Η μεγάλη Διοικητική μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση, με την ονομασία «Καλλικράτης», είναι πλέον νόμος (υπαριθ.3852) του κράτους από την 7/6/2010. Το μεγάλο και δύσκολο ταξίδι της Αυτοδιοίκησης αρχίζει και χρειάζεται καλούς και έμπειρους «Καπετάνιους» για να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της Πατρίδας μας.
Παρά τις Βασικές ενστάσεις της ΕΝΑΕ και των Κομμάτων της Αντιπολίτευσης για τις μεγάλες και σοβαρές παραλείψεις ή ασάφειες στο Νομοσχέδιο η σημερινή Κυβέρνηση το τόλμησε. Οι λόγοι, βέβαια, που το έκανε τώρα είναι να αποπροσανατολίσει την κοινωνία από τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα που την ταλανίζουν αλλά και τα επώδυνα αντιλαϊκά φορολογικά μέτρα που αποφάσισε να πάρει. Άλλωστε, το να εκτονώσεις πρόσκαιρα το λαϊκό αίσθημα είναι πάντοτε πιο εύκολο από το να ρίχνεις παντού φως.
Ήταν μια Νομοθετική πράξη επιβεβλημένη αλλά άκαιρη, καθότι έγινε σε ένα περιβάλλον πολύ μεγάλων, πολύ δραστικών και οδυνηρών περικοπών. (Μου θυμίζει το ανέκδοτο, το ευχάριστο είναι ότι φτάσαμε στον 6ο όροφο, το δυσάρεστο ότι κάναμε λάθος πολυκατοικία).
Είναι, επίσης, γνωστό σε όλο τον κόσμο της Αυτοδιοίκησης ότι η προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ συμπεριφέρθηκε «άτολμα « και «φοβικά» με αποτέλεσμα να χάσει την ευκαιρία μιας σημαντικής Διοικητικής μεταρρύθμισης.
Ο «Καλλικράτης» είναι ένα σημαντικό Νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε άρον - άρον σχεδόν βιαίως και χωρίς καμία διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους του πρώτου βαθμού ΚΕΔΚΕ και του δεύτερου βαθμού, την ΕΝΑΕ, και, πάνω απ ` όλα, όχι σύμφωνα με τη θέληση των τοπικών κοινωνιών.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τόσο ο «Καλλικράτης» όσο και ο «Καποδίστριας « (νόμος 2218/94), που καταργήθηκε, είναι δημιουργήματα του ΠΑΣΟΚ και έχουν άρωμα κομματισμού, μικροκομματισμού θα έλεγα. Τα ίδια μειονεκτήματα του «Καποδίστρια « επαναλαμβάνει ο «Καλλικράτης». Επί «Καποδίστρια» δόθηκαν αρμοδιότητες -70% του προϋπάρχοντος διορισμένου, πολλές από τις οποίες με νυχτερινές τροπολογίες και Υπουργικές αποφάσεις αφαιρέθηκαν στην πορεία - χωρίς πόρους, καθώς επίσης δημιουργήθηκε καθεστώς αδιαφάνειας και οι συνενώσεις δεν έλυσαν τα προβλήματα, αντίθετα τα μεγάλωσαν. Δυστυχώς, το ίδιο έργο επαναλαμβάνεται με τους ίδιους πρωταγωνιστές.
Ο «Καλλικράτης» δύναται να χαρακτηριστεί ως ένα νομοθέτημα μοναδικό για το πώς δεν πρέπει να γίνεται μια τέτοιου είδους μεταρρύθμιση. Το ΠΑΣΟΚ δε φαίνεται να μαθαίνει από τα λάθη του. «Το μόνο που μαθαίνει είναι να τα επαναλαμβάνει;». Διότι ακόμα κι αυτές οι συνενώσεις δεν έγιναν με βάση κάποια αντικειμενικά κριτήρια λειτουργικότητας, αλλά με τρόπο που αποδεικνύει ολοφάνερα, σε πολλές των περιπτώσεων, σκοπιμότητες κομματικής «Κοπτοραπτικής».
Εκείνο που χρειάζεται η χώρα μας - δεν το κατάλαβαν σκόπιμα φαίνεται οι «Αρχιτέκτονες» του «Καλλικράτη» - είναι μια συνολική διοικητική μεταρρύθμιση, όπου η κεντρική Κυβέρνηση θα έχει όλο και πιο επιτελικό χαρακτήρα. Να γνωρίζει ο Έλληνας πολίτης τι να περιμένει από την Αυτοδιοίκηση. Να γνωρίζει ο αιρετός Αυτοδιοικητικός άρχοντας τι να περιμένει από το κράτος. Να ξέρει η τοπική Αυτοδιοίκηση τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα της. Να μπορούν οι Αυτοδιοικητικές αρχές, εν τέλει, να προγραμματίσουν, να ελέγχουν και να ελέγχονται με διαφάνεια.
