Του Αποστόλου Ποντίκα, Δασκάλου, Καθηγητή Πολιτικών Επιστημών, Σχολικού Συμβούλου - Θεολόγου
Από την εύρεσή της, 30 Ιανουαρίου 1823, η εικόνα της Ευαγγελίστριας της Τήνου, έγινε η «Παναγιά του Γένους». Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, ο ναός της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, έγινε τόπος προσκυνήματος για όλους τους ήρωες της επανάστασης του 21, ενώ ο Κολοκοτρώνης αφιέρωσε στην εικόνα της Παναγίας, το δαχτυλίδι του (Θ.Κ.).
Με τον ξεσηκωμό του Γένους το 21, άρχισαν και τα οράματα για την ανεύρεση της εικόνας, όσοι φυσικά την είδαν. Ο Πύρρος ο Θεσσαλός, αναφέρει στην ιστορία του ότι ο πρώτος που μίλησε για όραμα, ήταν ο γέροντας Μιχάλης Πολυζώης, από την Άνδρο. Η Παναγία του είπε: «Να πας στο χωράφι του Αντωνίου Δοξαρά, να σκάψεις και θα βρεις την εικόνα μου». Δυστυχώς, την αφήγηση του Πολυζώη δεν την πίστεψε κανείς. Το καλοκαίρι του 1822, μία μοναχή στη Μονή Κεχροβουνίου είδε ένα παρόμοιο όραμα με εκείνο του Πολυζώη.
Στις 9 Ιουλίου 1822, η μοναχή Πελαγία είδε μια γυναίκα με λαμπρό ένδυμα να της λέει: «Πήγαινε στον επίτροπο της Μονής, στον Σταματέλο Καγκαδή και να του πεις να σκάψει στο κτήμα του Δοξαρά και να επιστατήσει στο κτίσιμο του ναού μου».
Στις 23 Ιουλίου του 1822, η Πελαγία ξαναείδε το ίδιο όραμα και η απαστράπτουσα γυναίκα την κατηγόρησε για την ολιγωρία της. Μετά τα συνεχή οράματα, έγιναν έρευνες στο σημείο της υπόδειξης, αλλά δεν βρέθηκε καμία εικόνα παρά μόνο ένα ξερό πηγάδι και ερείπια σπιτιού. Λίγες ημέρες, μετά, στο νησί της Τήνου έπεσε χολέρα, όπως περιγράφει ο Σπυρίδων Τρικούπης: «Μετ' ολίγας ημέρας ανεφάνη Πανώλης εν Τήνω, αλλά δεν διήρκεσεν». Στις 30 Ιανουαρίου 1823, μια ομάδα εργατών από το χωριό Φαλαδάδος, εργάζονταν για την πλακόστρωση του μικρού ναού στο ξερό πηγάδι και ξαφνικά η τσάπα του Μανώλη Σπανού, χτύπησε πάνω σε ξύλο. Το ξύλο αυτό ήταν ένα κομμάτι από την θαμμένη εικόνα της Παναγίας και από το μέρος του Ευαγγελισμού. Μετά βρέθηκε ολόκληρη η εικόνα της Παναγίας. Το νέο για την εύρεση της εικόνας έκανε το γύρο της Τήνου, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος.
Η εύρεση της εικόνας συνδέθηκε με την απελευθέρωση του Γένους από τον Τουρκικό ζυγό. Η Τήνος ήταν το τελευταίο νησί του Αιγαίου που έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1715, αλλά και το πρώτο νησί που ύψωσε τη σημαία της επανάστασης στις 30 Μαρτίου 1821.
Οι αγωνιστές του 21, είδαν ως θεϊκό σημάδι την ανεύρεση της εικόνας της Ευαγγελίστριας, για την απελευθέρωση του γένους από τους Τούρκους. Για το λόγο αυτό, όσοι επέζησαν μετά την απελευθέρωση, πήγαν στην Τήνο για να προσκυνήσουν την Άγια εικόνα.
