Σε δύσκολες ασκήσεις διπλωματικών (αλλά όχι μόνον) ισορροπιών επιδίδεται η κυβέρνηση του Γιώργου Α. Παπανδρέου, με την προσπάθεια αναβαθμίσεως των σχέσεων της Ελλάδος με το Ισραήλ, αναβάθμιση η οποία δεν δείχνει να είναι τόσο αθώα, όσο επιδιώκει να την παρουσιάσει η Αθήνα, καθώς εξελίσσεται σε μια περίοδο που βρίσκεται στα σκαριά αμερικανονατοϊκό σχέδιο για τη δημιουργία μίας «νέας Μέσης Ανατολής».
Ο «σκληροπυρηνικός» Μπέντζαμιν Νετανιάχου ανταπέδωσε - και μάλιστα μέσα σε ένα μήνα - την επίσκεψη του Γιώργου Α. Παπανδρέου στο Τελ Αβιβ (και τη Ραμάλα) και επισκέφθηκε την Αθήνα (χωρίς ουσιαστική διπλωματική υποστήριξη, αφού οι Ισραηλινοί διπλωμάτες ανά τον κόσμο απεργούσαν) γενόμενος έτσι ο πρώτος Ισραηλινός πρωθυπουργός που επισκέπτεται την Ελλάδα, από της συστάσεως του Κράτους του Ισραήλ.
Υπενθυμίζεται ότι η Αθήνα αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ το 1990 και λίγα χρόνια αργότερα (1994) υπεγράφη διμερής Συμφωνία αμυντικοτεχνικής συνεργασίας, η οποία ανανεώθηκε το 1999 και το 2005.
Ορόσημο στην αναβάθμιση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών αποτέλεσε η επίσημη επίσκεψη του (τότε) Προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου στο Ισραήλ το 2000, είναι δε γνωστό πως υπάρχουν διμερείς συμφωνίες στους τομείς της βιομηχανίας, της εκπαιδεύσεως, του πολιτισμού και του τουρισμού, ενώ η ισραηλινή πλευρά έχει επιδείξει έντονο ενδιαφέρον για οικονομική συνεργασία σε τομείς, όπως οι εξοπλισμοί και η ασφάλεια (με χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύστημα ασφαλείας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004).
Η Ελλάδα, εξάλλου, αποτελεί έναν από τους πλέον προσφιλείς προορισμούς διακοπών για τους Ισραηλινούς, με περίπου 100.000 Ισραηλινούς τουρίστες να επισκέπτονται τη χώρα και κυρίως τα ελληνικά νησιά.
Οι διαβουλεύσεις του Πόρου
Σε μια ιδιαιτέρως δυσχερή για την Ελλάδα οικονομική συγκυρία, η Αθήνα προσκάλεσε τον Μπ. Νετανιάχου στην Ελλάδα και είναι χαρακτηριστικό ότι ο αναπληρωτής Υπουργός των Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας, χωρίς να υποβαθμίζει τις ευρύτερες στοχεύσεις της ελληνοϊσραηλινής προσεγγίσεως, τόνισε πως η επίσκεψη Παπανδρέου – Νετανιάχου (μετά την Αθήνα και) στον Πόρο «δεν είναι απλώς μια εκδρομή, έχει και το στόχο να προβάλουμε προς την ισραηλινή κοινή γνώμη τις ομορφιές της Ελλάδας (...) και μέσα σε αυτό το πιο χαλαρό κλίμα μπορείς να κάνεις και εξαιρετικές κουβέντες πάνω στα θέματα που σε ενδιαφέρουν».
Ο Δημήτρης Δρούτσας ήταν κάτι παραπάνω από σαφής, αν σκεφθεί κανείς πως στην επίσκεψη στον Πόρο, ήταν επίσης παρόντες και οι κ.κ. Βενιζέλος και Μπεγλίτης, που σημαίνει συζητήσεις (και αποφάσεις) για την εμβάθυνση της στρατιωτικής και αμυντικής συνεργασίας Ελλάδος και Ισραήλ.
