Η Όσσα είναι ένα από τα βουνά του νομού Λάρισας και βρίσκεται εξ ολοκλήρου, στα όρια του νομού. Από τον 11ο μ.Χ. αιώνα και μετά είναι γνωστή ως Κίσσαβος, στα βυζαντινά χρόνια λεγόταν και Όρος των Κελλίων, εξαιτίας των πολλών μοναστηριών, μοναχών και ασκητών.
Ένα μεγάλο μέρος του Κισσάβου αποτελούσε μέρος μοναστικού κέντρου το οποίο καλούταν «Όρος των Κελλίων». Το όνομα αυτό προέρχεται από τα πολλά κελιά, ασκηταριά αλλά και βυζαντινές μονές που βρισκόταν σε όλη την περιοχή. Στο βουνό των Κελλίων, βάση πηγών αναπτύσσεται ο Μοναχισμός από τον 9ο έως τον 14ο αιώνα. Πολλές μορφές, οργανωτές του μοναχικού ιδεώδους πέρασαν και ασκήτεψαν στην περιοχή.
Σήμερα πολλά μοναστήρια και Εκκλησίες βρίσκονται σε ορεινά χωριά του Κισσάβου, όπως το Μοναστήρι της Παναγίας Κομνηνείου, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και του Αγίου Δημητρίου στο Στόμιο, το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη Βελίκα, η μονή του Τιμίου Προδρόμου στο Χωριό Ανατολή ή η μονή του Αγίου Παντελεήμονα στο δρόμο Αγιάς - Μελιβοίας.
Αν ο Kίσσαβος δεν βρισκόταν τόσο κοντά στον Όλυμπο, ώστε να καλύπτεται από τη μεγαλόπρεπη σκιά του, ίσως και να μην ήταν αυτό το παρθένο και άγνωστο βουνό. Γιατί όταν περνάμε τα Τέμπη συνήθως δεν του δίνουμε την πρέπουσα σημασία, στρέφοντας το βλέμμα μας προς τον επιβλητικό όγκο του Ολύμπου.
Ο συγκροτημένος όγκος του Κισσάβου και η κωνική κορυφή σαν πυραμίδα, τον κάνουν τόσο ξεχωριστό ώστε να διακρίνεται από πολύ μακριά. Υψώνεται στο βορειοανατολικό άκρο της Θεσσαλίας, νοτίως του Ολύμπου και γεωλογικά αποτελεί τη συνέχεια του Κάτω Ολύμπου από τον οποίο τον χωρίζει η ονομαστή κοιλάδα των Τεμπών που τη διαρρέει ο Πηνειός.
Μια εγκάρσια κοιλάδα χωρίζει το Κίσσαβο σε δύο μέρη: στο νότιο όπου υψώνεται η ψηλότερη κορυφή του Προφήτη Ηλία (1.978 μ.) και στο βόρειο όπου βρίσκεται η δεύτερη κορυφή του Πλάκα (1.820 μ.). Ανατολικά έχει το Αιγαίο Πέλαγος, δυτικά το Θεσσαλικό κάμπο και νότια το Μαυροβούνι που χωρίζεται απ΄ αυτόν με τη πεδιάδα – κοιλάδα της Αγιάς.
Επίσης, ο Κίσσαβος, είναι ένα βουνό με δυο όψεις: Την άγονη και βραχώδη βορειοδυτική πλευρά, αντίθετα με τη νότια και την ανατολική πλευρά του είναι κατάφυτη από δάση. Μικτή βλάστηση, θαμνώδης κοντά στο επίπεδο της θάλασσας, με πλατάνια και υδρόφιλα δέντρα στα ρέματα, δίνει τη θέση της σε δάση οξιάς και ελάτης ψηλότερα. Στη νότια πλευρά αφθονούν οι καστανιές. Στους ορεινούς όγκους του Κισσάβου υπάρχουν αγριογούρουνα ζαρκάδια, λαγοί, φασιανοί, πέρδικες.
Στη μυθολογία, η αναφορά του ονόματος της Όσσας, γίνεται όταν ο Ώτος και ο Εφιάλτης, γιοι του Αλωέως, και ακτιβιστές από το τρίτο γένος, θέλησαν να διεκδικήσουν την εξουσία του Δία. Πήραν λοιπόν το Πήλιο, λέει η μυθολογία, και το κάθισαν επάνω στην Όσσα, για να μπορέσουν να ανέβουν στον Όλυμπο και να καταλύσουν τους θεούς. Φυσικά ο Δίας, ο θεός των θεών, εξεμάνη και τους τιμώρησε. Αν και από τον Όμηρο το βουνό δεν χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης, αφού οι περισσότερες περιγραφές αφορούν στο θεϊκό Όλυμπο, οι ξένοι περιηγητές, που το επισκέφτηκαν κατά καιρούς, το μνημονεύουν στα διάφορα έργα τους.
Στο βουνό, κατοικούσαν κατά την αρχαιότητα Μάγνητες των οποίων η χώρα (Μαγνησία) άρχιζε από τις εκβολές του Πηνειού και κατέληγε στη χερσόνησο των Τρικέρων. Συνδέεται με τις Νύμφες, με τη λατρεία της Δήμητρας, με τον Ασκληπιό, με τον Ηρακλή (ο μύθος θέλει εδώ να άφησε την τελευταία του πνοή), με το Φιλοκτήτη (εδώ έζησε ο ήρωας του Τρωικού πολέμου), με το Μ. Αλέξανδρο κ.ά. Από τον αρχαιολογικό πλούτο του Κισσάβου εκείνο που μπορεί να δει κανείς σήμερα είναι κυρίως μοναστήρια, ναοί και υπολείμματα κάστρων, αρκεί να επισκεφτεί τα παραδοσιακά χωριά του βουνού Αμπελάκια, Σπηλιά, Ομόλιο, Καρίτσα, Σκλήθρο, Σωτηρίτσα κ.ά. και να περιπλανηθεί, αναζητώντας, στα μονοπάτια του.
