Τι είναι η περίφημη αειφορία ή βιώσιμη ανάπτυξη όπως εναλλακτικά λέγεται;
Αν την πούμε αειφορία τα συνθετικά του όρου μας δίνουν το νόημα: ανάπτυξη τέτοια που ώστε οι διαθέσιμοι πόροι να μπορούν να καρποφορούν πάντα. Αν την πούμε βιώσιμη ανάπτυξη λέμε περίπου το ίδιο με άλλον τρόπο: ανάπτυξη τέτοια που να είναι ικανή να διατηρηθεί, να επιβιώσει, να μην αναλώσει, με οποιονδήποτε ρυθμό, αργό ή γρήγορο, εκείνα τα στοιχεία του πλανήτη μας που δεν μπορούν να αναπληρωθούν.
Στην Ελλάδα, τα τελευταία 20 χρόνια η έλλειψη νερού, και η υποβάθμιση της ποιότητάς του είναι παραπάνω από εμφανής.
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, επιχειρείται η αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης των υδάτινων πόρων μέσω της Οδηγίας Πλαίσιο για το Νερό 2000/60/ΕΚ, διασαφηνίζοντας ότι το νερό αποτελεί κοινωνικό αγαθό και όχι αντικείμενο προς εκμετάλλευση.
Η εν λόγω Οδηγία ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με το ν. 3199/2003. Προβλέπεται η υποχρέωση κάθε Περιφέρειας για την εκπόνηση Ειδικού Σχεδίου Διαχείρισης (Ε.Σ.Δ.) των λεκανών απορροής των ποταμών της αρμοδιότητάς της και για την κατάρτιση Ειδικών Προγραμμάτων Μέτρων (Ε.Π.Μ.) για την προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων, την αντιμετώπιση της ρύπανσης των υδατικών οικοσυστημάτων, και τη διασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξής τους. Η διαχείριση των υδάτων σε εθνικό επίπεδο γίνεται από την Εθνική Επιτροπή Υδάτων και το Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων, ενώ περιφερειακά εκτελείται από τη Διεύθυνση Υδάτων της περιφέρειας και το Περιφερειακό Συμβούλιο Υδάτων.
Στα συμπεράσματα του 5ου Παγκόσμιου Συνέδριου για το νερό στην Κωνσταντινούπολη 19 – 23/3/2009, οι παράμετροι άνθρωπος – βιοποικιλότητα – αειφορία – οικοσυστήματα - ποσότητα και υγιεινή του νερού σε συνάρτηση με τα προβλήματα της λειψυδρίας και της μόλυνσης των υδροφόρων οριζόντων, είναι τα βασικά σημεία στα οποία πρέπει να επικεντρώσουν την προσοχή τους οι τοπικές σε συνεργασία με τις Περιφερειακές αρχές, ώστε να ξεκινήσει άμεσα η υλοποίηση των προγραμμάτων χρήσης και διαχείρισης του νερού παγκοσμίως.
Το νερό δεν υπάρχει όποτε το θέλουμε, στην ποιότητα που το θέλουμε και στις ποσότητες που το θέλουμε. Το νερό είναι ανομοιόμορφα κατανεμημένο στον χώρο και τον χρόνο. Σε ορισμένες περιοχές είναι άφθονο, σε άλλες λείπει.
Το νερό δεν είναι εμπόρευμα, όπως όλα τα άλλα. Είναι όμως κοινό αγαθό στο οποίο ο καθένας έχει πρόσβαση, αλλά όχι ανεξέλεγκτη. Η μια χρήση του νερού αποκλείει συχνά τις άλλες.
Ολοκληρωμένη διαχείριση του νερού είναι η διαχείριση που δεν προσεγγίζει τις χρήσεις του νερού χωριστά αλλά σε αλληλεξάρτηση την μία με την άλλη. Είναι η διαχείριση που επιπλέον λαμβάνει σοβαρά υπόψη, όχι μόνο τις ανθρώπινες απαιτήσεις σε νερό, αλλά και τις απαιτήσεις των οικοσυστημάτων.
Είναι επιτακτική ανάγκη, το τρίπτυχο Σχεδιασμός – Υλοποίηση – Διαχείριση να συν - λειτουργήσει στο θέμα της διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού με σκοπό την αειφορία των Φυσικών πόρων, για το κοινό καλό. Η λήψη αποφάσεων και ο Σχεδιασμός πράξεων για το νερό, πρέπει να γίνονται με Δημόσιες διαβουλεύσεις όπου θα ακούγονται οι προτάσεις όλων των φορέων λαμβάνοντας υπόψη ως βάση δεδομένων τα αποτελέσματα των παραπάνω Ε.Σ.Δ. και Ε.Π.Μ. που εκπονούν οι Περιφέρειες.
Πρέπει και οφείλουμε να προσπαθήσουμε όλοι για την αειφορική διαχείριση του νερού με σκοπό την προσφορά καλύτερης ποιότητας ζωής στις μελλοντικές γενεές, πέρα από πολιτικές και οικονομικές δεσμεύσεις – νοοτροπίες υπηρεσιών και χρηστών – χαλαρότητα χρονοδιαγραμμάτων εφαρμογής και με μοναδικό γνώμονα την εξοικονόμηση η οποία μπορεί να βελτιώσει την περιβαλλοντική κατάσταση της Γης, μειώνοντας τουλάχιστον αρχικά κατά 20% την ποσότητα γλυκού νερού που αφαιρείται από τον υδρολογικό κύκλο και παράλληλα εφαρμόζοντας αυστηρά την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», κάτι που δυστυχώς μπορεί να μεταφραστεί και να υλοποιηθεί από κάποιους σαν «ρυπαίνω και πληρώνω» ή επίσης «πληρώνω και ρυπαίνω».
*Ο κ. Σταύρος Τσαγκαράκος είναι τοπογράφος μηχανικός Ε.Μ.Π.
Msc Περιβαλλοντικός σχεδιασμός έργων υποδομής
