προώθησαν στην ηγεσία της Ιαπωνίας, παρά τις βαρύτατες υποψίες για το παρελθόν του, όπως έκαναν και με τους ναζί στη Δυτική Γερμανία, αμέσως μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω του βαθύτατου αντικομμουνισμού του και της πλήρους υποταγής του στις Η.Π.Α.
Ο Χατογιάμα ήταν αρχηγός του Ιαπωνικού Δημοκρατικού Κόμματος, το οποίο είχε επίσης τις ευλογίες των Αμερικανών.
Ο Γιοσίντα ηγήθηκε της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης της Ιαπωνίας και έβγαλε σε πέρας τον πόλεμο της Κορέας (1950-53) ως απολύτως πιστός σύμμαχος των Η.Π.Α. Το 1954, όμως, έφτασε το τέλος της εξουσίας του, καθώς ηττήθηκε στις εκλογές από τον Χατογιάμα.
Τον αμέσως επόμενο χρόνο, το 1955, η Ουάσινγκτον πίεσε ασφυκτικά τους Γιοσίντα και Χατογιάμα και τους υποχρέωσε να συγχωνεύσουν τα κόμματά τους και να συγκροτήσουν το παντοδύναμο Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο αποδείχτηκε εξαιρετικά ανθεκτικό σε όλες τις πολιτικές διακυμάνσεις αυτού του πολυτάραχου μισού αιώνα.
Η ειρωνεία της Ιστορίας έγκειται στο ότι αυτός που αναμένεται σήμερα να γκρεμίσει το Φ.Δ.Κ. από το θρόνο του είναι ο... εγγονός του Ισίρο Χατογιάμα, ο Γιουκίο Χατογιάμα, και μάλιστα ηγούμενος ενός κόμματος που έχει το ίδιο ουσιαστικά όνομα με εκείνο του παππού του - του Δημοκρατικού Κόμματος της Ιαπωνίας σήμερα, αντί του Ιαπωνικού Δημοκρατικού Κόμματος του παππού του!
Οι συμπτώσεις δεν σταματούν εδώ. Ο μέχρι σήμερα πρωθυπουργός και αρχηγός του Φ.Δ.Κ., Τάρο Άσο, ο οποίος αναμένεται να ηττηθεί από τον Γιουκίο Χατογιάμα, είναι... εγγονός του Γιοσίντα, του συνιδρυτή του Φ.Δ.Κ. με τον παππού του αντιπάλου του!
Για να δούμε, λοιπόν, αν σήμερα οι δύο εγγονοί θα κατεδαφίσουν ή όχι το κομματικό οικοδόμημα, με το οποίο οι παππούδες τους πέρασαν στην Ιστορία ως οι πολιτικοί θεμελιωτές της σύγχρονης Ιαπωνίας...
Η ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΟΥ «ΙΑΠΩΝΙΚΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΣ»
Από πολιτική σκοπιά, βεβαίως, έχει διεθνή σημασία η ενδεχόμενη αλλαγή πολιτικής της δεύτερης οικονομικής δύναμης του πλανήτη, αν όντως ηττηθεί σήμερα το Φ.Δ.Κ. Πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζει το εκπληκτικό φαινόμενο της διατήρησης στην εξουσία ενός κόμματος επί πενήντα και πλέον χρόνια, σε μια χώρα όπου γίνονται εκλογές χωρίς νοθεία.
Αξίζει, λοιπόν, να ρίξει κανείς μια σύντομη ματιά στο πώς το Φ.Δ.Κ. κατόρθωσε να γίνει η πολιτική βάση του μεταπολεμικού ιαπωνικού «οικονομικού θαύματος».
