Από τον Γεώργιο Ν. Ξενόφο
Ο συνειδητοποιημένος, ο υπεύθυνος πολίτης καλείται να γνωρίζει την ιστορία τουλάχιστον της εθνικής του κοινότητας. Το «τουλάχιστον» υπαινίσσεται το δέον του μορφωτικού εμπλουτισμού του και με παραπέρα ιστορικές γνώσεις: την ιστορία των βαλκανικών χωρών, την ευρωπαϊκή ιστορία, την παγκόσμια ιστορία. Και ειδικότερα, την ιστορία των στρατιωτικών γεγονότων, των οικονομικών, των κοινωνικών, των επιστημονικών κ.λ.π. των πολιτιστικών, ευρύτερα. Αν έχουν έτσι τα πράγματα ως προς το μορφωτικό δέον του «υπεύθυνου πολίτη», τότε η καλή ιστορική κατάρτιση προφανώς αποτελεί δέον και για τον Έλληνα αστυνομικό αυτόν τον κατ' εξοχήν υπεύθυνο πολίτη, αφού κύριος χαρακτηρισμός του στην κοινωνική συνείδηση είναι «φύλακας του νόμου».
Είναι αυτός, όμως, μόνος ο χαρακτηρισμός που τον ακολουθεί; Απαντούμε: όχι μόνο! Ο αστυνομικός είναι, πρώτιστα, φύλακας του πολιτισμού της εθνικής μας κοινότητας, και κατ' εξοχήν τώρα στο πλαίσιο της Ε.Ε. Και εξηγούμεθα: ο Έλληνας αστυνομικός είναι γέννημα και ανάθρεμμα της ελληνικής κοινωνίας τόκος της παιδείας και της αγωγής των κοινωνικών του παραγόντων. Είναι φορέας συγκεκριμένων οικογενειακών και κοινωνικών βιωμάτων του, της μορφωτικής του επίδοσης γενικότερα, φορέας των στοιχείων της ελληνικής εθνότητας, που είναι τα ήθη της, τα έθιμά της, η ιστορία της, ο πολιτισμός της. Τα στοιχεία, τέλος, αυτά της κοινωνίας μας αποτελούν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, περιεχόμενο και συνισταμένη του θετικού και του εθιμικού δικαίου της χώρας μας. Αυτός ο φύλακας, όμως, του νόμου και του πολιτισμού μας καλείται να είναι «φύλακας» με την πλατωνική έννοια, κι αυτό σημαίνει, ότι καλείται να μελετά και να γνωρίζει καλά πέρα άλλων, ιστορία, την επιστήμη που περιγράφει και διασώζει κριτικά και δημιουργικά τα δεδομένα του πολιτισμού του και της εξέλιξής του στο χρόνο. Η χώρα μας μετέχει ήδη πάση δυνάμει στα δρώμενα της ευρωπαϊκής οικογένειας. Το δεδομένο αυτό αναμφίβολα συναρτάται με βέβαιες αγαθές συνέπειες. Ποιος, όμως, θα αποκλείσει και κάποιες δύσκολες καταστάσεις (ας τις πούμε μόνο έτσι) στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συνύπαρξης και συλλειτουργίας τόσων εθνικών κοινοτήτων; Πάνω στο ερώτημα αυτό θα επικαλεσθούμε δειγματικά την παλαιότερη πρόταση Durosel για τη διδασκαλία της ευρωπαϊκής ιστορίας στα σχολεία. Η ευρωπαϊκή ιστορία του, λοιπόν, άρχιζε, ούτε λίγο ούτε πολύ, από τον Καρλομάγνο (800 μ.Χ.) η δε αναφορά του στην ελληνική ιστορική παρουσία και παρέμβαση υπήρξε περίπου μηδενική! Βέβαια προκάλεσε την αντίδρασή μας αλλά, όπως και να το κάνουμε, προξενήθηκε αναμφίβολα μια «δύσκολη κατάσταση» για εμάς τους Έλληνες, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλέγγυας συνύπαρξης και συλλειτουργίας. Είναι προφανώς για τον παρατηρητή της ευρωπαϊκής καθημερινότητας, ότι πάντα υποβόσκει ένας εθνοπολιτιστικός ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών - μελών της Ε.Ε. Υπάρχουν, π.