* Του αρχιμανδρίτου π. Αχιλλίου Τσούτσουρα
Όντως συγκινητική η προσέλευση των πιστών Χριστιανών που έφθασαν από κάθε πλευρά της πατρίδος μας στην πόλη της Θεσσαλονίκης, προκειμένου να ασπαστούν την ιερά και χαριτόβρυτο αγία εικόνα της Παναγίας του «Άξιον εστί».
Ακόμα συγκινητικότερος ο πόθος των ανθρώπων αυτών να ακουμπήσουν όχι μόνο τα χείλη τους αλλά και την καρδιά τους πάνω στο παλαιό αυτό εικόνισμα όπου δεσπόζει η γλυκύτατη μορφή της Υπεραγίας Θεοτόκου, των Αγγέλων και των Προφητών.
Ώρες πολλές περίμεναν οι πιστοί μέσα στον πάνσεπτο Ναό του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου με ευλάβεια πολλή, προσευχή και κατάνυξη, χωρίς αγανάκτηση και διαμαρτυρίες, με απόλυτη τάξη και ιερό ενθουσιασμό· ποιος στ’ αλήθεια θα είχε σε διαφορετική περίπτωση τη διάθεση να σταθεί όρθιος αδιαμαρτύρητα για κάποιον άλλον λόγο;
Η σκέψη πως θα αγγίξουμε την στοργική κι ευσπλαχνική μας μητέρα μ’ αυτό το ευλαβικό προσκύνημα, αφού όπως διετύπωσαν οι Άγιοι Πατέρες μας, «η τιμή της εικόνος επί το πρωτότυπον διαβαίνει» αλλοιώνει και μεταβάλλει κάθε πιστό άνθρωπο και τον καθιστά έτι θερμότερο προσκυνητή αλλά και πραγματικά γνήσιο και αφοσιωμένο τέκνο του Θεού και της Εκκλησίας.
Ας προσεγγίσουμε μαζί και με σχετική συντομία το ιστορικό της θαυματουργού εικόνος της Παναγίας του «Άξιον εστί».
Εκεί κοντά στην πρωτεύουσα του Αγίου Όρους, στην καταπράσινη σκήτη των Καρυών και στα όρια της Ιεράς Μονής του Παντοκράτορος, συναντά ο προσκυνητής μία κάπως απότομη και βαθειά κοιλάδα. Ας δούμε τα θαυμαστά γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν από δέκα αιώνες στην περιοχή αυτή. Μέσα στην κοιλάδα που προαναφέραμε υπήρχε ένα κελί, ένα σπίτι, όπως το αποκαλούν οι Αγιορείτες πατέρες, στο οποίο διέμεναν ο Γέροντας της καλύβης και ο υποτακτικός.
Ήταν Σάββατο προς Κυριακή 11 Ιουνίου του 982 μ.Χ., όταν σύμφωνα με την παράδοση της σκήτης, ανεχώρησε ο σεβάσμιος γέροντας για την καθιερωμένη αγρυπνία στο Πρωτάτο, αφήνοντας τον υποτακτικό του προκειμένου να τελέσει την ακολουθία και τον κανόνα του στο κελί.
Μόλις προχώρησε η νύκτα, κάποιος κτύπησε την πόρτα. Ο υποτακτικός μοναχός άνοιξε και αντίκρισε έναν άγνωστο μοναχό, που ζήτησε να φιλοξενηθεί. Την ώρα του Όρθρου, έφτασαν στην εκκλησία του κελιού για να ψάλλουν την ακολουθία. Όταν έφθασαν στην Θ΄ ωδὴ της Θεοτόκου στο γνωστό εφύμνιο της Θεοτόκου «την τιμιωτέραν των Χερουβείμ ...», ο άγνωστος μοναχός έψαλε μπροστά στην Εικόνα της Παναγίας που υπήρχε στο κελί, τον ίδιο ύμνο, συμπληρώνοντάς τον ως εξής : «Άξιον εστίν ως αληθώς, μακαρίζειν σε την Θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον και μητέρα του Θεού ημών. Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ, και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ, την αδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκούσαν, την όντως Θεοτόκον, σε μεγαλύνομεν».
Τότε ο νεαρός υποτακτικός με απορία και έκπληξη μεγάλη αλλά και θαυμασμό είπε στον ξένο μοναχό: «Γέροντά μου, ποτέ δεν ακούσαμε αυτά τα λόγια, ούτε εμείς, ούτε οι γεροντάδες μας» και τον παρεκάλεσε να του γράψει τον ύμνο με το επιπρόσθετο κομμάτι για να μπορεί και αυτός να το ψάλλει με τον ίδιο τρόπο. Δυστυχώς όμως επειδή αυτή την ώρα δεν βρέθηκε μελάνι και πάπυρος ή κάποιο άλλο χαρτί ο Θεοσεβής και φιλόμουσος άγνωστος επισκέπτης χάραξε τον ύμνο με το δάκτυλό του σε μια πέτρινη πλάκα. Τα γράμματα αποτυπώθηκαν με θαυματουργικό τρόπο, σαν να έγραφε πραγματικά πάνω σε πηλό. Παράδοξα δε και θαυμαστά ακούστηκαν τα τελευταία λόγια του προς τον νεαρό υποτακτικό της καλύβης: «Από τώρα και στο εξής, παιδί μου, με τα λόγια αυτά θα ψάλλετε τον ύμνο αυτό της Παναγίας» και ολοκληρώνοντας την σκέψη του και τον λόγου του εξαφανίσθηκε.
