Σε προηγούμενο άρθρο μου εξήγησα τους λόγους, για τους οποίους οι νέες και οι νέοι παλιότερα παντρεύονταν σχετικά μικροί.
Στις μέρες μας τα πράγματα έχουν αλλάξει σημαντικά. Σχεδόν στο σύνολό τους πραγματοποιούν το γάμο τους 5-10 χρόνια αργότερα σχετικά με το χθες ή τον αποφεύγουν τελείως. Και αυτό γιατί, αντίθετα με το χθες, που είχε σαν σύνθημα και το «μάθε τέχνη και άστηνε, αγύρευτη για νάναι», όλοι σχεδόν οι νέοι, αγόρια και κορίτσια χωρίς καμιά διάκριση πλέον, σπουδάζουν με προοπτική να είναι καλύτερη η ζωή τους αλλά και η επαγγελματική τους αποκατάσταση. Οι σπουδές τους, λοιπόν, είναι ένας λόγος να καθυστερούν το γάμο.
Αλλά και οι απαιτήσεις της σημερινής υπερκαταναλωτικής κοινωνίας είναι πολλές. Για να ανταποκριθεί ένα ζευγάρι σ’ αυτές με κάποια σχετική άνεση και να δει το μέλλον με αισιοδοξία χρειάζεται, απαραιτήτως, να εργάζονται και οι δύο σύζυγοι. Η ανεργία, ωστόσο, κάνει έντονη την παρουσία της. Μέχρι να αντιμετωπισθεί, κάποια χρόνια περνούν.
Σύνθημα, επίσης, της εποχής μας, η οποία έχει σπάσει προ πολλού το φράγμα των κλειστών κοινωνιών και ακολουθεί το «όπου γης και πατρίς», είναι και το «μακριά απ’ τους γονείς και αγαπημένα». Αυτό σημαίνει ακόμη περισσότερες δυσκολίες και έξοδα στο μεγάλωμα των παιδιών, περισσότερες δεσμεύσεις, αναστολές και καθυστερήσεις να μπει κανείς στο ζυγό.
Επιπλέον, οι επιδράσεις του φεμινιστικού κινήματος, που μεσολάβησε στο μεταξύ, οι νέες νομοθετικές ρυθμίσεις για το οικογενειακό δίκαιο και για την έκδοση διαζυγίων, η σεξουαλική απελευθέρωση και η αλλαγή στάσης της κοινωνίας σε εκφυλιστικά φαινόμενα του γάμου, δημιουργούν σύγχυση, φόβο και δυσκολεύουν τα νέα ζευγάρια να ανταλλάξουν αμοιβαίες υποσχέσεις γάμου. Γι’ αυτό και ή τον αποφεύγουν ή τον καθυστερούν, τη στιγμή, μάλιστα, που τις σεξουαλικές τους ανάγκες, χωρίς να δημιουργούν κοινωνικές αντιδράσεις, μπορούν, πλέον, να τις ικανοποιούν με πάρα πολλούς τρόπους, όπως και με αυτόν της ελεύθερης συμβίωσης.
Σημαντική αιτία, τέλος, για τη στάση αυτή των νέων, σήμερα, απέναντι στο γάμο, αποτελεί και η υπερπροστασία, που συνεχίζουν να δείχνουν οι παλιότερες γενιές στις νεότερες. Δεν μάθαμε, δυστυχώς, η συντριπτική πλειοψηφία των γονιών στα παιδιά μας να αναλαμβάνουν ευθύνες, να πιστεύουν ότι, παρά τις απαιτήσεις του γάμου και της ζωής γενικότερα, είναι σε θέση να τα φέρουν βόλτα, έστω και με λίγα και χωρίς τη δική μας συνεχή ενίσχυση και προστασία. Δεν νιώθουν, γι’ αυτό, πολλοί νέοι και νέες της εποχής μας σίγουροι και ικανοί να στηρίξουν μόνοι τους σπίτι, φοβούνται τις συνέπειες και καθυστερούν, μέχρι να βελτιωθούν οι συνθήκες. Αυτό, όμως, σημαίνει απώλεια χρόνου και ό,τι αυτή συνεπάγεται.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες και χωρίς την πίεση, που ασκούσε παλιότερα ο οικογενειακός και κοινωνικός περίγυρος, με τη γυναίκα, πλέον, χειραφετημένη και εξισωμένη με τον άνδρα, τα παιδιά, είτε αγόρια είτε κορίτσια, βολεύονται καλύτερα για κάμποσα χρόνια να αντιμετωπίζουν τη ζωή τους χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς συζυγικές εξαρτήσεις και φόβους για ναυάγιο της σχέσης τους.
Αν, τώρα, με ρωτούσε κανείς αναφορικά με το γάμο, καλύτερα νέος χθες ή σήμερα, θα του έλεγα ότι και για χθες και για σήμερα υπάρχουν τα συν και τα πλην. Εκτιμώ ότι η περίοδος, που διανύουμε σήμερα, είναι ακόμα μεταβατική και ότι με την πάροδο του χρόνου θα καταφέρει η κοινωνία να βρει την ισορροπία της και να συνθέσει με βάση την εμπειρία του παρελθόντος και τα πάθη του παρόντος ένα σύνολο δομών και έναν κώδικα κανόνων και αξιών τέτοιο, που θα ενθαρρύνει και θα ενισχύει τους νέους στο κτίσιμο μιας στέρεης και υγιούς οικογένειας.
Τα γράφει όλα αυτά ένας έγγαμος και πατέρας δύο παιδιών. Επειδή ξέρει καλά ότι δεν είναι δυνατόν να είμαστε νέοι για πάντα, αλλά και με την εμπειρία 31 ετών μονογαμικού έγγαμου βίου πιστεύει, πλέον, ακράδαντα ότι, πλην μοναχών μόνο με το γάμο είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί κανείς ως άνθρωπος και να δει το μέλλον του με αισιοδοξία, χωρίς να κινδυνεύει να υποστεί τις συνέπειες της μονοτονίας, της πλήξης και της ανίας.
Βεβαίως, ο έγγαμος βίος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Με αμοιβαίο, ωστόσο, σεβασμό και αμοιβαίες υποχωρήσεις εκ μέρους και των δύο συζύγων, όλα τα εμπόδια ξεπερνιούνται. Κι αν στην επιτυχία του γάμου παίζει σημαντικό ρόλο και η τύχη, ωστόσο το «συν Αθηνά και χείρα κίνειν» δεν αφήνει τις εξελίξεις στην τύχη τους. Δε χρειάζεται, γι’ αυτό, να φοβούνται οι νέοι το γάμο και τις ευθύνες, που αυτός συνεπάγεται.