χ., περιπτώσεις όπου αμφισβητήθηκε, έστω δημοσιογραφικά, το δικαίωμά μας για διαχείριση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού μας. Σε άλλες περιπτώσεις δεν έχει γίνει αποδεκτή η φυσική συνέχειά του, μέχρι των σημερινών Ελλήνων. Βιώνουμε, ακόμα, ότι η κοινωνική καθημερινότητα φαίνεται να παρασύρεται προς υπεραξιολογήσεις της τεχνολογίας απέναντι στον πνευματικό ελληνορωμαϊκό πολιτισμό, κ.ά. Ωστόσο, μόλις που χρειάζεται να επισημάνουμε εδώ, ότι η τεχνολογία πρέπει να αξιολογείται για υπηρετικό χαρακτήρα της απέναντι στο μείζον πολιτιστικό αγαθό, κι αυτό είναι ο πνευματικός πολιτισμός. Με τα δεδομένα αυτά θα λέγαμε, ότι στην κοινωνία μας οι «υπεύθυνοι πολίτες» της θα διέπρατταν ατόπημα, αν αποφάσιζαν να απολυτοποιήσουν την τεχνολογία απέναντι στην πνευματικότητα να υιοθετήσουν βίωση «ευρωπαϊκή» στην Ελλάδα, αντί Ελληνικής και Ορθόδοξης στην Ευρώπη με όλες τις κοινωνικοπολιτιστικές διακινδυνεύσεις τους. Και ποια θα ήταν η μέγιστη διακινδύνευση εξαιτίας αυτού του ατοπήματος; Μα, η αλλοτρίωση της εθνικής μας ταυτότητας! Η ελληνική αντίληψη για τη ζωή ήταν πάντα περισσότερο ιδεαλιστική και λιγότερο υλιστική. Και καθένας καταλαβαίνει ότι δεν είναι καθόλου ασήμαντο και χωρίς εκτεταμένες αρνητικές συνέπειες μια τέτοια «αλλοτρίωση». Εν τάχει, θα επισημάνουμε, ότι η μεν σύγχρονη Ευρώπη είναι, χωρίς άλλο, ο άμεσος πολιτιστικός απόγονος του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Οι δε «υπεύθυνοι» Έλληνες πολίτες καλούνται να διδάσκονται, να γνωρίζουν και να βιώνουν τα ευρωπαϊκά δρώμενα, με απόλυτο κριτήριο τον πνευματικό (τον ελληνορωμαϊκό) πολιτισμό τους. «Ο Έλληνας θα διέπραττε ατόπημα, αν έχει ως ιδανικό να βιώσει στην Ελλάδα ως «Ευρωπαίος», και όχι στην Ευρώπη ως «Έλληνας».
Η ιστορική μόρφωση και η άσκηση του «υπεύθυνου πολίτη» στην ερμηνεία και κριτική των ιστορικών γεγονότων απαιτούν α. Αγάπη για τη μελέτη της ελληνικής ιστορίας τόσο από τους ταγούς, όσο και από τους ασκούμενους αυτής της γνώσης, και β. Κατάλληλη εκπαιδευτική οργάνωση των σχολών, και συστηματική προσπάθεια των εκπαιδευόμενων και, στην επέκταση, όλων των πολιτών προς την κατεύθυνση αυτή. Δεν θα επεκταθούμε στο ζήτημα της σημασίας της ιστορικής κατάρτισης του «υπεύθυνου πολίτη», και του αστυνομικού. Θα κλείσουμε αυτό το άρθρο επισημαίνοντας, ότι αδιαφορία για την ιστορική γνώση εγκυμονεί πολιτιστικές καχεξίες και αντίστοιχες κοινωνικοπολιτιστικές. Σε κάθε περίπτωση ο ιστορικά ακατάρτιστος ή ημικαταρτισμένος, α. Θα αδυνατεί να αντιμετωπίζει τον πολιτιστικό ανταγωνισμό, που στις μέρες μας έχει επιταθεί στα Fora της Ενωμένης Ευρώπης, β. Δεν θα κατανοεί επαρκώς το κοινωνικοπολιτικό παρόν του, γ. Δεν θα είναι σε θέση να πείθει με τον πολιτιστικό λόγο του και δ. Δεν θα μπορεί να αποφεύγει για την κοινωνική και μορφωτική απομόνωσή του στο επαγγελματικό του επίπεδο.
Συμπερασματικά, ο ιστορικομορφωτικά βελτιούμενος αστυνομικός, θα αποδεικνύεται καλύτερος φορέας επιβάλλοντος, σεβασμού και αναγνώρισης στα κοινωνικά, τα επαγγελματικά του και τα πολιτιστικά δρώμενα. Η ιστορία και η δημιουργική μελέτη της συνιστούν το δυναμικό μέσο προστασίας της ελληνικής κοινωνίας, αφενός, και της προβολής της στη χοάνη της ευρωπαϊκής πολυκοινωνίας, αφετέρου. Τέλος, η καλή γνώση της ιστορίας αποτελεί κοινωνικομορφωτική ασπίδα για τον φορέα και τη χώρα.
