Αγαπητή «Ελευθερία»,
«Πόση ντροπή θα πρέπει να ένιωσε κάθε Έλληνας χθες με το που άκουσε πως το λεβεντόπαιδο...». Έτσι ξεκινά το άρθρο του με τίτλο «Ολαντρέου» ο κ. Μίχος στην «Ε» της 23ης Μαϊου. Λεβεντόπαιδο είναι όχι ο Αρίστος, αλλά ο Αλέξης Τσίπρας, που με «επαναστατική αγένεια» είπε το αυτονόητο: ότι «αν ο Ολάντ δεν τηρήσει τις υποσχέσεις του, μπορεί να γίνει Ολαντρέου»!
Ευκαιρία λοιπόν να μάθουμε τι είναι ντροπή και πότε τη νιώθουμε. Γιατί θα έπρεπε να τη νιώσει κάθε Έλληνας, όπως αναφέρει ο κ. Μίχος στο άρθρο του; Υπάρχουν διαφορετικά είδη ντροπής και ποια; Πώς εκφράζονται αυτά;
Γιατί απ' τη ντροπή, τα αίτια και την έκφρασή της, πολλά μπορεί να μάθεις για κάποιον άνθρωπο. Αυτό το οδυνηρό λοιπόν συναίσθημα, που πληγώνει σίγουρα τον ναρκισσισμό μας και ενίοτε την αυτοπεποίθησή μας, εξαρτάται βασικά από την κοινωνία που μεγαλώνει κανείς. Διαφορετικές κοινωνίες, διαφορετικά είδη ντροπής. Έχει τη βάση του στην παιδική μας ηλικία, συχνά συνοδεύεται απ' το συναίσθημα της ενοχής και έχει χρησιμοποιηθεί πάντοτε ως βασικό εργαλείο διαπαιδαγώγησης, κοινωνικής προσαρμογής και πειθαρχίας, όχι μόνο σε ατομική βάση αλλά και συλλογική. Η εμφύσηση αυτού του συναισθήματος πολύ πριν πάει το παιδί σχολείο, γίνεται σε μια πρώιμη προσπάθεια να το βοηθήσει να διαμορφώσει ένα προσωπικό σύστημα ηθικών αξιών και αρχών, τέτοιο που να είναι συμβατό με το ευρύτερο κοινωνικό σύστημα. Έτσι η έλλειψη τιμιότητας, η προδοσία της φιλίας, το ψέμα, η σκληρότητα προς τους αδύναμους , η έλλειψη γνώσης ή πλούτου κ.λπ., αποτελούν αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν βιώματα ντροπής διαφορετικά και διαφορετικής εντάσεως σε κάθε κοινωνία.
O Aριστοτέλης, μεταξύ άλλων, θεωρούσε ντροπή να πετάξεις την ασπίδα και να τραπείς σε φυγή, γιατί τέτοιες πράξεις προέρχονται από δειλία. Να παρακρατήσεις μια παρακαταθήκη, γιατί αυτό πηγάζει από αδικία. Θεωρούσε επαίσχυντο να επιδιώκεις να κερδίζεις από αδύνατους ανθρώπους, όπως π.χ. από φτωχούς, γιατί μια τέτοια διάθεση προέρχεται από αισχροκέρδεια και φιλοχρηματία. Θεωρούσε ντροπή να μην βοηθάς κάποιον με χρήματα τη στιγμή που μπορείς, ή να τον βοηθάς λιγότερο απ’ ό,τι πρέπει.
Παρά την καταθλιπτική της επίδραση πάνω στο άτομο όμως, η ντροπή δεν είναι καθόλου ένα συναίσθημα που πρέπει να αποβληθεί. Ίσα-ίσα. Η ντροπή είναι αυξημένη συνείδηση, ανάχωμα στην αγένεια και στην αισχρότητα. Μας βοηθά να αποκτήσουμε ηθική ταυτότητα, μας υποβάλλει σε μια διαδικασία ατομικού αυτοπροσδιορισμού και αφυπνίζει την ηθική μας υπόσταση.
Υπάρχει ντροπή που σε κατακυριεύει και σε εξουθενώνει, που φεύγει μόνο με την απόσυρσή σου απ' τη ζωή, όπως στον αυτόχειρα που κατακλύζεται από αυτήν και γονατίζει από την, πραγματική ή φαντασιακή, ενοχή του. Ντροπή που σε παραλύει και σε κάνει αδιάφορο, απομονωμένο, όπως στον μακροχρόνια άνεργο.
Υπάρχει η σιωπηλή ντροπή που στάζει απ΄τα σφιγμένα χείλια των γερόντων, όταν μετράνε κρυφά, με συστολή, τα λίγα χρήματα που έχουν. Ντροπή που κρύβεται στο χαμηλωμένο βλέμμα αυτού που περιμένει στα συσσίτια, και δεν έχει το θάρρος να σε κοιτάξει στα μάτια. Η ντροπή αυτού που κοιμάται στον δρόμο, με χτυποκάρδι, κάθε βράδυ ή ψάχνει στα σκουπίδια.