Άλλωστε, ο ισραηλινός Τύπος ανέφερε ότι η επίσκεψη του κ. Νετανιάχου στην Ελλάδα έχει στόχο τη διασφάλιση άδειας για τη συνέχιση των ασκήσεων των ισραηλινών αεροπλάνων στον ελληνικό εναέριο χώρο. Υψηλόβαθμος δε αξιωματούχος του Ισραήλ δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ότι «υπάρχει αναθέρμανση των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων» και ότι «ιδιαίτερα όσον αφορά την πολιτικοστρατιωτική συνεργασία μάς ενδιαφέρει να εντοπίσουμε τομείς όπου αυτή μπορεί να εμβαθυνθεί».
Σύμφωνα με το «Βήμα», που επικαλείται αξιόπιστες πηγές, σε μια περίοδο που η διεθνής εικόνα της Ελλάδος πρέπει να βελτιωθεί, η ενίσχυση των διμερών σχέσεων θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο και για την παροχή χειρός βοηθείας από το εβραϊκό λόμπι στις ΗΠΑ προς τις ελληνικές θέσεις.
Επισημαίνεται, συναφώς, ότι μετά την επιδείνωση των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων, η ισραηλινή αεροπορία είχε εκφράσει την επιθυμία να χρησιμοποιήσει τον ελληνικό εναέριο χώρο για ασκήσεις, σε αυτό δε το πλαίσιο εντασσόταν η άσκηση «Μίνωας 2010» που διακόπηκε, λόγω των τραγικών και αιματηρών γεγονότων στα ανοιχτά της Γάζας, αλλά η άσκηση θα ολοκληρωθεί, κατά πάσα πιθανότητα, τον Οκτώβριο, με τα τελευταία δύο σκέλη της να λαμβάνουν χώρα στην περιοχή της Ανδραβίδας.
Η δύσκολη συγκυρία
Η αναθέρμανση των σχέσεων Αθηνών – Τελ Αβιβ προωθείται σε μια περίοδο, κατά την οποία η ισραηλινή κυβέρνηση βρέθηκε σε δύσκολη θέση, μετά την επίθεση των ενόπλων δυνάμεών της – κατά παράβαση κάθε έννοιας νομιμότητας - σε νηοπομπή αλληλεγγύης στη Γάζα και την όξυνση της αντιπαραθέσεώς της με την Τουρκία.
Την ίδια στιγμή το Ισραήλ απειλεί το Λίβανο και προσβλέπει σε κοιτάσματα φυσικού αερίου σε θαλάσσιες περιοχές, που εντάσσονται στην υφαλοκρηπίδα του Λιβάνου, ταυτόχρονα δε απειλεί και το Ιράν με πρόσχημα το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Και φυσικά το Ισραήλ, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, πιέζει την Παλαιστινιακή Αρχή να προσέλθει με τους δικούς του όρους στο τραπέζι των απευθείας διαπραγματεύσεων, την ίδια ώρα, όμως, που συνεχίζει το αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας και συνεχίζει τον εποικισμό.
Επίσης, την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα – σύμφωνα με την εφημερίδα «Financial Τimes», κατέστησε σαφές και μάλιστα δίκην τελεσιγράφου στον Πρωθυπουργό της Τουρκίας Ρ. Τ. Ερντογάν ότι η Άγκυρα έχει μηδαμινές πιθανότητες, λόγω της πολιτικής που ακολουθεί έναντι του Ιράν και του Ισραήλ, να αποκτήσει τα νέας τεχνολογίας όπλα που επιθυμεί, όπως το μη επανδρωμένο αεροσκάφος Reaper που θέλει να χρησιμοποιήσει εναντίον των αυτονομιστών ανταρτών του ΡΚΚ.
