Με τη βοήθεια του Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με τη συμπαράσταση ολοκλήρου του Ελληνισμού και με τη βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον αγώνα δια την αποτίναξιν του Αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο το οποίο μας κατέλειπαν οι πρόγονοι μας «Ή ταν ή επί τας». Από τα βάθη των αιώνων μας ατενίζουν όλοι εκείνοι, οι οποίοι ελάμπρυναν την Ελληνικήν Ιστορίαν δια να διατηρήσουν την ελευθερία των. Οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι Τριακόσιοι του Λεωνίδα και οι νεότεροι του Αλβανικού έπους. Μας ατενίζουν οι αγωνισταί του 21, οι οποίοι μας εδίδαξαν ότι η απελευθέρωσις από τον ζυγόν του δυνάστου αποκτάται πάντοτε με το αίμα. Μας ατενίζει ακόμη σύμπας ο Ελληνισμός ο οποίος μας παρακολουθεί με αγωνίαν, αλλά και με εθνικήν υπερηφάνεια. Ας δείξομεν εις τον κόσμον ακόμη μια φορά ότι και του σημερινού Έλληνος ο τράχηλος ζυγόν δεν υπομένει. Ο αγών θα είναι σκληρός. Ο δυνάστης διαθέτει τα μέσα και τον αριθμόν.
Ημείς διαθέτομεν την ΨΥΧΗΝ. Έχομεν και το ΔΙΚΑΙΟΝ με το μέρος μας. Γι’ αυτό και θα ΝΙΚΗΣΩΜΕΝ.
Έτσι άρχιζε η πρώτη προκήρυξη της Ε.Ο.Κ.Α που κρατούσαν στα χέρια τους υποψιασμένοι και ανυποψίαστοι την 1η Απριλίου του 1955. Και κατέληγε: «...Διεθνείς διπλωμάται, ατενίσατε το έργον σας. Είναι αίσχος εν εικοστώ αιώνι, οι λαοί να χύνουν το αίμα των δια να αποκτήσουν την λευτεριά των, το θείον αυτό δώρον, για το οποίον και εμείς επολεμήσαμεν παρά το πλευρόν των λαών σας, και για το οποίον σεις τουλάχιστον διατείνεσθε ότι επολεμήσατε εναντίον του ναζισμού και του φασισμού. Έλληνες, όπου και αν ευρίσκεσθε, ακούσατε την φωνήν μας: Εμπρός, όλοι μαζί για την λευτεριά της Κύπρου μας».
Ας έλθουμε, όμως, στα γεγονότα, έτσι, όπως, διαδραματίζονται εκείνη την εποχή, τα οποία για τους πολλούς και ασυμβίβαστους με την ιδέα της αγγλικής αποικιοκρατίας ήταν το φυσικό επακόλουθο μιας μακράς διεκδικητικής πορείας για λευτεριά και ΕΝΩΣΗ με τη μητέρα Ελλάδα. Για τους λίγους και βολεμένους δεν ήταν παρά μια αχρείαστη ενέργεια η οποία θα έθετε σε δοκιμασία την επίπλαστη ευμάρειά τους.
Ήταν λοιπόν θέλημα Θεού να έρθει η άγια ώρα. Οι Έλληνες της Κύπρου ξεκινούν για να γίνουν «ΠΟΛΛΩ ΚΑΡΟΝΤΕΣ» εκείνων. Ζηλεύουν την αιώνια δόξα των ευκλεών Λακεδαιμονίων του Λεωνίδα, των Μαραθωνομάχων, των Σαλαμινομάχων, των Αγωνιστών του 21, των Μακεδονομάχων και των νεότερων του Αλβανικού έπους. Εκείνη την ανεπανάληπτη 1η του Απρίλη τη γαλήνη της νύχτας συνταράσσουν οι εκρήξεις των βομβών και η οργή των ραγιάδων που πήραν μια ανηφοριά, πήραν τα μονοπάτια, να βρουν τα σκαλοπάτια που παν στη λευτεριά.
Για τέσσερα χρόνια το Έθνος καμάρωνε τα νεαρά βλαστάρια του. Άλλοι ανέβαιναν στην αγχόνη ψάλλοντας τον Εθνικό μας Ύμνο και άλλοι επαναλάμβαναν το συγκλονιστικό «Μολών Λαβέ», δίνοντας έως εσχάτων τη μάχη δημιουργώντας νέα ολοκαυτώματα και Θρύλους. Η τετραετία 1955-59 δικαίως καταγράφηκε στην ιστορία ως η κορυφαία περίοδος στην ιστορία του Κυπριακού Ελληνισμού. Στον ιερό εκείνο αγώνα καθολική ήταν η συμμετοχή επωνύμων και ανωνύμων αγωνιστών, αλλά και ολόκληρου του Κυπριακού Ελληνισμού κάτω από την ηγεσία της Εθναρχούσας Εκκλησίας με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον θρυλικό Διγενή.
Ο Μακάριος ορκιζόταν «Να κολληθεί η γλώσσα μου στον λάρυγγά μου και να κοπή η δεξιά μου εάν επιλάθωμαί σου ω ΕΛΛΑΣ». Ο Αυξεντίου, ο Μάτσης, ο Λένας, ο Μούσκος, οι τέσσερις του Λιοπετρίου «Ή ταν ή επι τας» και οι ηρωομάνες της Κύπρου «κάλλιο μια φούχτα στάχτη ο λεβέντης μου παρά γονατισμένος».
