Από τον Αθανάσιο Β. Ραούλη
Στις ώρες μοναξιάς, όταν δίδασκα σε σχολεία της υπαίθρου, είχα για χόμπι την ετυμολογία των λέξεων. Στους μαθητές μου της ΣΤ’ τάξεως προκειμένου να τους μυήσω στην κυριολεξία, αυτοσχεδίαζα παιχνίδια λέξεων ή αντέγραφα στον πίνακα προτάσεις από τις εκθέσεις τους και τους προκαλούσα να βρουν καλύτερες λέξεις ώστε να αποδίδονται πιστότερα οι σκέψεις τους.
Μου έρχονται στο νου αθώες ατάκες των παιδιών για τη γλώσσα μας:
- Πόσες είναι, κύριε, οι λέξεις της γλώσσας μας;
- Πολλές, παιδιά, χιλιάδες σχεδόν αμέτρητες.
- Σε πόσα βιβλία χωράνε, κύριε;
- Είπαμε αμέτρητες, ακόμη οι γλωσσολόγοι ψάχνουν να τις βρουν.
- Ποιοι είναι αυτοί οι γλωσσολόγοι, κύριε;
Πετιέται ο πλακατζής της τάξεως: «Δεν ξέρετε μωρέ, γιατροί είναι που κοιτάνε τη γλώσσα μας».
Παρεμπιπτόντως και καλοπροαίρετα κυκλοφορεί το εκπαιδευτικό ανεκδοτάκι: Ο δάσκαλος παρατηρεί τον Γιαννάκη πως το κόμμα, που έβαλε στην πρόταση, του χαλάει τη σύνταξη. Ο Γιαννάκης σκέφτεται λίγο και λέει στο δάσκαλό του: Αυτό φωνάζει και ο παππούς μου στο σπίτι, κύριε. Πως το κόμμα του χαλάει τη σύνταξη (που παίρνει).
Ακόμη και το αισθητήριο των παιδιών απορεί και επισημαίνει τον πλούτο της γλώσσας μας, αυτή την ανεκτίμητη περιουσία μας.
Θεωρώ πως τονώνει το ηθικό μας -στη συγκυρία μας- να χαράξουμε λίγες γραμμές για τα βασικά γνωρίσματα της ελληνικής γλώσσας που είναι: οικουμενικότητα, σοφία, ευελιξία, μουσικότητα. Σπεύδω προκαταβολικά να υπογραμμίσω την κορωνίδα όλων των χαρακτηριστικών που είναι η γλώσσα των γλωσσών. Δεν υπάρχει άλλη γλώσσα με τέτοιο πλούτο λέξεων και με τόση ακρίβεια, σαφήνεια, πιστότητα.
Μόνον η ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες π.χ. άμιλλα, θαλπωρή, φιλότιμο, που δεν αποδίδονται από άλλες γλώσσες. Ούτε ξεχωρίζουν τη «ζωή» από το «βίο», την «αγάπη» από τον «έρωτα».
Η ετυμολογία βοηθάει να γράφουμε σωστά: το «πειρούνι» γράφεται με «ει» και όχι με «ι»,γιατί προέρχεται από το ρήμα «πείρω» που σημαίνει τρυπώ. Το «συγκεκριμένος» δεν μπορεί να γράφεται «συγκεκρυμμένος», γιατί προέρχεται από το «κριμένος» (αυτός που έχει κριθεί) και όχι από το «κρυμμένος» (αυτός που έχει κρυφθεί). Ενώ η ορθογραφία με τη σειρά της βοηθάει αντίστροφα στην ετυμολογία και στην ιστορία της λέξης. Είναι συγκλονιστικό συναίσθημα να μιλάς και ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς τι ακριβώς λες και σκέφτεσαι.
