Στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε εκφράσεις όπως «χρωστάει της Μιχαλούς», «του έβαλε τα δυο πόδια σε ένα παπούτσι», «είμαστε για τα πανηγύρια» κλπ. Γνωρίζουμε όμως τη σημασία τους και από πού προέρχονται; Ας διαβάσουμε σήμερα εδώ για μερικές απ’ αυτές, προσπαθώντας να εφαρμόσουμε το νόημά τους στα σημερινά τεκταινόμενα στη χώρα μας.
ΧΡΩΣΤΑΕΙ ΤΗΣ ΜΙΧΑΛΟΥΣ: Σημαίνει ότι κάποιος δεν είναι στα καλά του, ότι είναι τρελός. Μια εκδοχή (αμφισβητείται από πολλούς) συνδέεται με την εποχή του Όθωνα, όπου λέγεται ότι στο Ναύπλιο, πρωτεύουσα τότε της Ελλάδας, μια ταβερνιάρισσα, η Μιχαλού όταν δεν πλήρωναν έγκαιρα τα «βερεσέδια» οι πελάτες της, τους εξευτέλιζε. Ανάμεσα σε αυτούς τους οφειλέτες ήταν και ένας ευσυνείδητος, που του ήταν αδύνατο να βρει τρόπο να την εξοφλήσει, γιατί δεν είχε εκείνο τον καιρό δουλειά. Μέρα και νύχτα γύριζε ο άνθρωπος τους δρόμους παραμιλώντας. Όταν κανείς ρωτούσε να μάθει τι είχε ο άνθρωπος αυτός, απαντούσαν «χρωστάει της Μιχαλούς». Μήπως με τα μέτρα που πήραν, το ίδιο δεν έκαναν και σ’ εμάς; Δεν περπατάμε και παραμιλάμε; Ποιος Έλληνας, σήμερα, δεν «χρωστάει της Μιχαλούς»;
ΤΟΥ (ή ΜΑΣ) ΕΒΑΛΕ ΤΑ ΔΥΟ ΠΟΔΙΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙ: Ανάμεσα στους διασκεδαστές των ανακτόρων του Βυζαντίου, υπήρχαν και νάνοι. Οι αυτοκράτορες, τους είχαν παραχωρήσει πολλά προνόμια, ήταν οι εκλεκτοί τους. Τους είχαν σαν συμβούλους, αλλά και σαν κατασκόπους. Όταν όμως παρεκτρέπονταν τρεις φορές, τους έβαζαν τα δυο πόδια σ’ ένα παπούτσι και τους άφηναν να κυκλοφορούν έτσι από 4 έως 6 μήνες. Στο τέλος οι νάνοι μην αντέχοντας το σκληρό αυτό μαρτύριο, παρακαλούσαν για έλεος. Σήμερα το ΠΑΣΟΚ ή το ΔΝΤ ή η ΕΕ, εμάς τους Έλληνες «μας έβαλε τα δυο πόδια σε ένα παπούτσι». Θα ζητήσουμε έλεος;
ΜΑΛΛΙΑΣΕ Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΥ: Στη βυζαντινή εποχή υπήρχαν διάφορες τιμωρίες, ανάλογες, βέβαια, με το παράπτωμα. Όταν π.χ. ένας έλεγε λόγια που δεν έπρεπε να ειπωθούν, τότε τον τιμωρούσαν με έναν τρομερό τρόπο. Του έδιναν ένα ειδικό χόρτο που ήταν υποχρεωμένος με το μάσημα να το κάνει πολτό μέσα στο στόμα του. Το χόρτο, όμως, αυτό ήταν αγκαθωτό, στυφό και αρκετά σκληρό, τόσο που κατά το μάσημα στο στόμα του πρηζόταν και η γλώσσα, άνοιγε, μάτωνε και γινόταν ίνες-ίνες, κλωστές-κλωστές, δηλαδή, όπως είναι τα μαλλιά. Από την απάνθρωπη τιμωρία βγήκε και η παροιμιώδης φράση: «μάλλιασε η γλώσσα μου», που τις λέμε μέχρι σήμερα, όταν προσπαθούμε με τα λόγια μας να πείσουμε κάποιον για κάτι και του το λέμε πολλές φορές. «Μάλλιασε η γλώσσα» του κ. Καραμανλή να λέει ότι η οικονομική κρίση είναι διεθνής. Ποιος τον άκουγε; Πάντως όχι ο κ. Παπανδρέου.