Ο «Καλλικράτης» εφόσον είναι πλέον νόμος του κράτους, ας δούμε τι προοπτικές ανοίγει για την οργάνωση και το μέλλον της Θεσσαλίας. Ας δούμε, έστω και αυτή η Διοικητική μεταρρύθμιση, πώς θα μπορούσε να γίνει λειτουργική, βιώσιμη και αναπτυξιακή, πώς θα τονώσει την περιφέρεια, μα πάνω απ` όλα, πως θα γίνει συμβατή, χρήσιμη και σύμφωνη με τη θέληση των τοπικών κοινωνιών.
Η κατάσταση, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια εφαρμογής, θα είναι πολύ δύσκολη.
Άλλωστε, Αυτοδιοίκηση είναι να οραματίζεσαι, να σχεδιάζεις, να διεκδικείς ώστε να έχει αποτέλεσμα. Όπως λέει και ο λαός «ο καλός ο Καπετάνιος στις φουρτούνες φαίνεται», στα δύσκολα δεν εγκαταλείπει το «σκάφος», δεν φυγομαχεί όταν έχει όραμα για τον τόπο του, υπηρετεί το όραμα για την ανάπτυξη της Περιφέρειας, αγωνίζεται για τα καλύτερα και τα εφικτά.
Η περιοχή μας, κατεξοχήν αγροτική με ένα μεγάλο μέρος της να βρέχεται από θάλασσα, με πλούτο πόρων παραμένει χαμηλά στην κλίμακα των αναπτυγμένων ευρωπαϊκών περιφερειών. Οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες μεταξύ των δύο πόλων ανάπτυξης, - δίπολα Λάρισα-Βόλος και Τρίκαλα-Καρδίτσα - όπως δημιουργήθηκαν μέχρι τώρα, είναι σημαντικές και το ζητούμενο είναι η εξισορρόπηση προς τα πάνω, προς το καλύτερο, χωρίς δηλαδή να ανακοπεί η ανάπτυξη του ανατολικού τμήματος (Λάρισας-Βόλου ). Από τώρα και στο εξής πρέπει να μιλάμε για έναν πόλο ανάπτυξης απόλυτα λειτουργικό χωρίς τοπικιστικούς συναισθηματισμούς, μια ολότητα, σα μια γροθιά όλοι μαζί ενωμένοι ( πολίτες, κοινωνικοί φορείς, επιμελητήρια, επιστημονικοί φορείς, πανεπιστήμια, ΤΕΙ, Αυτοδιοίκηση) να πορευτούμε. Τούτο προϋποθέτει αλληλεγγύη εκ μέρους του Ανατολικού προς το δυτικό δίπολο, του ισχυρότερου προς τον αδύναμο.
Το νέο σχέδιο, που θα κληθούν οι αιρετοί άρχοντες να υλοποιήσουν, για να αποτελεί καλύτερη λύση θα πρέπει να περιέχει πολιτική εκτίμηση σε διαφορετική θεωρητική βάση απ’ ό,τι μέχρι σήμερα, «κτίσιμο» δημοκρατικού προγραμματισμού και στρατηγικό σχεδιασμό ενεργειών, με ενδυνάμωση της αναπτυξιακής διαδικασίας, με θεσμική κατοχύρωση της συμμετοχής των εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας, με ρόλο στο σχεδιασμό, στην παρακολούθηση και στη στήριξη της περιφερειακής πολιτικής και ανάπτυξης, με οργανωμένο και στοχευμένο τρόπο μακριά από κενό πολιτικό λόγο και ανέφικτες υποσχέσεις.
Το ζητούμενο των Νομαρχιών, μέχρι τώρα, ήταν η ανάπτυξη του τόπου και η καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη με τις δυνατότητες και τα μέσα που διέθεταν. Στόχος των νέων διοικητικών μονάδων (αιρετές περιφέρειες),όπως διαμορφώθηκαν με τον «Καλλικράτη», παραμένει ο ίδιος τόσο για την ευημερία του τόπου όσο και της κοινωνίας. Η ανάπτυξη, όμως, είναι ένας γενικός όρος που θα πρέπει να γίνει πιο συγκεκριμένος, πιο κατανοητός και μέσα στις δυνατότητες κάθε περιοχής.
Κατά την άποψή μου η Θεσσαλία μπορεί να αναπτυχθεί σε τρεις γενικούς άξονες, όπως βίωσα όλα τα χρόνια (δώδεκα στον αριθμό),που ασχολούμαι με το δεύτερο βαθμό Αυτοδιοίκησης:
1) Τον Αγροτικό τομέα (παραγωγή, καλλιέργεια, μεταποίηση και τυποποίηση βιολογικών προϊόντων καθώς και προϊόντων με ονομασία προέλευσης και σήμα ποιότητας. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των θεσσαλικών προιόντων κ.λπ.) .