Σημειώνεται, εξ άλλου, ότι η Ουάσιγκτον είχε εξοργιστεί με την πρόσφατη άρνηση της Τουρκίας να ψηφίσει υπέρ της επιβολής κυρώσεων στο Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενώ είχε ζητήσει από την τουρκική κυβέρνηση να χαμηλώσει τους τόνους στη διένεξή της με το Ισραήλ, με αφορμή την ισραηλινή επίθεση στο στολίσκο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στους αποκλεισμένους Παλαιστινίους της Γάζας.
Υπενθυμίζεται, συναφώς ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ δέχτηκαν ένα νέο πλήγμα την περασμένη εβδομάδα, όταν η τουρκική κυβέρνηση δεν προσκάλεσε τον πρεσβευτή του Ισραήλ σε επίσημο δείπνο για διπλωμάτες που παρέθεσε στην τουρκική πρωτεύουσα.
Πάντως, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Μπιλ Μπαρτον προσπάθησε να διαψεύσει το δημοσίευμα των «Financial Τimes» περί «τελεσιγράφου» στην Τουρκία να αναθεωρήσει τη στάση της απέναντι στο Ιράν και το Ισραήλ, τονίζοντας πως υπάρχει ανοικτός «διάλογος» με την Άγκυρα για αυτά τα ζητήματα.
Η «νέα Μέση Ανατολή»
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα και με βάση αυτούς τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς, οι κ.κ. Γ.Α.Παπανδρέου και Μπ. Νετανιάχου επικέντρωσαν τις δημόσιες αναφορές τους στα θέματα οικονομικής - επιχειρηματικής συνεργασίας, αλλά ήταν φανερό ότι η συνεργασία έχει στρατηγικό βάθος και αγγίζει ζητήματα άμυνας και ασφάλειας, στο πλαίσιο των γενικότερων ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών.
Άλλωστε, η σύσφιξη των σχέσεων Ελλάδος – Ισραήλ, όπως τονίστηκε, αποτελεί «στρατηγική επιλογή», ο δε Γ. Α. Παπανδρέου προσπάθησε να πείσει ότι οι σχέσεις αυτές «δεν είναι ανταγωνιστικές στις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία», αλλά «αφορούν στην περιφερειακή συνεργασία».
Ο Μπ. Νετανιάχου αναφέρθηκε στην κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, αφήνοντας έμμεσα να φανεί ότι η Ελλάδα, στην παρούσα φάση, έχει ανάγκη την οικονομική συνεργασία με το Ισραήλ, προφανώς με πολιτικά ανταλλάγματα, όπως είναι η προώθηση της στρατιωτικής συνεργασίας και κυρίως η διάθεση των ελληνικού εναέριου χώρου και των ελληνικών θαλασσών για την άσκηση και την πολεμική προετοιμασία του Ισραήλ.
Πολλοί αναλυτές σημειώνουν ότι η πολιτική που ο Γιώργος Α. Παπανδρέου, υιοθετεί έναντι του Ισραήλ εμπεριέχει σημαντικά ρίσκα, καθώς επί της ουσία της υπαγορεύεται (όχι μόνο από τη δυσχερή κατάσταση της χώρας στον οικονομικό τομέα) αλλά από τους αμερικανονατοϊκούς σχεδιασμούς για μια «νέα Μέση Ανατολή».
Και αυτό σημαίνει άμεση εμπλοκή της χώρας σε ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, αλλά και κίνδυνο να αλλάξει ριζικά η πάγια φιλοαραβική πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων (πολιτική που ενίσχυσαν ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Κάρολος Παπούλιας – ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν συναντήθηκε, πάντως, με τον Μπ. Νετανιάχου και αυτό είναι τουλάχιστον παράξενο, αν σκεφθεί κανείς ότι πρόκειται για την πρώτη επίσκεψη ισραηλινού πρωθυπουργού στην Ελλάδα και φυσικά δεν μπορεί να θεωρηθεί δικαιολογία ότι ο Πρόεδρος βρίσκεται σε διακοπές).