Πηγές του διαδικτύου αναφέρουν πως το μεγάλο κανάλι CNN διανέμει παγκοσμίως σε πρώτο στάδιο για αγγλόφωνους και ισπανόφωνους ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικής μάθησης της ελληνικής γλώσσας το Hellenic Quest. Η μέθοδος διδασκαλίας του συνίσταται στην προβολή πληροφοριών στην οθόνη του Η/Υ με ταυτόχρονη μετάδοση ήχου και κινούμενης εικόνας. Το πρόγραμμα παράγεται από τη μεγαλύτερη εταιρία Η/Υ Apple και ο πρόεδρός της τονίζει πως ήρθε η ώρα του παγκόσμιου πολιτισμού να επιστρέψει στο πνεύμα και στη γλώσσα των Ελλήνων. Άγγλοι δε επιχειρηματίες προτρέπουν τα στελέχη τους να μάθουν αρχαία ελληνικά, γιατί ενισχύουν τη λογική και τονώνουν τις ηγετικές ικανότητες.
Μόνο η γλώσσα μας είναι νοηματική. Όλες οι άλλες γλώσσες είναι σημειολογικές. Νοηματική γλώσσα θεωρείται η γλώσσα που το σημαίνον, δηλαδή η λέξη, και το σημαινόμενο, δηλαδή αυτό που η λέξη εκφράζει (πράγμα, ιδέα, κατάσταση) έχουν μεταξύ τους πρωτογενή σχέση. Οι λέξεις της γλώσσας μας είναι πρωτογενείς ενώ των άλλων γλωσσών είναι συμβατικές (έτσι συμφωνήθηκε να γράφονται).Π.χ. ενθουσιασμός=εν-Θεώ, γεωμετρία=γη+μετρώ, αστήρ=α+στηρ (από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι), βοηθός=βοή(φωνή)+θέω(τρέχω) δηλαδή αυτός που τρέχει όταν τον καλούν, ωραίος προέρχεται από τη λέξη ώρα(για να είναι κάτι ωραίο πρέπει να έλθει στην ώρα του), άγαλμα=αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι)+ίαση (γιατριά), γιατί όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα ευχαριστιέται η ψυχή μας.
Αυτές τις ιδιότητες της γλώσσας μας εκτίμησε το πανεπιστήμιο Ιρμάιν της Καλιφόρνιας και μέσα από ένα πρόγραμμα αποθησαυρίζουν τον πλούτο της. Στον Η/Υ τους αποθησαυρίστηκαν μέχρι σήμερα 6 εκατομμύρια λεκτικοί τύποι της γλώσσας μας, όταν η αγγλική γλώσσα έχει συνολικά 490.000 λέξεις και 300.000 τεχνικούς όρους, δηλαδή είναι μόλις το 1/100 της δικής μας. Βρίσκουν περίπου 41.000 αγγλικές λέξεις με ρίζες ελληνικές.Ταξινομήθηκαν ήδη εκατοντάδες συγγράμματα αρχαίων Ελλήνων. Μιλώντας για αυτό ο επικεφαλής καθηγητής Μπρούνερ είπε: «Σε όποιον απορεί, γιατί τόσα εκατομμύρια δολάρια για την αποθησαύριση της ελληνικής γλώσσας του απαντάμε πως πρόκειται για τη γλώσσα των προγόνων μας». Ας μη μας διαφεύγει επίσης ότι η βασική διεθνής επιστημονική ορολογία είναι ελληνική.
Το ενδιαφέρον τους για τη γλώσσα μας προέκυψε, επειδή οι προχωρημένης τεχνολογίας Η/Υ δέχονται μόνον την ελληνική που έχει και μαθηματική δομή. Ο Μπιλ Γκέιτς είπε: «Η ελληνική με τη μαθηματική της δομή είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των Η/Υ, γιατί μόνο σε αυτή δεν υπάρχουν όρια». Γενικά έχει τη δυνατότητα να αποδίδει με λέξη κάθε λεπτή σημασιολογική απόχρωση.
Γνωστή είναι και η μουσικότητά της. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα για τις νότες αλλά τα γράμματα του αλφαβήτου. Οι δε Ρωμαίοι πολίτες θαύμαζαν τους Έλληνες ρήτορες που «ελάλουν ως αηδόνες». Ο Ρωμαίος Οράτιος γράφει: «Η ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη».
