Ο επικρατέστερος μύθος λέει ότι ο Ινδός βασιλιάς Μπαλχάιτ (πριν περίπου 2.500 χρόνια) ζήτησε από ένα σοφό Βραχμάνο που είχε στην αυλή του, τον Σίσσα, να φτιάξει ένα παιχνίδι το οποίο θα απαιτούσε από τον παίκτη φρόνηση, πρόβλεψη και υπομονή.
Μετά από λίγο καιρό ο Σίσσα παρουσίασε στο Βασιλιά ένα καινούργιο παιχνίδι: μια σκακιέρα και πεσσούς. Αυτοί οι πεσσοί αναπαρίσταναν τα τέσσερα στοιχεία του ινδικού στρατού, πολεμικούς ελέφαντες, άρματα, ίππους και στρατιώτες.
Ο Βασιλιάς ενθουσιάστηκε από το παιχνίδι και όταν τον ρώτησε τι ήθελε ως αμοιβή, ο σοφός ζήτησε να του δοθούν κόκκοι σιταριού τοποθετημένοι στη σκακιέρα ως εξής: Στο πρώτο τετράγωνο 1 κόκκο. Στο δεύτερο τετράγωνο 2 κόκκοι. Στο τρίτο τετράγωνο 4 κόκκοι... Μέχρι το 64ο τετράγωνο; Κόκκοι.
Ο Βασιλιάς διέταξε να εκπληρωθεί η επιθυμία του. Μετά από λίγο όμως...
Η έκπληξη του Βασιλιά ήταν μεγάλη όταν τον πληροφόρησαν ότι για να συγκεντρωθούν οι κόκκοι που ζητούσε ο Σίσσα, δεν έφθανε όλο το σιτάρι, όχι μόνο των Ινδιών αλλά και όλου του κόσμου.
Διότι διαπίστωσαν (ενώ αρχικά θεώρησαν ότι το αίτημα ήταν αστείο) με θαυμασμό και τρόμο ότι (μόνο) στο 64ο τετράγωνο θα έπρεπε να μπουν
9.223.372.036.854.775.808 κόκκοι σιταριού και ότι το σύνολο των κόκκων σιταριού που απαιτούσε ήταν 18.446.744.073.709.551.615 κόκκοι σιταριού σε βάρος δε 977.677.435.907.000 κιλά σιταριού (συνολικά).
Ο Βασιλιάς δεν ήξερε τι να πρωτοθαυμάσει περισσότερο, την εφεύρεση του Σίσσα ή την απαίτησή του.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΚΑΚΙ;
Άθλημα; Ψυχαγωγία; Τέχνη; Επιστήμη; Αν ήθελε κανείς να προσδιορίσει την ταυτότητα του σκακιού θα έπρεπε να το παρουσιάσει σαν ένα παιχνίδι που δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά μας να διασκεδάσουν.
Θα έπρεπε επίσης να το παρουσιάσει ως άθλημα που έχει έντονα το στοιχείο του συναγωνισμού.
Θα μπορούσε τέλος να του προσδώσει χαρακτηριστικά τέχνης, με έντονα πολιτιστικά και ψυχαγωγικά στοιχεία, με ισχυρό κοινωνικό ενδιαφέρον και με σημαντικότατη παιδαγωγική επιρροή.
Το σκάκι λοιπόν, είναι όλα αυτά μαζί και ακόμα κάτι περισσότερο. Είναι τρόπος ζωής.
Η ίδια η σκακιστική θεωρία αποτελεί μια ολοκληρωμένη φιλοσοφία που διδάσκει τον τρόπο αντιμετώπισης ακόμα και των πιο δύσκολων καταστάσεων, πάντα με βάση τις ικανότητές μας όπως αυτές έχουν καλλιεργηθεί με το σκάκι.
ΓΙΑΤΙ ΣΚΑΚΙ;
Το σκάκι ενώ δεν απαιτεί ιδιαίτερες εγκαταστάσεις ούτε πολυδάπανο εξοπλισμό, συμβάλλει με τον προσφορότερο τρόπο στην καλλιέργεια σημαντικών πνευματικών χαρακτηριστικών, αλλά και γενικότερα στην ανάπτυξη του χαρακτήρα του ατόμου.
Σημαντικότερο δε στοιχείο του είναι το γεγονός, ότι δεν απαιτεί ιδιαίτερα σωματικά προσόντα και δεν αποκλείει κανένα παιδί εξ αιτίας του σωματότυπου ή του φύλου του.
ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΤΟ ΣΚΑΚΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ;
Το σκάκι είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για τα μικρά παιδιά που ασχολούνται με αυτό καθώς μετά από το παιχνίδι καλλιεργούν ικανότητες που θα τους χρειαστούν για να επιτύχουν στην ανταγωνιστική σημερινή κοινωνία, όπως η πειθαρχία σκέψης, η συγκέντρωση, η σοβαρότητα, η αναλυτική σκέψη, η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης, η αντικειμενικότητα στις κρίσεις τους, ενώ επίσης μαθαίνουν να σέβονται και να υπολογίζουν πάντα τον αντίπαλο.
Πιο εξειδικευμένα μπορούμε να αναφέρουμε:
Προωθεί γενικές ιδιότητες όπως: Την καλλιέργεια ηθικών αξιών (αποφασιστικότητα, επιμέλεια, τάξη, αυτοκριτική, αντικειμενικότητα). Την κοινωνική ένταξη (ομαδικότητα, ανάληψη ευθυνών, μετάδοση γνώσεων και εμπειριών). Την ενίσχυση του αυτοελέγχου με αποτέλεσμα τον έλεγχο της επιθετικότητας και της διάσπασης της προσοχής.