ΤA ΕΚΑΝΑΝ ΠΛΑΚΑΚΙΑ: Τη φράση αυτή λέμε όταν θέλουμε να δείξουμε ότι, δυο άνθρωποι τα είχαν από πριν συμφωνημένα, δηλαδή τα έκαναν έτσι, ώστε να μη φαίνεται τίποτα από εκείνο που τους κατηγορούσαν. Μερικοί θέλουν να υποστηρίζουν ότι η έκφραση προήλθε από τη συμμετρική τοποθέτηση των πλακιδίων των σπιτιών. Είναι όλα τα πλακάκια έτσι τοποθετημένα που δε μένει κανένα κενό! Άλλοι πάλι λένε, πως η έκφραση προήλθε από το παιχνίδι των χαρτιών «πλακάκια». Δυο συμπαίκτες τα κανονίζουν έτσι τα κοψίματα των χαρτιών (στα πλακάκια κόβουν πολλές φορές και όποιος έχει το μεγαλύτερο ή το ίδιο - ανάλογα τη συμφωνία - κερδίζει), ώστε να χάνει πάντα ο τρίτος συμπαίκτης τους. Όλο και περισσότερο τελευταία ακούγεται ότι «τα έκαναν πλακάκια» ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στο σκάνδαλο του Βατοπαιδίου. Θα το μάθουμε ποτέ;
ΕΙΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ: Στην Κόρινθο, που ήταν πλούσια πόλη, γίνονταν δύο πανηγύρια, για εμπόρους απ' όλο τον κόσμο. Το καθένα είχε διάρκεια ενάμιση μήνα. Όταν την κατέκτησαν οι Φράγκοι, αυτά συνεχίστηκαν. Όσοι συμμετείχαν σ' αυτά σαν να μην τρέχει τίποτα, έλεγαν, όταν τους ρωτούσαν, που πάνε: «Είμαστε για τα πανηγύρια». Έκφραση που σήμερα επικρατεί για όσους δεν έχουν επίγνωση της σοβαρότητας μιας κατάστασης. «Είμαστε ή δεν είμαστε για τα πανηγύρια», όταν οι Γερμανοί παράγουν ρεύμα από αιολική, ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια ενώ εμείς χρησιμοποιούμε ακόμα πετρέλαιο και κάρβουνο, αν και έχουμε σχεδόν 365 μέρες το χρόνο ηλιοφάνεια, γεωθερμία σε βάθος από 100 έως 1.500 μέτρα (οι Γερμανοί στα 3.000 μέτρα) και ανέμους «να φάνε και οι κότες»; Και για την ιστορία, αιολική ενέργεια ονομάσθηκε γιατί στην ελληνική μυθολογία ο Αίολος ήταν ο θεός του ανέμου.
ΚΑΝΕΙΣ ΤΗΝ ΠΑΠΙΑ ή ΠΟΙΕΙΣ ΤΗ ΝΗΣΣΑΝ: Στη βυζαντινή εποχή, αυτός που κρατούσε τα κλειδιά του παλατιού -ο κλειδοκράτορας δηλαδή- ονομαζόταν Παπίας. Είχε το δικαίωμα να παρακάθεται στο ίδιο τραπέζι με τον αυτοκράτορα και να διασκεδάζει στα συμπόσιά του. Όταν αυτοκράτορας ήταν ο Βασίλειος ο Β', Παπίας του παλατιού έγινε ο Ιωάννης Χανδρινός, άνθρωπος με σκληρά αισθήματα, ύπουλος και ψεύτης. Από τη στιγμή που ανέλαβε καθήκοντα, άρχισε να διαβάλει τους πάντες ακόμη και τον αδελφό του Συμεώνα. Έτσι, κατάντησε να γίνει το φόβητρο όλων. Όταν κανείς του παραπονιόταν πως τον αδίκησε, ο Χανδρινός προσποιούταν τον έκπληκτο και τα μάτια του βούρκωναν υποκριτικά. «Είσαι ο καλύτερός μου φίλος» του έλεγε. «Πώς μπορούσα να πω εναντίον σου». Η διπροσωπία του αυτή έμεινε κλασική. Γι' αυτό, από τότε, όταν κάνεις πιανόταν να λέει ψέματα ή να προσποιείται τον ανήξερο, οι φίλοι του, του έλεγαν ειρωνικά: «Ποιείς τον παπίαν». Φράση που έμεινε ως τα χρόνια μας με μια μικρή παραλλαγή. «Ποιείς τον Παπίαν», θα μπορούσαμε να πούμε στον κ. Λοβέρδο όταν τον έπιασε να λέει ...ανακρίβειες ο δημοσιογράφος κ. Πρετεντέρης για το γνωστό μνημόνιο (σελίδα 42, σύνταξη μετά από 40 χρόνια εργασίας), που έχουμε ήδη υπογράψει ...αλλά παλεύουμε να μην περάσει.
Καλημέρα σας συντοπίτες μου και ...υπομονή. «Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία».
