Του Κώστα Γιαννούλα
Ο εκκλησιασμός της Κυριακής και μάλιστα ο τακτικός αποτελεί ένα από τα καθήκοντα των χριστιανών, μικρών και μεγάλων, που δεν είναι μεν υποχρεωτικός με τη στενή έννοια του όρου, είναι, όμως, τόσο στενά συνδεδεμένος με την ουσιαστική θρησκευτική ζωή και λατρεία κάθε πιστού, ώστε να θεωρείται «εκ των ων ουκ άνευ» στη ζωή του.
Εν τούτοις, αν εξαιρέσουμε τις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές και πανηγύρεις και κυρίως αυτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, που για κάποιες στιγμές οι ναοί αναστενάζουν απ’ την πολυκοσμία και αδυνατούν να χωρέσουν το εκκλησίασμα, τον άλλο καιρό όχι μόνο επαρκούν οι χώροι τους αλλά και περισσεύουν, γεγονός που αποδεικνύει ότι πάρα πολλοί χριστιανοί δεν εκκλησιάζονται τακτικά αλλά μόνο στη χάση και στη φέξη.
Πέραν τούτου, το εκκλησίασμα των τελευταίων δεκαετιών έχει αποκτήσει και ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα. Απαρτίζεται από μητέρες ή πατεράδες με μωρά ή νήπια προορισμένα να κοινωνήσουν των αχράντων μυστηρίων και κυρίως από ηλικιωμένους, μεσήλικες και πάνω. Αραιά και πού θα δει κανείς μεταξύ των εκκλησιαζομένων και παιδιά ηλικίας Δημοτικού Σχολείου ή εφήβους και ανύπανδρους νέους και νέες.
Η εξέλιξη αυτή αποτελεί σημείο των καιρών και καρπό των επιρροών, που έχει υποστεί η ζωή μας απ’ την επικράτηση του υλιστικού πνεύματος και του ευδαιμονισμού καθώς και της φιλελευθεροποίησης των πάντων, που οδήγησαν με τον καιρό στην άμβλυνση και της θρησκευτικής μας συνείδησης και στην προσαρμογή της συμπεριφοράς μας στις προτεραιότητες και στα δεδομένα, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επιβάλλουν, με αποτέλεσμα να κόβουμε και να ράβουμε στα μέτρα μας και τα καθήκοντά μας ως χριστιανοί.
Ανέκαθεν, βέβαια, δε γέμιζαν ασφυχτικά οι ναοί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Εκκλησιάζονταν, ωστόσο, πιο τακτικά πολύ περισσότεροι χριστιανοί και μάλιστα οικογενειακώς, οπότε η σύνθεση του εκκλησιάσματος ήταν εντελώς διαφορετική, μια που εκπροσωπούνταν όλες οι ηλικίες.
Πέραν τούτου ο εκκλησιασμός της Κυριακής ήταν υποχρεωτικός για τους μαθητές της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και τα σχολεία συμμετείχαν σ’ αυτόν με κάποια τουλάχιστον τμήματά τους, κάτι που δεν ισχύει πλέον, οπότε την αποκλειστική ευθύνη για τον εκκλησιασμό των παιδιών την έχουν τα ίδια και οι γονείς τους, όταν αυτά είναι ανήλικα. Επειδή, όμως, νέος αέρας φυσά και στον τρόπο λειτουργίας πολλών οικογενειών και ισχύουν πλέον άλλα οικογενειακά ήθη, τις πιο πολλές φορές, που γονείς αποφασίζουν να εκκλησιαστούν, αφήνουν τα παιδιά τους να απολαμβάνουν το κυριακάτικο πρωινό τους στα κρεβάτια τους, προκειμένου να συμπληρώσουν τον ύπνο τους, αφού κοιμούνται αργά το βράδυ του Σαββάτου είτε βλέποντας τηλεόραση και περιπλανώμενα στο διαδίκτυο είτε διασκεδάζοντας με τους φίλους τους στα στέκια τους.
Ζούμε, βλέπετε, σε μια εποχή, κατά την οποία οι περισσότεροι απ’ τους μεγάλους συνεχίζουμε για ευνόητους λόγους να κοιμόμαστε στην ώρα μας ξεκλέβοντας πότε-πότε και λίγο χρόνο για νυκτερινή διασκέδαση, ενώ πολλοί από τη νέα γενιά πολιτών, ειδικά τις μέρες που τους δίνεται η ευκαιρία, πάνε για ύπνο την ώρα που οι μεγάλοι ξυπνούν. Και επειδή το Σαββατοκύριακο προσφέρεται για κάτι τέτοιο, υφίστανται και οι ναοί τις συνέπειες στο εκκλησίασμά τους.
Τα επισημαίνω όλα αυτά όχι, βέβαια, επειδή επιθυμώ να επιστρέψουμε και πάλι στον υποχρεωτικό σχολικό εκκλησιασμό, ούτε στον εκκλησιασμό των παιδιών με το ζόρι και κάτω από την πίεση και τον εξαναγκασμό των γονιών τους, αφού κάτι τέτοιο είναι έξω ακόμα και από το πνεύμα και τη φιλοσοφία της Ορθοδοξίας, που έχει για οδηγό της το «όστις θέλει...» και την ελεύθερη επιλογή.
Τα επισημαίνω για να προβληματίσω, να ευαισθητοποιήσω και γιατί όχι να ενισχύσω κάποιους από τους γονείς στο δύσκολο αγώνα τους για την ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, μήπως και μπει κάποιο φρένο στον τρόπο ζωής, που είναι ξένος με τις παραδόσεις και τα ελληνοχριστιανικά ήθη.
Θα ήταν, ωστόσο, σημαντική παράλειψη, αν δε σημείωνα και την παρήγορη και αισιόδοξη διαπίστωση, ότι πολλοί απ’ τους νέους, που εκκλησιάζονται σπάνια, όταν γίνονται οι ίδιοι γονείς, ξαναθυμούνται το δρόμο, που οδηγεί αυτούς και τα μωρά τους στους ναούς, για να εκκλησιασθούν και να κοινωνήσουν. Είναι και αυτό κάτι.