Όταν ο γέροντας της καλύβης επέστρεψε, έμαθε, από τον υποτακτικό του, τα όσα συνέβησαν, με τον άγνωστο επισκέπτη και στη συνέχεια ενημέρωσε τον Πρώτο του Αγίου Όρους, τον π. Σεραφείμ και την κοινή Σύναξη, δείχνοντάς τους μάλιστα και την αγγελοχάρακτη πέτρινη πλάκα. Τότε αφού δόξασαν τον Θεό και ευχαρίστησαν την Υπεραγία Θεοτόκο, όλοι κατενόησαν ότι ο άγνωστος μοναχὸς δεν ήταν πρόσωπο ασφαλώς τυχαίο, αλλά ήταν ο αρχάγγελος Γαβριήλ, τον οποίο έστειλε ο Θεός για να αποκαλύψει στους μοναχούς το πώς πρέπει να ψάλλεται ο ύμνος αυτός προς την Κυρία Θεοτόκο, την προστάτιδα και Έφορο του Αγίου Όρους. Κατόπιν απεφάσισαν και απέστειλαν την πλάκα στον Πατριάρχη και τον Αυτοκράτορα, ενημερώνοντάς τους, με επιστολή, για τα όσα συνέβησαν στην κοιλάδα και τη σκήτη των Καρυών.
Από τότε, η Ιερά Εικόνα, ενώπιον της οποίας συνέβη το θαυμαστό γεγονός, ονομάσθηκε «Αξιον εστί». Οι πατέρες μετά από κοινή σύναξη και απόφαση της γεροντείας μετέφεραν την ιερά εικόνα από το κελί, όπου έγινε το θαύμα, στον Ιερό Ναό του Πρωτάτου, και εκεί την τοποθέτησαν μέσα στο Ιερό Βήμα, πίσω από την Αγία Τράπεζα. Η κοιλάδα στην περιοχή της Ιεράς Μονής του Παντοκράτορος έλαβε το όνομα «εν τω άδειν» το δε κελί όπου συνέβη το θαύμα ονομάστηκε «Αξιον εστί».
Αυτή είναι λοιπόν η σχέση της ιεράς εικόνος και του θαυμασίου αυτού θεομητορικού ύμνου του Άξιον εστίν, ενός ύμνου που μελωποιήθηκε σε όλους τους ήχους και μάλιστα από τα τέλη του 10ου αιώνος, ο ύμνος αυτός πέρασε και σε λειτουργική χρήση γι΄αυτό και ψάλλεται και στη Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου μετά την εκφώνηση «Εξαιρέτως της Παναγίας...». Η ιερά αυτή και θαυματουργός εικόνα εορτάζει τη Δευτέρα του Πάσχα, όπου τελείται στον Ιερό Ναό του Πρωτάτου ο Όρθρος και η Πανηγυρική Θεία Λειτουργία και εν συνεχεία ακολουθεί πανηγυρική λιτάνευση της θαυματουργού Ιεράς Εικόνος στις Καρυές, με τη συμμετοχή πολλών πατέρων από την ευρύτερη περιοχή.
Η Εικόνα έχει πραγματικές διαστάσεις 70,5 Χ 44 cm, χωρίς την αργυρά θήκη που την περιβάλλει, και πλαισιώνεται από την επιγραφή «Μήτηρ Θεού Καρυώτισσα». Σύμφωνα με τους ειδικούς ερευνητές και τους σκευοφύλακες η εικόνα κατασκευάσθηκε στην Κωνσταντινούπολη κατά το πρότυπο της Παναγίας Ελεούσας του Κύκκου της Κύπρου, που είναι έργο του Αγίου Ευαγγελιστού Λουκά, και απεικονίζει τη Θεοτόκο με τη μορφή που είχε πριν από την κοίμησή της.
Άξιο ας είναι και τούτο το προσκύνημα στην θαυματουργό εικόνα του «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙΝ», που πολλά θαύματα επιτελεί έως και τις μέρες μας και η Παναγία μας ας προστατεύει όλους μας μικρούς, μεγάλους και παιδιά ενισχύοντάς μας σε έργα αγαθά και ευάρεστα στον Θεό και χαρίζοντάς μας δύναμη, πίστη, θείες αποκαλύψεις, ευλάβεια πολλή και ανακούφιση εκ των δυσκολιών που περνά η πατρίδα μας.
