Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Θετικά αλλά ταυτόχρονα και ανεπαρκή είναι τα αποτελέσματα έκθεσης προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την κατάσταση της Παιδείας και τις αποφάσεις που είχαν παρθεί από τους υπουργούς Παιδείας πριν από δύο χρόνια. Οι στόχοι αναφοράς τότε αφορούσαν στα παιδιά που εγκαταλείπουν πρόωρα τα σχολεία, την αύξηση των πτυχιούχων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, τους μαθητές με χαμηλές επιδόσεις αλλά και τους μαθητές που θα πρέπει να συμμετέχουν στην διά βίου μάθηση.
Συγκεκριμένα, το 2009, οι υπουργοί Παιδείας της Ε.Ε. συμφώνησαν να επιτευχθούν έως το 2020 πέντε στόχοι αναφοράς σχετικά μα την εκπαίδευση και την κατάρτιση:
- το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και κατάρτιση θα πρέπει να είναι χαμηλότερο του 10%,
- το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 30-34 ετών με πτυχίο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης πρέπει να είναι τουλάχιστον 40%,
- το 95% τουλάχιστον των παιδιών ηλικίας μεταξύ τεσσάρων ετών και ηλικίας έναρξης της υποχρεωτικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να συμμετέχει σε προσχολική εκπαίδευση,
- το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15 ετών με ανεπάρκειες όσον αφορά στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες, πρέπει να είναι λιγότερο από 15%,
- κατά μέσο όρο, τουλάχιστον 15% των ενηλίκων (ηλικίας 25-64 ετών) θα πρέπει να συμμετέχουν σε διά βίου μάθηση.
ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
Την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με την έκθεση προόδου, οι χώρες της Ε.Ε. βελτίωσαν τα εκπαιδευτικά τους συστήματα σε βασικούς τομείς, πέτυχαν όμως μόνο έναν από τους πέντε στόχους αναφοράς που έθεσαν το 2010. Η Ε.Ε. πέτυχε το στόχο της να αυξηθεί ο αριθμός των αποφοίτων στους τομείς των μαθηματικών, των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας. Η αύξηση από το 2000 είναι 37% και υπερβαίνει κατά πολύ τον στόχο που ήταν 15%. Σημαντική αλλά ανεπαρκής πρόοδος σημειώθηκε όσον αφορά στη μείωση του ποσοστού των μαθητών που εγκαταλείπουν το σχολείο, την αύξηση του αριθμού των μαθητών που ολοκληρώνουν τον κύκλο της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τη βελτίωση των δεξιοτήτων ανάγνωσης και την αύξηση του ποσοστού των ενηλίκων που συμμετέχουν στην εκπαίδευση ή κατάρτιση. Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση και την ανάπτυξη θέτει ως στόχο να μειωθεί το ποσοστό των μαθητών που εγκαταλείπουν το σχολείο σε λιγότερο από 10%, και να αυξηθεί το ποσοστό των πτυχιούχων σε τουλάχιστον 40%. Στην ετήσια έκθεσή της για τους δείκτες και τους στόχους αναφοράς, η Επιτροπή ανέλυσε τις επιδόσεις των κρατών - μελών όσον αφορά την επίτευξη αυτών των στόχων, ενώ εξέτασε, επίσης, την επίδοση των χωρών σε σχέση με το προηγούμενο σύνολο στόχων αναφοράς που συμφωνήθηκε για το 2010. Έτσι, για το 2020, οι προηγούμενες τάσεις δείχνουν ότι η πλειονότητα των στόχων αναφοράς είναι εφικτοί αν τα κράτη μέλη συνεχίσουν να τους αποδίδουν άμεση προτεραιότητα και προβούν σε αποτελεσματικές επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Ένα άλλο συμπέρασμα είναι ότι από το 2000 και μετά, η συνολική συμμετοχή στην εκπαίδευση αυξήθηκε, όπως επίσης και το επίπεδο δεξιοτήτων των ενηλίκων. Το μερίδιο των παιδιών στην προσχολική εκπαίδευση αυξήθηκε επίσης. Τέλος, οι διαφορές ανάμεσα στα φύλα παραμένουν σημαντικές, τόσο ως προς την επίδοση όσο και ως προς τη θεματική επιλογή.
Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ
Όπως είδαμε, από τα αποτελέσματα της έκθεσης προόδου, παρατηρούνται βελτιώσεις, αύξηση του ποσοστού των παιδιών που δεν εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο αλλά και προοδευτική βελτίωση αναφορικά με τη συνολική συμμετοχή των παιδιών στην εκπαίδευση. Ενόψει του 2012, οι προσπάθειες της Ε.Ε. θα πρέπει να στραφούν προς την ενίσχυση των εκπαιδευτικών συστημάτων σε όλα τα κράτη-μέλη, με απώτερο στόχο την ενδυνάμωση της Παιδείας και την προοδευτική εξάλειψη των όποιων μαθησιακών δυσκολιών. Υπάρχουν κράτη όπου πραγματικά λειτουργούν ως μοντέλο εις ό,τι αφορά στο εκπαιδευτικό σύστημα. Κάποια άλλα, όπως η Ελλάδα, υστερούν σημαντικά ως προς την επίτευξη των στόχων. Η Ε.Ε. θα πρέπει να ενισχύσει τις δράσεις της και στην Ελλάδα όπως και αλλού, εκεί που παρουσιάζονται αδυναμίες και κενά. Η κοινή συνισταμένη θα πρέπει να είναι η ενίσχυση της Παιδείας. Μέχρι το 2020 απομένουν ακόμη 8 χρόνια. Καιρός είναι λοιπόν από τη θεωρία, να περάσουμε στην πράξη. Η Παιδεία και η μόρφωση δεν γνωρίζουν σύνορα. Απλά τα συστήματα είναι αυτά που τις εξελίσσουν. Απομένει να δούμε αν πραγματικά στην ενωμένη Ευρώπη θα επικρατήσει εφεξής ένα κοινό πνεύμα προς την κατεύθυνση της μάθησης. Και αν επιτέλους θα δούμε μια Ευρώπη με πραγματικά διαφορετικό πρόσωπο. Μια Ευρώπη που θα βρίθει από διαπολιτισμικές συμφωνίες και προγράμματα που θα εξυψώνουν την Παιδεία.