2) Την Επιχειρηματικότητα μέσα από τις επενδύσεις (ενίσχυση επιχειρηματικότητας των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας. Επενδύσεις σε καινοτόμες τεχνολογίες σε διάφορους τομείς κ.λπ.).
3) Τον Τουρισμό (θαλάσσιος, φυσιολατρικός, πολιτιστικός και θρησκευτικός τουρισμός, οικοτουρισμός, τουρισμός γευσιγνωσίας, τουρισμός περιήγησης και αθλητικός κ.λπ.) .
Προϋπόθεση ανάπτυξης της περιφέρειας είναι η ύπαρξη υποδομών ( υγείας, παιδείας, έρευνας, δρόμων, τηλεπικοινωνιών κ.λπ. ), στις οποίες και πρέπει να ρίξει το βάρος της η νεοσύστατη αιρετή περιφέρεια . Μια πετυχημένη στρατηγική για τη Θεσσαλία θα πρέπει να προβλέπει την ισόρροπη ανάπτυξη των χωρικών μονάδων, με αντίστοιχη κατανομή των επενδύσεων στις υποδομές για την αξιοποίηση από την ίδια την κοινωνία των τοπικών πόρων (βιολογική καλλιέργεια, τυποποίηση τοπικών προϊόντων, ποιοτικά προϊόντα, ανταγωνιστικά, πιστοποιημένα με ονομασία και σήμα ποιότητας κ.λπ.) . Τούτο προϋποθέτει ευαισθητοποίηση του κοινού για κατανάλωση ντόπιων προϊόντων, συναίνεση και υποταγή στην ενότητα όλων των συμβαλλομένων, αλλιώς θα υπάρξει πρόβλημα συνεκτικότητας και συνοχής του κοινωνικού ιστού της περιφέρειας.
Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια ο τόπος μας και, γενικότερα, η ελληνική επικράτεια είχε την αντίληψη ότι μόνο οι μεγάλες επενδύσεις πρέπει να προωθηθούν και να ενθαρρυνθούν αλλά απεδείχθη λαθεμένη. Οι μεγάλες επιχειρήσεις λειτουργούν, πρώτιστα, με βάση το συμφέρον τους και, δευτερευόντως, με βάση την ανάπτυξη και ευημερία του τόπου. Όταν παύει να υπάρχει το κέρδος μετακομίζουν και εγκαθίστανται σε άλλη περιοχή, με αποτέλεσμα η αναντιστοιχία κόστους υποδομών και οφέλους να είναι σε βάρος της περιοχής και του περιβάλλοντος. Θα πρέπει να καταλάβουν οι τοπικοί Άρχοντες ότι η επιχείρηση δεν αποτελεί προτεραιότητα για την ανάπτυξη ενός τόπου αλλά το μέσον για την επίτευξη του στόχου αυτού. Έτσι, το βάρος των αναπτυξιακών στόχων δεν πρέπει να ταυτιστεί μόνο με τις πόλεις αλλά και τις περιθωριοποιημένες περιοχές ( Φάρσαλα, Πύλη, Φαρκαδόνα, Τίρναβος, Αλμυρός, Παλαμάς κτλ) της περιφέρειας. Οι γεωγραφικές ενότητες της Θεσσαλίας δεν πρέπει να λειτουργούν ανταγωνιστικά αλλά να συνεργάζονται, για να είναι βιώσιμες και αποτελεσματικές, σε ένα ανταγωνιστικό τοπικό, υπερτοπικό κι ευρωπαϊκό περιβάλλον. Σύμφωνα με σύγχρονες έρευνες και διαπιστώσεις, από ευρωπαϊκά περιφερειακά όργανα, ο βαθμός ανάπτυξης μίας χώρας συσχετίζεται άμεσα με την αποκεντρωτική δομή του κράτους της. Τα κράτη με υψηλούς βαθμούς ανάπτυξης είναι εκείνα που έχουν προχωρήσει και θωρακίσει τις αποκεντρωτικές τους δομές.
Η νέα «Αρχιτεκτονική» της Αυτοδιοίκησης «Καλλικράτης « θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρό μοχλό υγιούς αποτελεσματικής και βιώσιμης ανάπτυξης των περιφερειών αν γινόταν άλλη χρονική στιγμή, μακριά από τη σημερινή οικονομική κρίση, με διάλογο, διαβούλευση, καθώς και με αποφάσεις που θα εξαρτώνται από τις επιλογές της κοινωνίας και των πολιτών.
Τώρα, για να πετύχει η αποκέντρωση της διοίκησης του κράτους θα χρειαστούν ισχυροί κοινωνικοί αγώνες κατά της κεντρικής εξουσίας . Ο εφησυχασμός θα επιφέρει τη στασιμότητα και την απαξίωση του θεσμού, «ΟΨΟΜΕΘΑ...».