Μια τέτοια αλλαγή, αν φυσικά επισυμβεί, θα δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις της Ελλάδος με τα αραβικά κράτη, τα οποία, άλλωστε, έχουν, διαχρονικά, στηρίξει τις ελληνικές θέσεις στο Κυπριακό.
Και αυτό το γνωρίζει ο Γ. Α. Παπανδρέου.
Προς τούτο δεν είναι τυχαίο ότι πριν την έλευση του Μπ. Νετανιάχου στην Αθήνα είχε τηλεφωνικές επικοινωνίες με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ, τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς και με το γενικό γραμματέα του Αραβικού Συνδέσμου Αμρ Μούσα.
«Δεν αλλάζουμε εξωτερική πολιτική. Η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει πολύ σταθερούς άξονες, απλώς εμείς πάντα αξιοποιούμε όλες τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται και παίρνουμε πρωτοβουλίες. Οι σταθερές αξίες και οι κατευθύνσεις της εξωτερικής μας πολιτικής συμπεριλαμβάνουν από την πρώτη στιγμή και ένα άνοιγμα, πιο στενές επαφές με το Ισραήλ», τόνισε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Δ. Δρούτσας, διαψεύδοντας τα περί συγκυριακού χαρακτήρα αυτής της προσεγγίσεως και πρόσθεσε ότι πρόκειται για «μια πολύ καλά σχεδιασμένη πολιτική που γίνεται σε απόλυτο συντονισμό και με τις σχέσεις που έχει η Ελλάδα με τον αραβικό κόσμο».
Είναι προφανές πως ο Γιώργος Α. Παπανδρέου επιδιώκει, στο νέο γεωστρατηγικό παιχνίδι που εξελίσσεται στη Μέση Ανατολή, να παίξει το δικό του ρόλο, μέσω της αναβαθμίσεως των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων (όπου η στρατιωτική συνεργασία, οι επενδύσεις, το εμπόριο και ο τουρισμός να είναι οι βασικοί πυλώνες της «νέας σχέσης» Αθήνας- Τελ Αβιβ) και της αξιοποιήσεως των σημερινών δυσχερών σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Εν πάση περιπτώσει, η νέα αυτή διπλωματική κίνηση του Γ. Α. Παπανδρέου επικροτήθηκε από τη δεξιά αντιπολίτευση, αλλά κατακρίθηκε (λόγω κυρίως του Παλαιστινιακού) από την Αριστερά, η οποία και οργάνωσε διαδηλώσεις κατά του «σφαγέα του Παλαιστινιακού λαού».Όμως, η άσκηση εξωτερικής πολιτικής δεν είναι μόνο θέμα ηθικής αλλά κυρίως θέμα ρεαλισμού.
Εν προκειμένω δε ο αρθρογράφος στο «Βήμα» Ρ. Σωμερίτης σημειώνει ότι «ο αιφνίδιος έρωτας του Γιώργου Παπανδρέου με την πιο δεξιά μιλιταριστική κυβέρνηση που γνώρισε ποτέ το Ισραήλ δεν μπορεί να χαρακτηριστεί παρά μόνο απαράδεκτος», αλλά παράλληλα τονίζει πως η χώρα μας δεν μπορεί να μένει αδιάφορη για την τραγωδία στη Μέση Ανατολή και για τον κίνδυνο νέου γενικότερου (Ιράν) πολέμου στην περιοχή. Πρέπει να παίξει τον ρόλο της. Αλλά με ευρωπαϊκή τράπουλα και όχι κάποια δική μας κωμικά εθνικιστική».
Και ο καθηγητής Νίκος Μουζέλης διερωτάται:
«Αν τυχόν το Ισραήλ προσπαθήσει να καταστρέψει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν θα χρειαστεί την ελεύθερη διάβαση από τον ελληνικό εναέριο χώρο. Μήπως είναι γι’ αυτόν τον λόγο που ο Ισραηλινός πρωθυπουργός θέλει να έχει στρατιωτικού τύπου στενές σχέσεις με τη χώρα μας;».
