Από τον Κων/νο Οικονόμου
Η Μαγνησία της Αρχαιότητας περιελάμβανε όλη την ανατολική παράκτια ζώνη του Αιγαίου από τις εκβολές του Πηνειού ως το Τρίκερι. (Δες χάρτη1) Κυριότερες πόλεις του Νότου ήταν οι εξής: προς την πλευρά του Αιγαίου η Ολιζών, οι Αφέται, που ονομάστηκαν έτσι διότι πιστεύεται ότι από εκεί ξεκίνησαν η Αργοναυτική εκστρατεία, η Θαυμακία. Προς τον Παγασητικό η Κορόπη, οι Κορακαί, η Μεθώνη, το Ορμίνιο, η Ιωλκός, που ήταν η κυρίαρχη πόλη της Μαγνησίας. Μερικοί εντάσσουν στις μαγνησιακές πόλεις και τη μακεδονική Δημητριάδα. Το βορειότερο όρος της αρχαίας Μαγνησίας ήταν η Όσσα {(= παρατηρητήριο) που προέρχεται από το ρήμα «όσσομαι» = βλέπω, προβλέπω}. Γύρω από την Όσσα ήταν κτισμένες οι πόλεις: Ομόλιον (βόρεια), Ευρυμεναί, Μύραι, Ριζούς και Μελίβοια στην ανατολική πλαγιά και η Άμυρος, στις όχθες του Άμυρου ποταμού, δυτικά. Το Ομόλιον ήταν κτισμένο στους βόρειους πρόποδες της Όσσας χωρίς να είναι πολύ κοντά στη θάλασσα. Κοντινότερες εξωμαγνησιακές πόλεις σ’ αυτήν ήταν οι Γόννοι της Περραιβίας και το Ηράκλειον (Πλαταμώνας) με τη Φίλα της Μακεδονίας. Η ακρόπολη της πόλης ήταν κτισμένη στα 233 μ., κοντά στον Ι. Ναό του Προφ. Ηλία του σημερινού Ομολίου. Εκεί βρέθηκαν θεμέλια ενός ναού και θραύσματα μελανόμορφων αγγείων του 5ου και 4ου αιώνων π.Χ. καθώς και η βάση του ποδιού ενός τεράστιου αγάλματος (5 μ.) που πιθανολογείται ότι παρίστανε τον Δία. Από την ακρόπολη, έως τα ριζά του βουνού, κοντά στο σημερινό χωριό, κατέβαινε ζεύγος τειχών στις άκρες των δύο ρεμάτων της περιοχής. Το Ομόλιον, σαν σημαντική πόλη, έστειλε στην Αμφικτυονία των Δελφών πέντε φορές αντιπρόσωπο (Ιερομνήμονα) από τους δύο συνολικά που έστελναν οι Μάγνητες. Από το Ομόλιο έχουμε πολλά ευρήματα, τα περισσότερα των οποίων κοσμούν το Μουσείο του Βόλου. Άλλη γνωστή πόλη της περιοχής ήταν οι Ευρυμεναί, που σύμφωνα με τον Στράβωνα βρισκόταν κοντά στο Ομόλιο και κατά τον Απολλώνιο τον Ρόδιο ήταν κτισμένη κοντά στη θάλασσα και έκοβε δικό της νόμισμα. Οι περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν ότι βρισκόταν στο Κόκκινο Νερό. Επόμενη πόλη ήταν η Ριζούς. Αυτή βρισκόταν πιθανότατα στην παράλια ζώνη κάπου μεταξύ Παλιουριάς και Κουτσουπιάς. Σπουδαιότατη πόλη ήταν η Μελίβοια, η πατρίδα του μυθικού ήρωα της τρωικής εκστρατείας Φιλοκτήτη. Έκοβε δικό της νόμισμα και ήταν αντίπαλος πόλη με τις Φερές την εποχή του τυράννου Αλεξάνδρου. Η κατοίκηση της πόλης σταματά το 186 π.Χ., έτος καταστροφής της από τους Ρωμαίους. Η πόλη έχει μείνει γνωστή στην ιστορία για την παραγωγή της πορφύρας και η ακριβής θέση της ήταν κάπου μεταξύ Πολυδενδρίου και Αγιοκάμπου. Κατά τη Βυζαντινή Εποχή οι κάτοικοι της Μελίβοιας φαίνεται πως ίδρυσαν τη Σκήτη, που είχε πιθανώς αρχικά την ονομασία Κενταυρόπολη. Νοτιότερα αυτών των πόλεων, κοντά στο όριο των νομών Μαγνησίας και Λάρισας, βρίσκονταν κατά σειρά η Κασθαναία, και τα πολίσματα Ιπνοί, Σηπιάς, στα ομώνυμα ακρωτήρια αντιστοίχως. Ως ερείπια της Κασθαναίας (τόπος με καστανιές), πιθανολογούνται ευρήματα στα ΒΑ του Κεραμιδίου, σε βραχώδη παράκτια περιοχή. Οι Ιπνοί βρίσκονταν στην παραλία του Βένετου, νοτιότερα της Κασθαναίας, ενώ η ακτή της Σηπιάδας πρέπει να ήταν αυτή κάτω από το Πουρί του Πηλίου, όπου καταστράφηκε μεγάλος αριθμός πλοίων του Ξέρξη. Η περιοχή της Μαγνησίας είχε πολλά σπήλαια, πολύ γνωστό μάλιστα ήταν αυτό της Πλάκας στην Όσσα, κοντά στο χωριό Σπηλιά σε υψόμετρο 1100 μ. Το σπήλαιο αυτό, στολισμένο με σταλακτίτες, ήταν αφιερωμένο στις Νύμφες. Εκεί βρέθηκαν μαρμάρινες στήλες και πήλινα αφιερώματα.
Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δάσκαλος – συγγραφέας
kao@in.gr www.scribd.com/oikonomoukon