Πρώτοι που έφτασαν στην Τήνο ήταν ο Μιαούλης και Κανάρης. Αρκετές επισκέψεις στην Τήνο έκανε και ο δικός μας Θεσσαλός ήρωας Γ. Καραϊσκάκης. Ο Γέρος του Μοριά είχε τάμα στη Μεγαλόχαρη και για το λόγο αυτό πήγε στην Τήνο, το 1838, όπου και ξεπλήρωσε το τάμα. Άλλωστε, όπως, προαναφέραμε, χάρισε το δαχτυλίδι στην εικόνα της Παναγιάς με το μονόγραμμα, Θ.Κ. Στην Τήνο μετέβη και ο Νικηταράς ο Τουρκοφάγος, για να προσκυνήσει την Μεγαλόχαρη, ενώ ο στρατηγός Μακρυγιάννης, περιγράφει ένα επεισοδιακό ταξίδι που είχε προς την Τήνο, λόγω μεγάλης θαλασσοταραχής.
Ο μεγαλοπρεπής Ναός της Ευαγγελίστριας στην Τήνο, είναι το πρώτο σημαντικό οικοδόμημα που έγινε αμέσως μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους. Ένας από τους αξιόλογους αρχιτέκτονες, ο Καυτατζόγλου, χαρακτήριζε το Ναό της Ευαγγελίστριας με την εξής φράση : «Ως εκφράζων την εποχήν του ιερού ημών Αγώνος, ως το μόνον και Κύριω μνημείου το ανεγερθέν υπό την Κλαγγήν των όπλων».
Από την πρώτη στιγμή η Παναγία της Τήνου, συνδέθηκε με το επαναστατημένο γένος και του αγώνα του. Μέσα σ' αυτό το ναό πάρθηκαν αποφάσεις για την περίθαλψη χιλιάδων προσφύγων που κατέφυγαν στην Τήνο κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 21, από τα Ψαρά, την Κάσο, την Κρήτη, τη Μ. Ασία, κυνηγημένοι από τους Τούρκους.
Με τη συνδρομή του Ναού της Ευαγγελίστριας, ιδρύθηκαν και λειτούργησαν στην Τήνο τα πρώτα σχολεία της Ελεύθερης Ελλάδας. Μετά την απελευθέρωση, ο ναός της Ευαγγελιστρίας συμβάλλει με γενναία οικονομική βοήθεια για τη δημιουργία του εθνικού στόλου, από το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, όπως και για την ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μεγάλα χρηματικά ποσά συνεισφέρει η Παναγία της Τήνου και στις Κρητικές επαναστάσεις. Στις 25 Μαρτίου 1912, ο εορτασμός του Ευαγγελισμού συμπίπτει με τον εορτασμό του Πάσχα και την ίδια ημέρα έγινε ο αγιασμός στο λιμάνι της Τήνου, του θωρηκτού ΑΒΕΡΩΦ, το οποίο είχε καταπλεύσει εκεί για να αποδώσει τιμές στον εορτασμό της Μεγαλόχαρης. Λίγο αργότερα, το θωρηκτό αυτό, θα γίνει ο μεγάλος πρωταγωνιστής στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους. Το Δεκέμβριο του 1940, η επιτροπή του Πανελληνίου ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελίστριας, πρόσφερε στην Πατρίδα όλα τα τιμαλφή και χρυσαφικά του ναού, για τις ανάγκες του πολέμου. Εξάλλου, στις 25 Μαρτίου 1945, στον πρώτο εορτασμό της εθνικής ανεξαρτησίας, μετά από τη γερμανική απελευθέρωση, η εικόνα της Ευαγγελίστριας μεταφέρθηκε στην Αθήνα.
Στην αίθουσα των κειμηλίων του ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελίστριας, φυλάσσονται τρία κειμήλια του αγώνα του 21. Ένα πατριαρχικό Σιγίλιο, που φέρει την υπογραφή του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, το οποίο αναφέρεται στο Μοναστήρι της Αγ. Παρασκευής στη χώρα της Τήνου, το άλλο είναι αντίγραφο από τη ΧΑΡΤΑ του Ρήγα και το τρίτο το χρυσό δαχτυλίδι του Κολοκοτρώνη.
Όμως, η Παναγία συνέχισε να είναι η προστάτιδα όλων των διασπαρμένων Ελλήνων. Ιδιαίτερα οι πρόσφυγες της Μ. Ασίας και του Πόντου, κουβάλησαν στις νέες εστίες τους την εικόνα της Παναγίας.
Να, λοιπόν, γιατί η Παναγία είναι η Μητέρα του Γένους μας.
