Από τον Δημήτρη Νούλα
«Ο Θεός μας είναι ο αληθινός, η αλήθεια είναι ο Θεός μας,
ο Θεός τους είναι διαφορετικός άρα δεν είναι αληθινός».
(Κορνήλιος Καστοριάδης: «Οι ρίζες του μίσους»)
Από τότε που οι πρώτοι άνθρωποι εμφανίστηκαν πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια, πιθανότατα στην Αφρική, εκδήλωσαν αρκετές φορές ισχυρά μεταναστευτικά ρεύματα και απλώθηκαν παντού στη Γη. Ως εκ τούτου φαντάζει παράξενο στη σύγχρονη εποχή να εγείρονται ζητήματα απαγορευτικά της μετακίνησης και της διαμονής ανθρώπων σε άλλες χώρες δεδομένης και της προόδου που επιτρέπει την εύκολη και φθηνή μετακίνηση παντού.
Ήδη στην Ε.Ε. φιλοξενούνται περίπου 30 εκατομμύρια νόμιμοι αλλά και παράνομοι μετανάστες και κάπου ένα εκατομμύριο εξ’ αυτών ζουν στη χώρα μας. Οι αριθμοί αυτοί είναι, σύμφωνα με μελέτες έγκυρων Πανεπιστημίων, μόνο ένα μικρό δείγμα του «τσουνάμι» που πρόκειται να εκδηλωθεί στις επόμενες δεκαετίες. Οι προσπάθειες για έλεγχο των μεταναστευτικών ροών με αποφάσεις όπως η όρθωση τείχους στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού ή η αύξηση της δυσκολίας απόκτησης ιθαγένειας θα μοιάζουν με... νεροπίστολα που προσπαθούν να σταματήσουν αγριεμένους ελέφαντες.
Εξάλλου η ιστορική εμπειρία και η γεωπολιτική της μετανάστευσης αποκαλύπτουν ότι ο σύγχρονος δυτικός κόσμος δομήθηκε από πληθυσμούς (Ούννοι, Γότθοι, Κέλτες, Βίκινγκς κ.λπ. και αργότερα οι Ευρωπαίοι άποικοι στην αμερικανική ήπειρο, στην Αφρική και στην Ασία) που μετακινήθηκαν είτε για οικονομικούς, θρησκευτικούς και περιβαλλοντικούς λόγους είτε εξαιτίας λοιμών, λιμών και πολέμων.
Στις μέρες μας η υφιστάμενη μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα βιοτικά επίπεδα των πλουσίων από τις φτωχές περιοχές του πλανήτη, η γρήγορη διακίνηση πληροφοριών μέσω της τηλεόρασης και του διαδικτύου που κάνουν άμεσα ορατό το επίπεδο ζωής της Δύσης, οι ραγδαίες περιβαλλοντικές μεταβολές (π.χ. μεγάλη ξηρασία σε περιοχές της Αφρικής), οι εμφύλιες διαμάχες και οι ποικίλες συγκρούσεις δίνουν ισχυρή ώθηση σε αυτές τις μετακινήσεις πληθυσμών.
Ανατέλλει έτσι ένας καινούργιος κόσμος, με πρωτεύοντα χαρακτηριστικά του την πολυπολιτισμικότητα και τη διαφορετικότητα. Δείγματα γραφής του νέου κόσμου που αναδύεται είναι τα μεγάλα αστικά κέντρα σε πολλές γωνιές του πλανήτη, οι σύγχρονες «πόλεις-κράτη» όπως η Νέα Υόρκη, το Παρίσι, το Λονδίνο, το Ρίο, το Τόκιο, η Αθήνα κ.ο.κ. Ο νέος αυτός κόσμος παράγει νέα συστήματα αξιών καθώς έχει να αντιμετωπίσει και να συζητήσει πάνω σε διαφορετικά και πιο οικουμενικά από ό,τι στο παρελθόν προβλήματα όπως είναι π.χ. η κλιματική αλλαγή ή οι πολιτισμικές διαφορές.
Για παράδειγμα η Ε.Ε. αλλάζει με πολλούς τρόπους και ενώ χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία για να τις ελέγχει δεν φαίνεται να τρομάζει από αυτές τις αλλαγές. Συνεχώς διευρυνόμενη διευκολύνει την κινητικότητα και την εσωτερική μετανάστευση ενώ παράλληλα προσπαθεί να ενσωματώσει τους νεοεισερχόμενους που ενισχύουν τόσο την οικονομία της όσο και το DNA των πληθυσμών της που γηράσκουν. Διότι οι ευρωπαϊκές (και η ελληνική βεβαίως) και γενικότερα οι δυτικές κοινωνίες κινδυνεύουν, σύμφωνα με πολλές έρευνες, με εκφυλισμό και αργό θάνατο αν συνεχίσουν να μαστίζονται από τη σημερινή τους υπογεννητικότητα.