Υπάρχει η συλλογική ντροπή ενός λαού που τον κατάντησαν ζητιάνο μεσ' στη χώρα του. Την πάμπλουτη και πανέμορφη χώρα του. Η συλλογική ντροπή του για όλους αυτούς που για χρόνια πίστεψε, και αποκαθηλώνονται βάναυσα μπρος στα μάτια του.
Υπάρχει η σιωπηλή ντροπή, πολλές φορές με το δίδυμο αδελφάκι της, την οργή. Υπάρχει όμως και η άλλη ντροπή, η φωνακλάδικη, η αποξηραμένη από συναίσθημα. Αυτή που δεν συγκλονίζει την ψυχή αλλά κορυβαντιά ως κύμβαλον αλαλάζον, που σκοπό έχει να κρύψει την πραγματική ντροπή που θα ‘πρεπε να νοιώθει κανείς, που προσπαθεί δολίως να εμφιλοχωρήσει ως συλλογικό συναίσθημα, για να «μαλακώσει» ή να εξουδετερώσει την αντίδραση ενός συλλογικού υποκειμένου (π.χ. ενός λαού) . Αυτό προσπάθησε να κάνει ο κ. Πάγκαλος με το «μαζί τα φάγαμε» και το «κοπρίτες».
Τέτοια είναι και η ντροπή που προσπαθεί να μας εμφυσήσει ο κ. Μίχος με το άρθρο του. Για κανένα απ’ όλα όσα παραπάνω ανέφερα δεν νιώθει ντροπή ο κ. Μίχος. Μόνο για το Ολαντρέου! Γι αυτό ας κρατήσει την ψεύτικη ντροπή για τον εαυτό του. Και να ντραπεί γι’ αυτά που πρέπει. Να ντραπεί βαθιά, λυτρωτικά. Να ντραπεί για τα παιδιά που λιποθυμάνε απ' την πείνα στο σχολείο, κάθε μέρα. Να ντραπεί για τους ηλικιωμένους που δακρύζουνε μπροστά στην κάμερα, γιατί δεν μπορούν να πάρουν ένα δώρο στα εγγόνια τους, και πρέπει να αποφασίσουν αν θα πεθάνουν απ' την πείνα, για να πάρουνε τα φάρμακα, ή απ' τις αρρώστιες, για να φάνε ένα πιάτο φαΐ και να ζεσταθούν μια στάλα. Να ντραπεί για το 1,5 εκατομμύριο ανέργους, για τους 2.000 αυτόχειρες, για τους 20.000 άστεγους στον δρόμο, για τους νέους μας που φεύγουν από την πατρίδα τους.
Να ντραπεί για τους αρρώστους στα Νοσοκομεία μας που μεταφέρονται απ' τη μια πόλη στην άλλη, γιατί τα Νοσοκομεία κλείνουν λόγω μνημονίου. Για τους καρκινοπαθείς που πρέπει να πάνε στην Αθήνα ή τη Θεσ/κη και να περιμένουν μήνες, γιατί το μηχάνημα στη Λάρισα είναι χαλασμένο. Να ντραπεί βλέποντας τους υπεύθυνους για τη φοβερή αυτή τραγωδία του λαού μας, που κατάντησαν την πατρίδα μας κλωτσοσκούφι κάθε υπαλληλίσκου της τρόικας να ζητιανεύει στους τοκογλύφους. Να ντραπεί βλέποντας αυτούς τους διεφθαρμένους, ανίκανους και εθελόδουλους που την κυβέρνησαν, να προσπαθούν και πάλι με το λουρί στον σβέρκο να γονατίσουν τον ελληνικό λαό.
Να ντραπεί και να φωνάξει. Να ντραπεί με την ψυχή και όχι με το πονηρό, πολιτικάντικο μυαλό του. Να ακούσει τον Παλαμά, εδώ, στην Ελλάδα του 2012:
«Στην αργατιά, στη χωριατιά, το χιόνι, η γρίπη, η πείνα, οι λύκοι,
Ποτάμια, πέλαγα, στεριές, ξολοθρεμός και φρίκη.
Χειμώνας άγριος-κι η φωτιά καλοκαιριά στην κάμαρά μου.
Ντρέπομαι για τη ζέστα μου και για την ανθρωπιά μου».
Να τον ακούσει και να τον νιώσει. Και αν μετά απ' όλα αυτά του περισσέψει λίγη ντροπή ακόμα, ας τη χαλαλίσει και για τον Ολαντρέου».
Βασίλης Μπαλαής