Αλλά και ειδικές ιδιότητες όπως:Την ανάπτυξη ορθολογικού τρόπου σκέψης.
Τη δημιουργική φαντασία, σε συνδυασμό με τρόπο ζωής ανοικτό σε κάθε είδους πολιτισμικά ερεθίσματα.
Τη βελτίωση μνημονικών ικανοτήτων.
Τη διάρκεια της πνευματικής συγκέντρωσης και απόδοσης έργου.
Την κατανόηση και εξοικείωση με μεθοδικούς τρόπους συλλογισμού.
Ο νέος ή η νέα που ασχολείται με το σκάκι, το πρώτο πράγμα που μαθαίνει είναι να προετοιμάζεται μεθοδικά και να αγωνίζεται για να επιτύχει, στηριζόμενος αποκλειστικά τις δικές του δυνάμεις.
Έτσι σταδιακά μαθαίνει να διακρίνει τη διαφορά ανάμεσα στην ικανοποίηση που αντλεί από το αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης και πειθαρχημένης προετοιμασίας και στο να προσεγγίζει τις προβληματικές καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ευκαιριακά και επιφανειακά. Γιατί λοιπόν, να μη δώσουμε στα παιδιά μας τη χαρά και τη δύναμη τους αυτή; Δεν τη δικαιούνται;
Εξάλλου, η ένταξη σε ένα σύλλογο, η παρακολούθηση των προπονήσεων, η συμμετοχή σε αγώνες, η δημιουργία φίλων είναι ένας τρόπος ζωής για το παιδί που αξιοποιεί τον ελεύθερο χρόνο του δημιουργικά και ευχάριστα σε ένα ιδανικό για παιδιά και νέους περιβάλλον, αφού ο σκακιστικός κόσμος αποτελείται από ανθρώπους καλλιεργημένους με υψηλούς στόχους.
Ένα από τα ερωτήματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι θεωρητικοί του σκακιού και οι μαθηματικοί είναι το εξής: Θα έλθει ποτέ η στιγμή που το σκάκι θα εξαντληθεί;
Η απάντηση είναι όχι. Το σκάκι δεν μπορεί να εξαντληθεί!
Παραθέτω μερικούς μαθηματικούς υπολογισμούς για να δείτε τι εννοώ:
(Προσέξτε την αύξουσα γεωμετρική πρόοδο με την οποία αυξάνονται οι αριθμοί).
(1) Μετά την 1η κίνηση του λευκού μπορούν να προκύψουν 20 θέσεις.
(2) Μετά την 1η κίνηση του μαύρου μπορούν να προκύψουν 400 θέσεις.
(3) Μετά την 2η κίνηση του λευκού 5.362 διαφορετικές θέσεις.
(4) Μετά την 2η κίνηση του μαύρου 71.852 θέσεις.
Από εδώ και πέρα οι υπολογισμοί είναι κατά προσέγγιση.
(5) Μετά την 3η κίνηση του λευκού προκύπτουν περίπου 800.000 θέσεις.
(6) Μετά την 3η κίνηση του μαύρου περίπου 9.000.000 θέσεις!!!
Φτάσαμε μόνο στην 3η κίνηση και οι πιθανές θέσεις είναι μερικά εκατομμύρια.
Σκεφτείτε τι γίνεται στην 10η ή στην 20η κίνηση.
Σύμφωνα με έναν υπολογισμό που δημοσιεύθηκε στο γαλλικό περιοδικό «RECREATIONS MATHEMATIQUES», (Μαθηματικά διαλείμματα), αν υποθέσουμε ότι μία σκακιστική παρτίδα διαρκεί 40 κινήσεις και σε κάθε κίνηση οι παίχτες έχουν να διαλέξουν μεταξύ 30 πιθανών κινήσεων (στην πραγματικότητα οι επιλογές είναι πολύ περισσότερες), τότε προκύπτει ότι μπορούν να παιχθούν 10 120 παρτίδες, μέχρι 40 κινήσεις.
Ο αριθμός 10 120 είναι τόσο μεγάλος όσο δεν φαντάζεστε.
Συγκριτικά αναφέρω: Ο αριθμός των τριχών που έχουν στα κεφάλια όλοι οι άνθρωποι στη γη είναι 10 18.
Αν δε η γη ήταν ολόκληρη από άμμο, ο αριθμός των κόκκων της άμμου θα ήταν 10 23.
Μια παρτίδα σκάκι θεωρητικά μπορεί να διαρκέσει 50, 100 ή ακόμα και 1.000 κινήσεις.
Έχει λοιπόν υπολογιστεί ότι όλες οι πιθανές παρτίδες που μπορούν να παιχθούν στο σκάκι είναι 10 18900.
Ο αριθμός 10 18900 δεν μπορεί να συγκριθεί, ούτε με τα έτη φωτός και τις αποστάσεις στο διάστημα ούτε με τον αριθμό όλων των ηλεκτρονίων στο διάστημα!!!
Τελικά αν τα μαθηματικά είναι η βασίλισσα των επιστημών, το σκάκι είναι ο βασιλιάς των παιχνιδιών.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
Βιττωράτος Παναγιώτης καθηγητής Μαθηματικών
πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου
σκακιστών Λάρισας
* ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Σας περιμένουμε όλους και όλες μικρούς και μεγάλους στο ανοικτό πρωτάθλημα γρήγορου σκακιού που θα διεξαχθεί την Κυριακή 18 Απριλίου 2010 και ώρα 11:00 στο κλειστό γυμναστήριο του Τ.Ε.Ι. Λάρισας.