Η Ελλάδα που, ως άλλος Διγενής Ακρίτας, φυλάει τις «Θερμοπύλες» της μετανάστευσης στο πιο ευάλωτο άκρο της Ευρώπης δεν διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία για τη διαχείριση του μεταναστευτικού ρεύματος και δεχόμενη αυξανόμενες πιέσεις βολοδέρνει σαν καλαμιά στον κάμπο. Αντί με τη βοήθεια ειδικών επιστημόνων να διαμορφώσει μια πολιτική που θα επιδιώκει την αναθεώρηση υφιστάμενων συνθηκών (π.χ. τον κανονισμό του Δουβλίνου) αναλίσκεται και μεγεθύνει δευτερεύοντα ζητήματα όπως π.χ. αν θα χορηγεί την ιθαγένεια σε 100 περισσότερους ή λιγότερους νόμιμους μετανάστες ετησίως.
Εν τω μεταξύ και λόγω αυτής ακριβώς της έλλειψης σχεδίου, με τις γνωστές πρακτικές αναβολής στη λήψη αποφάσεων εκ μέρους των κυβερνήσεων, αφήνονται τα προβλήματα να διογκώνονται και να αναπτύσσονται εκφυλισμοί οι οποίοι οδηγούν σε συμπεριφορές του κοινωνικού σώματος που δεν συνάδουν με τις παραδόσεις μας. Δηλαδή η οικονομική κρίση, η μεγάλη ανεργία των νέων, η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και η ανασφάλεια για το αύριο γεννούν φοβίες και μίσος για το άλλο, το διαφορετικό, που κατά τον Κ. Καστοριάδη, «όταν δεν βρίσκει άλλη διέξοδο εκδηλώνεται υπόκωφα με τη μορφή της περιφρόνησης, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού».
Πάνω σε αυτό το έδαφος βρίσκουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν και τα «πολιτικά ζιζάνια» των άκρων που προωθούν δυναμικά την πόλωση και εγκλωβίζουν ομάδες νέων στον διχασμό γεμίζοντας την ψυχή τους με το δηλητήριο της μισαλλοδοξίας. Οι νέοι τότε δεν ακούν τη φωνή της λογικής και της σύνεσης αλλά παρασύρονται από την προπαγάνδα κάποιων «φύρερς» που τους οδηγούν, ως αναλώσιμους, στον γκρεμό. Άλλωστε αυτό το παιχνίδι παίχτηκε πολλές φορές στο παρελθόν-εδώ και αλλού- με καταστροφικά αποτελέσματα. Λίπασμα, πάντως, προς την κατεύθυνση ισχυροποίησης του «θηρίου» αποτελεί η «φαυλεπίφαυλη» λειτουργία του πολιτικού μας συστήματος.
Είναι βέβαιο ότι τα ζητήματα της λαθρομετανάστευσης πρέπει να αντιμετωπιστούν στο ευρωπαϊκό πλαίσιο με τον απαραίτητο ορθολογισμό αλλά σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να θεωρήσουμε τη μετανάστευση ως αίτιο της κρίσης. Αντίθετα η κρίση γεννάει-όπως προείπαμε-ξενοφοβία και ρατσιστικές συμπεριφορές.
Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να ξεφύγουμε το συντομότερο δυνατόν από τη δίνη της οικονομικής κρίσης, της παρακμής και της καθολικής χρεοκοπίας στην οποία περιήλθαμε, κάνοντας όλοι, με δίκαιο τρόπο, τις θυσίες που χρειάζεται. Η οικονομική ανάκαμψη, ο θεσμικός εκσυγχρονισμός, η ανάπτυξη κοινωνικού κράτους, η διεύρυνση του κράτους δικαίου και ο εκδημοκρατισμός της κοινωνίας είναι η καλύτερη απάντηση στην εσωστρεφή λειτουργία μας που γεννάει τα φοβικά και ρατσιστικά σύνδρομα. Εκεί αρχίζει και ο δρόμος αναγνώρισης και αποδοχής του διαφορετικού. Εκεί είμαστε όλοι παιδιά του ίδιου Θεού. Εκεί πεθαίνει ο φασισμός.
Άλλωστε σύμφωνα πάλι με τον Καστοριάδη: «για όσους είναι στρατευμένοι στο μοναδικό πολιτικό πλάνο που χρήζει υπεράσπισης, αυτό της οικουμενικής ελευθερίας, ο μοναδικός δρόμος είναι η συνέχιση του αγώνα κόντρα στο ρεύμα».
O Δημήτρης Νούλας είναι χημικός