Όπως γράφει σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του ο «Εκόνομιστ», το σοβαρό συντηρητικό περιοδικό του Λονδίνου, το Φ.Δ.Κ. σχηματίστηκε «ως ανάχωμα εναντίον των σοσιαλιστικών κομμάτων που αναβίωναν και το πολιτικό σύστημα της Ιαπωνίας που επινόησαν φαίνεται ειδικά σχεδιασμένο για να ανθίσταται στην αλλαγή. Οι Αμερικανοί κατακτητές είχαν έτσι κι αλλιώς ωθήσει την Ιαπωνία σε συντηρητική κατεύθυνση ήδη από το 1948, όταν ο κίνδυνος κομμουνιστικής επανάστασης στην Ιαπωνία και στην Κίνα - για να μην αναφέρουμε τίποτα για τη σοβιετική απειλή - εθεωρείτο μεγαλύτερος κίνδυνος από το μιλιταρισμό».
Το βρετανικό περιοδικό συνεχίζει με πολιτικές επισημάνσεις που αναδεικνύουν ελάχιστα γνωστές πλευρές του «ιαπωνικού θαύματος» που τόσο πολύ είχε διαφημιστεί επί δεκαετίες:
«Τα ολιγοπώλια έγιναν ανεκτά, ακόμη και αν είχαν αναμιχθεί στην ιαπωνική επίθεση (σ.σ. εναντίον των Η.Π.Α. και πολλών χωρών της Ασίας). Ένας άνθρωπος που είχε κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου έγινε σημαντικός μεταπολεμικός πρωθυπουργός και οι αρχηγοί των γκάνγκστερ της Γιακούζα (σ.σ. της ιαπωνικής μαφίας) εναρμονίζονταν με τους κορυφαίους πολιτικούς και βοηθούσαν να καταπνίγονται οι διαμαρτυρίες της Αριστεράς», αποκαλύπτει ο «Εκόνομιστ».
«Έτσι αναπτύχθηκε το χαρακτηριστικό μείγμα αντικομμουνιστικής - ακόμη και αντιαστικής - πολιτικής της Ιαπωνίας, με κρατικά κατευθυνόμενη ανάπτυξη και πολιτική χαρασσόμενη από γραφειοκράτες... Το πολιτικό και γραφειοκρατικό σύστημα κατασκευάστηκε στέρεο και διήρκεσε, όπως τόσα πολλά πράγματα στην Ιαπωνία. Όμως, οι αρχές του και οι επιπτώσεις του στην Ιαπωνία ήταν τελικά σάπιες», είναι το σκληρό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει το σοβαρό βρετανικό περιοδικό.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Ο «Εκόνομιστ» δεν είναι τόσο σκληρός απέναντι στο μονοκομματικό καθεστώς της Ιαπωνίας του Φ.Δ.Κ. μόνο εξαιτίας της έδρασής του σε ολιγοπώλια με βεβαρυμένο μιλιταριστικό καθεστώς, σε εγκληματίες πολέμου και σε γκάνγκστερ της ιαπωνικής μαφίας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η Αριστερά. Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που ερμηνεύουν αυτή την εντονότατα επικριτική στάση.
Όπως σε κάθε μονοκομματικό καθεστώς, ανθεί και στην Ιαπωνία η διαφθορά και η οικογενειοκρατία στην πολιτική, σε βαθμό που η ελληνική πολιτική οικογενειοκρατία φαντάζει ασήμαντη μπροστά στην ιαπωνική! Καθώς μάλιστα το ιαπωνικό εκλογικό σύστημα έχει αποκλειστικά μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες και επιπλέον οι πολιτικοί χρηματοδοτούν μόνοι τους την προεκλογική τους εκστρατεία, οργιάζει η διαπλοκή των πολιτικών με τα οικονομικά συμφέροντα.
Ας αφήσουμε το βρετανικό «Εκόνομιστ» και ας δούμε πώς περιγράφει τα φαινόμενα αυτά η γερμανική «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε», μια επίσης συντηρητική εφημερίδα που ιδεολογικά δεν έχει λόγους να επικρίνει το ιαπωνικό καθεστώς. Το κάνει όμως και μάλιστα σε πρωτοσέλιδο άρθρο της.