Πρωτοπόροι στον αγώνα οι νέοι της Κύπρου, που ζυμωμένοι όπως πάντα με τα νάματα της ελληνικής φυλής ξεγυμνώνουν στα πεδία των μαχών ολόκληρη τη βρετανική αυτοκρατορία. Πρώτοι στη σκυταλοδρομία του θανάτου οι εννέα απαγχονισθέντες ήρωές μας: Καραολής, Δημητρίου, Ζάκος, Πατάτσος, Μιχαήλ, Παναγίδης, Κουτσόφτας, Μαυρομάτης και Παλληκαρίδης.
Το αίμα των παιδιών της Κύπρου χύθηκε άφθονο στον Μαχαιρά, στο Δίκωμο, στο Λιοπέτρι, στα κρατητήρια των κεντρικών φυλακών της Λευκωσίας, σχεδόν παντού στην Κύπρο για να βλαστήσει και να ριζώσει το δένδρο της λευτεριάς.
Ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. υπήρξε μέγιστος γιατί αντιμετώπισε τη φονική βαναυσότητα των Βρετανών ιμπεριαλιστών και τηρουμένων των αναλογιών αναδείχθηκε νικητής. Ούτε οι αγχόνες ούτε τα φρικτά βασανιστήρια στάθηκαν ικανά να σταματήσουν τη διεκδικητική πορεία του Ελληνισμού της Κύπρου.
Οι αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. πιστοί στον αθηναϊκό όρκο «Ου κατεσχύνης όπλα τα ιερά» έπραξαν στο ακέραιο το καθήκον τους. Όμως, δυστυχώς, δεν έπραξε το ίδιο και η ηγεσία του Ελληνισμού η οποία εγκλωβισμένη στα συμμαχικά σύνδρομά της δεν στήριξε όσο θα έπρεπε των αγώνων των Ελλήνων της Κύπρου. Στην Ελλάδα ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής δήλωνε: «Η Ελλάς είναι υποχρεωμένη να διεξάγει τον Κυπριακό αγώνα εις τα πλαίσια των συμμαχιών της. Η Κύπρος που εγκαταλείφθηκε δυστυχώς στις κρίσιμες στιγμές από το Εθνικό Κέντρο. Αυτή η ιστορική αλήθεια ομολογείται και από τους Έλληνες διπλωμάτες της εποχής εκείνης Γ. Σεφέρη και Άγγελο Βλάχο. Έτσι καταλήξαμε στις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου δια των οποίων η τουρκική μειονότητα του 18%, ονομάσθηκε κοινότητα και σήμερα διεκδικεί ξεχωριστό κράτος. Οι Άγγλοι με τη λύση που έδωσαν στο κυπριακό πρόβλημα, ακρωτηρίασαν την Κύπρο, κρατώντας εδάφη ως κυρίαρχες αγγλικές βάσεις από τις οποίες σε αγαστή συνεργασία με του Αμερικανούς, σκορπούν αδιακρίτως τον θάνατο στη Μέση Ανατολή. Έκτοτε, η επιβίωση του Κυπριακού ελληνισμού στη γη των πατέρων του τίθεται σε θανάσιμο κίνδυνο, τα αποτελέσματα του οποίου δεν άργησαν να έλθουν με τις τραγικές συνέπειες της εισβολής των Τούρκων υπό την καθοδήγηση μάλιστα των Αγγλοαμερικανών το μαύρο καλοκαίρι του 1974.
Παρ’ όλα αυτά ο αγώνας του 1955-59 έχει καταγραφεί στην ιστορία ως υπέρβαση των ανθρωπίνως δυνατών. Ήταν η επανάσταση των σκλάβων για να συντριβεί ο φασισμός και η αποικιοκρατική νοοτροπία των Βρετανών. Ήταν η νίκη των μικρών κατά των ισχυρών, των λίγων κατά των πολλών, των άοπλων-άπειρων και απόλεμων κατά των αμέτρητων σιδερόφρακτων. Ήταν η παλλαϊκή απάντηση «Την Ελλάδα θέλομεν και ας τρώγομεν πέτρες» στο ουδέποτε των Βρετανών. Ο αγώνας του 1955-1959 στην Κύπρο αποτελεί ό,τι πιο ωραίο και υψηλό έχει να επιδείξει ο Ελληνισμός της Κύπρου. Πρόκειται για έναν αγώνα που ανέδειξε ηρωισμούς και ολοκαυτώματα και οδήγησε τελικώς στην αποτίναξη του αγγλικού ζυγού έστω και εάν η λύση δεν ήταν τελικώς η ποθούμενη. Ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. αποτέλεσε χωρίς αμφιβολία τη νίκη του πνεύματος πάνω στην ύλη. Ήταν η νίκη της αρετής που είναι η μεγαλύτερη νίκη του ανθρώπου και μια κατάθεση αιώνιας αγάπης και άπειρης ευγνωμοσύνης στους αιώνιους εραστές της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, για τους οποίους ο ποιητής έγραψε τους πιο ωραίους στίχους του:
«Στους τάφους σας ανάβουμε θερμά λιβανιστήρια, για σας τα νικητήρια τα χείλη μας υμνούν. Κι’ όπου πολέμου κράξιμο κι’ όπου της μάχης κρότοι, εσείς περνάτε πρώτοι κι ακολουθούμε εμείς...».