Υπήρξε στο παρελθόν, καταφύγιο ασθενών, παραθεριστικό κέντρο εύπορων αστών, οι οποίοι, επιδίωκαν να απολαμβάνουν την ανατολή του ήλιου στο Αιγαίο.
Είναι ένα βουνό κατάφυτο από δάση οξιάς, καστανιάς, κουμαριάς, ελάτης και βελανιδιάς, αλλά φύονται και κέδροι, πλατάνια, κρανιές, φλαμουριές, βατομουριές και ποώδη, όπως ρίγανη και θυμάρι. Ευνοημένα τα δέντρα του δάσους αυτού, καθώς οι πολλές βροχές και το ήπιο μεσογειακό κλίμα φροντίζουν για την πυκνή τους βλάστηση.
Τα πυκνά δάση, τα άφθονα νερά του, του δίνουν ένα ποιητικό μεγαλείο και τον χαρακτηρίζουν ως Βοτανικό Κήπο με πολλούς υδάτινους δρόμους, φαράγγια και λίμνες. Ένα μεγάλο τμήμα του, 16.900 εκτάρια στο βορειοανατολικό τμήμα του βουνού, έχει χαρακτηριστεί «Αισθητικό Δάσος της Όσσας» και προστατεύεται από το πανευρωπαϊκό Δίκτυο Φύση 2000 (Natura 2000), ως περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλλους.
Αν και σε γενικές γραμμές είναι ένα βουνό φιλικό που προσφέρεται για εξερεύνηση, στις περισσότερες πλευρές του και κυρίως στις ανατολικές θα δείτε πολλές χαράδρες και φαράγγια, τα οποία διασχίζουν ρυάκια σχηματίζοντας βάθρες, καταρράκτες και μικρές λιμνούλες. Οι χαράδρες του Kισσάβου είναι εντυπωσιακές, το φαράγγι της Καλυψούς είναι το πιο εντυπωσιακό και ομορφότερο. Το γύρω τοπίο της συνθέτουν δέντρα, νερά από καταρράκτες, λίμνες και άγρια βράχια. Στη συγκεκριμένη περιοχή διοργανώνονται δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού όπως trekking και canyoning.
Το οδικό δίκτυο του βουνού είναι εκτεταμένο και βατό σχεδόν όλες τις εποχές του χρόνου, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους ταξιδιώτες να απολαύσουν κάθε γωνιά του. Όσοι περιηγηθούν στις ανατολικές κορυφές του Κισσάβου θα μπορέσουν επιπλέον να θαυμάσουν την υπέροχη θέα στο Αιγαίο Πέλαγος.
Αποτελεί ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της φύσης και της περιπέτειας, καθώς διασχίζεται από καλοσημαδεμένα μονοπάτια (02), διαθέτει οργανωμένα αναρριχητικά πεδία, ενώ παράλληλα προσφέρεται για κατάβαση φαραγγιών, ποδηλασία βουνού (αγώνες πανελλήνιου πρωταθλήματος) και διάσχιση με οχήματα 4Χ4. Το ορειβατικό Καταφύγιο του Ε.Ο.Σ. Λάρισας στη θέση «Κάναλος» 1.604 μ. υψόμετρο διαθέτει κατάλληλη υποδομή για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών.
Επτά προτεινόμενες πανέμορφες διαδρομές: α) Καταφύγιο Κισσάβου – Κορυφή Προφήτη Ηλίας (1.978 μ.), β) Κορυφή Προφήτη Ηλία – Σπηλιά (από τη νότια πλευρά), γ) Στόμιο – Καταφύγιο (δύο διαφορετικές διαδρομές, στην πρώτη συναντάται το ρέμα της Κακόσκαλας και στη δεύτερη διαδρομή το ρέμα της Περιστέρας). δ) Σπηλιά – Καταφύγιο Κισσάβου, ε) Καρίτσα – Καταφύγιο, ζ) Καταφύγιο – Κορυφή (1.978μ.) – Ανατολή – Μεταξοχώρι.
Η ανατολική πλευρά του καταλήγει στο Αιγαίο Πέλαγος, σχηματίζοντας μικρούς κολπίσκους με πανέμορφες ακρογιαλιές και πεντακάθαρα νερά, από το Στόμιο στις παραλίες της Καρίτσας, του Κόκκινου Νερού, της Παλιουριάς, της Κουτσουπιάς, μέχρι τη Βελίκα, και τη Σωτηρίτσα.
Η περιήγηση στον Κίσσαβο μαγεύει τον επισκέπτη. Οι πλαγιές του, φιλοξενούν γραφικά χωριά, χαρακτηρίζονται από χαραδρώσεις και ρέματα, που δημιουργούν πανέμορφους καταρράκτες και εντυπωσιακά φαράγγια και καταλήγουν σε χρυσαφένιες δαντελωτές ακτές του Αιγαίου. Ο επισκέπτης θα λάβει μέρος στις δραστηριότητες στη φύση που οργανώνονται στον Κίσσαβο, θα θαυμάσει τοπία απίστευτης ομορφιάς που ενώνονται με το γαλάζιο του ουρανού και το απέραντο της θέας μαζί με το υπέροχο μπαλκόνι στο Αιγαίο Πέλαγος συνθέτουν μια πολύχρωμη παλέτα που μαγεύει τον επισκέπτη.
m.aigli@yahoo.gr