«Η επί δεκαετίες θέση εξουσίας έχει οδηγήσει το κυβερνών κόμμα σε δομές, οι οποίες περιγράφονται από τους επικριτές του ως διαπλοκή και από φιλικότερους σχολιαστές ως απόδειξη των βαθιών ριζών του στην ιαπωνική κοινωνία», γράφει με ανεπτυγμένο αίσθημα χιούμορ και συνεχίζει: «Πολλοί βουλευτές του Φ.Δ.Κ. είναι πολιτικοί από κληρονομιά. Πατεράδες, παππούδες ή θείοι έχουν ήδη εκπροσωπήσει την ίδια εκλογική περιφέρεια και έχουν εκχωρήσει στους απογόνους τους το βουλευτικό αξίωμα μαζί με το εκλογικό ταμείο. Συχνά είναι στενά συνδεδεμένοι με την οικονομία ή ανήκουν σε σόγια βιομηχάνων, όπως ο πρωθυπουργός Άσο... Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, Χατογιάμα, κατάγεται, όπως και ο πρωθυπουργός, από οικογένεια βιομηχάνων και είναι, όπως κι αυτός, πολιτικός από κληρονομιά».
ΘΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΑΡΑΓΕ ΤΙΠΟΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ;
Όχι μόνο ο Χατογιάμα, αλλά και πάμπολλοί βουλευτές του Δημοκρατικού κόμματος είναι προϊόντα της οικογενειοκρατίας των πολιτικών. Καθώς δεν έχουν την εξουσία, είναι σίγουρα λιγότερο διαπλεκόμενοι από τους βουλευτές του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, αλλά κάθε άλλο παρά άσπιλοι.
Την άνοιξη, άλλωστε, αναγκάστηκε να παραιτηθεί ο αρχηγός του Δ.Κ.Ι. της αντιπολίτευσης, Ισίρο Οζάουα, μια ηγετική φυσιογνωμία και βετεράνος της ιαπωνικής πολιτικής σκηνής, εξαιτίας ενός σοβαρότατου σκανδάλου οικονομικής χρηματοδότησης.
Έτσι ανέλαβε αρχηγός του Δ.Κ.Ι. ο Γιουκίο Χατογιάμα, ο οποίος ένα μόλις μήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του υποχρεώθηκε κι αυτός να απολογηθεί δημοσίως για προσωπικό σκάνδαλο οικονομικής του χρηματοδότησης, καθώς αποκαλύφθηκε ότι κάποιοι από τους υποτιθέμενους ενισχυτές της προεκλογικής του εκστρατείας ήταν... πεθαμένοι!
Εύλογο είναι υπ’ αυτό το πρίσμα το ερώτημα αν πρόκειται όντως να αλλάξει κάτι στην Ιαπωνία με την αναμενόμενη αλλαγή κυβέρνησης. Σίγουρα δεν πρόκειται να υποστεί πλήγματα η διαπλοκή πολιτικών με οικονομικούς κύκλους.
Το Δ.Κ.Ι., όμως, υπόσχεται ενίσχυση των κοινωνικών κατακτήσεων του ιαπωνικού λαού, αποκλείει την αύξηση του Φ.Π.Α., υπόσχεται περιορισμό της εξουσίας της γραφειοκρατίας του γιαπωνέζικου κρατικού μηχανισμού και εμφανίζεται ως εκπρόσωπος των καταναλωτών.
Εμφανίζεται, επίσης, να πρεσβεύει μια λιγότερο εξαρτημένη από τις Η.Π.Α. εξωτερική πολιτική, με εντονότερα στοιχεία ειρηνιστικής χειραφέτησης της Ιαπωνίας από την Ουάσινγκτον.
Θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε αν θα υλοποιήσει κάποιες και ποιες από αυτές τις υποσχέσεις - αν φυσικά νικήσει σήμερα.
