Από τον Δημήτριο Κ. Τσουρή
Σε όσους παρακολουθούν την τηλεοπτική σειρά του BBC «Top Gear» είναι γνωστός ο συχνά εριστικός παρουσιαστής Jeremy Clarkson. Το ύφος και τα σχόλιά του είναι συνήθως άκρως καυστικά. Ο ιδιόρρυθμος αυτός Άγγλος κατόρθωσε, λοιπόν, να προκαλέσει το 2009 θύελλα αντιδράσεων στη Βρετανία, όταν αναφέρθηκε σε μία από τις εκπομπές του στον τότε πρωθυπουργό Gordon Brown υποτιμητικά, αποκαλώντας τον «ηλίθιο και μονόφθαλμο σκωτσέζο».
Ο απρεπής αυτός χαρακτηρισμός οφείλεται στο γεγονός πως ο πρωθυπουργός Brown είχε την ατυχία να εκδηλώσει Αποκόλληση του Αμφιβληστροειδούς και στους δύο οφθαλμούς του. Ένας σοβαρός τραυματισμός στα φοιτητικά του χρόνια, κατά τη διάρκεια αγώνα rugby, προκάλεσε στο αριστερό μάτι την Αποκόλληση Αμφιβληστροειδούς, η οποία μόνο εν μέρει αποκαταστάθηκε, ακόμη και μετά από πληθώρα χειρουργικών επεμβάσεων. Χρόνια αργότερα, παίζοντας tennis αυτή τη φορά, η Αποκόλληση Αμφιβληστροειδούς εμφανίστηκε και στο δεξιό οφθαλμό. Στην περίπτωση αυτή όμως, χρειάστηκε μόνο μία χειρουργική επέμβαση στο Edinburgh Royal Infirmary για να κατορθώσει να σώσει την όρασή του.
Η Αποκόλληση Αμφιβληστροειδούς είναι μία οφθαλμική πάθηση κατά την οποία ο εσωτερικός χιτώνας του οφθαλμού – ο Αμφιβληστροειδής – αποχωρίζεται από τα άλλα στρώματα του ματιού, με αποτέλεσμα άμεση απώλεια της οράσεως. Πρόκειται για άκρως επείγουσα κατάσταση, η οποία χρήζει άμεσης διαγνώσεως και αντιμετωπίσεως.
Τα αρχικά συμπτώματα που αντιλαμβάνεται ο ασθενής είναι φωτεινές λάμψεις και αιωρούμενα, μαύρα στίγματα. Ταυτόχρονα, είναι δυνατόν να εμφανισθεί απώλεια της περιφερικής οράσεως, γεγονός που ο ασθενής το εκλαμβάνεται σαν ένα μαύρο πέπλο που μπλοκάρει το περιφερικό του οπτικό πεδίο. Τα συμπτώματα αυτά προκαλούνται από τη σταδιακή κατάρρευση του Υαλοειδούς, μίας ουσίας που μοιάζει με ζελέ και γεμίζει το εσωτερικό του ματιού μας. Η κατάρρευση αυτή μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να προκαλέσει ρωγμή στον Αμφιβληστροειδή. Διά μέσου της ρωγμής, τα υγρά του οφθαλμού διαχωρίζουν τον Αμφιβληστροειδή από το εσωτερικό τοίχωμα του ματιού, με επακόλουθο την απώλεια της οράσεως (Ρηγματογενής Αποκόλληση Αμφιβληστροειδούς).
Πρόκειται για μία πάθηση σπάνια. Εκδηλώνεται συνήθως σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας, ενώ άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η υψηλή μυωπία, τραύματα του οφθαλμού, επιπλεγμένη επέμβαση για καταρράκτη και ιστορικό Αποκολλήσεως Αμφιβληστροειδούς σε άλλα μέλη της οικογένειας.
Εκτός της Αποκολλήσεως που οφείλεται σε ρωγμή, υπάρχει και άλλος τύπος, ο οποίος προκαλείται από την ανάπτυξη μεμβρανών στο εσωτερικό του οφθαλμού. Οι μεμβράνες αυτές, σαν ελατήρια, ασκούν ισχυρή έλξη στον Αμφιβληστροειδή, αποκολλώντας τον τελικά (Ελκτική Αποκόλληση Αμφιβληστροειδούς). Ο τύπος αυτός είναι αρκετά συνηθισμένος σε ασθενείς που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη.
Η αντιμετώπιση της Αποκολλήσεως είναι χειρουργική και αρκετά σύνθετη. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκαν ραγδαία άλματα προόδου, με αποτέλεσμα μία πάθηση που μέχρι πριν από λίγα χρόνια καταδίκαζε τον ασθενή σε μόνιμη απώλεια οράσεως, σήμερα και με τη χρήση πληθώρας τεχνικών να αποκαθίσταται σε ποσοστό που αγγίζει το 95%.
Ο χειρουργός Υαλοειδούς / Αμφιβληστροειδούς προσπαθεί να αποκαταστήσει το πρόβλημα επιλέγοντας μία από τις δύο ακόλουθες τεχνικές. Με την πρώτη, τοποθετείται ένα μόσχευμα σιλικόνης στην εξωτερική επιφάνεια του οφθαλμού, το οποίο συμπιέζει και κλείνει τη ρωγμή εκ των έξω (τεχνική Cryo-Buckle). Με τη δεύτερη, ο χειρουργός εισέρχεται στον οφθαλμό μέσα από μικρά σωληνάκια (trocar) διαμέτρου μισού χιλιοστού και κλείνει τη ρωγμή χρησιμοποιώντας ποικιλία τεχνικών (ενδοlaser, κρυοπηξία). Συχνά, ο βολβός πρέπει να παραμείνει γεμάτος με ειδικά Αέρια ή Λάδι Σιλικόνης, προκειμένου να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος στη ρωγμή για να κλείσει (τεχνική Υαλοειδεκτομής). Οι επεμβάσεις πραγματοποιούνται με τοπική αναισθησία, ενώ ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του την ίδια ημέρα και πίσω στις όποιες δραστηριότητες του μέσα σε περίπου δύο εβδομάδες.
Το ιατρικό αξίωμα πως η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία βρίσκει φυσικά και εδώ την εφαρμογή του. Κάθε ασθενής που εκδηλώνει αιφνίδια τα συμπτώματα των φωτεινών λάμψεων, ή των σκουρόχρωμων αιωρουμένων σωματιδίων, πολύ δε περισσότερο όταν αυτά συνοδεύονται και με περιφερική απώλεια της οράσεως, θα πρέπει άμεσα να απευθύνεται στον οφθαλμίατρο. Κάθε διαβητικός ασθενής είναι φρόνιμο να επισκέπτεται τακτικά τον οφθαλμίατρό του, προκειμένου ο τελευταίος να εξετάζει με βυθοσκόπηση τον Αμφιβληστροειδή του ασθενούς.
Η άμεση διάγνωση και αντιμετώπιση της Αποκολλήσεως του Αμφιβληστροειδούς είναι υψίστης σημασίας, προκειμένου να επιτευχθεί η αποκατάσταση της οράσεως.
Ο Δημήτριος Κ. Τσουρής είναι Χειρουργός Οφθαλμίατρος, με εξειδίκευση στη Χειρουργική Υαλοειδούς / Αμφιβληστροειδούς
