Από τον Κων/νο Ι. Παπακωνσταντίνου
Είναι γνωστό, όπως μας έλεγαν και στο Πανεπιστήμιο πως «η Ιστορία επαναλαμβάνεται καθ’ ομόκεντρους κύκλους». Συχνά διαπιστώνουμε σημαντικά γεγονότα, που συμβαίνουν σε διαφορετικές εποχές και όμως έχουν παρόμοια μορφή. Ο άνθρωπος όμως με μια δόση ιστορικής αμνησίας ή και μια εγωκεντρική διάθεση, παραβλέπει το παρελθόν και πιστεύει, πως την κρισιμότητα, που ζει στο παρόν, δεν την ξανάζησε ποτέ ο κόσμος.
Ας κάνουμε μια απλή αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν κι ας έλθουμε στον καιρό της κατοχής. Εμείς που τη ζήσαμε και κυρίως εκείνοι, που έδωσαν τη ζωή τους για τη λευτεριά ή που έζησαν τη φρίκη των στρατοπέδων, την πείνα και τον καθημερινά ενεδρεύοντα θάνατο σίγουρα θα κουνούν το κεφάλι τους. Όταν ακούν σε κάθε τόνο, πως βρισκόμαστε στο χάος της καταστροφής και πως ποτέ ο τόπος μας δεν έζησε, τούτο το δράμα.
Όταν μάλιστα βλέπουν, πως από δική μας αδυναμία και αβελτηρία, από δική μας κοντόφθαλμη πολιτική και εγκληματική συμπεριφορά, δημιουργούμε καταστάσεις πράγματι τραγικές.
Κι ας έλθουμε λίγο πιο πίσω – για τη ροή της Ιστορίας, τα χρόνια είναι λίγα. – Πίσω στα χρόνια της Εθνικής Παλιγγενεσίας, του σκληρού αγώνα, για την ανεξαρτησία μας. Αλήθεια ποια περίοδος είναι πιο κρίσιμη από την Ελληνική Επανάσταση του ’21; Κι από την περίοδο της Επανάστασης, ποια είναι η πιο κρίσιμη ώρα της;
Όταν φθάνω σε τούτο το ερώτημα, ο νους μου τρέχει αμέσως στις τραγικές ώρες, που πέρασε το δύστυχο Μεσολόγγι. Δεν υπάρχει περίπτωση, διαβάζοντας κανείς τα δεινοπαθήματα της πολιορκημένης πόλης, να μην ματώσει η ψυχή του. Να μην θολώσει ο νους του. Η έξοδος του Μεσολογγίου στις 10 Απριλίου του 1826 αποτελεί την κορωνίδα του δράματος, που παίχτηκε σε βάρος Ελλήνων από Έλληνες. Τότε ναι! Μπορεί να πει κανείς ότι παίχτηκαν όλα για όλα.
Ο τόπος ήταν καθημαγμένος. Το σαράκι του εμφυλίου δούλευε καταλυτικά. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις γνώριζαν σημαντικές αποτυχίες. Πολιτικοί και στρατιωτικοί, Ρουμελιώτες και Μωραΐτες, κόμματα όχι Ελληνικά, αλλά Αγγλικά, Ρωσικά ή Γαλλικά, παρ’ ολίγον να θάψουν ό,τι μέχρι τότε με αίμα και θυσίες κατοχύρωσαν.
Η Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο, διέκοψε τις εργασίες της, λόγω της τραγικής λήξης της πολιορκίας του Μεσολογγίου. Ζήτησε μάλιστα να μεσολαβήσει η Αγγλία, για συμβιβασμό με την Τουρκία. Τη διχόνοια ακολούθησε ο πανικός. Ο Υψηλάντης οργίστηκε και κατάγγειλε την απόφαση αυτή: «Ανθελληνικήν και αναξίαν ενός Έθνους το οποίον υπεδουλώθη μεν πολλάκις, πλην όμως δεν συνεβιβάσθη». Σχετική περιγραφή της κατάστασης, μας δίνει ο Αλ. Σούτσος (Σάτυρες), που δημοσιεύθηκαν το 1826.
«Είναι καιρός οι προύχοντες του γένους να ιδώσι
ταις λάσπαις όπου κοίτονται και να διορθωσώσι
Κενόδοξοι και φίλαρχοι, τυφλοί από τα πάθη
πίπτουν αυτοί και μας τραβούν, εις των κρημνών τα βάθη.
Το ψεύδος, ο εγωισμός κινεί τα στόματά των
και είναι η διαίρεσις το μόνον σύστημά των
Γνωρίζω έναν εξ αυτών, μεγάλον Μακιαβέλην
εις τούτου την υπόκρισιν, δεν φθάνει κανείς Έλλην
(προφανώς ο Κωλέτης). Αν τον ακούσεις δεν ζητεί τας πρωτοκαθεδρίας
πλήν σαν ποκάμισα ποθεί ν’ αλλάζει τας αξίας
Όλ’ αι φατρίαι πίπτουσι, μόνον αυτός δεν πίπτει
διότι όλες απατά και όλας κάτω ρίπτει.
Δύο Γραικοί γνώμ’ εκατόν
από καμία
δεν εκτελείται πώποτε, καθείς πρωτεία θέλει
κι αν το Έθνος του χαθεί, τελείως δεν τον μέλει
Κανείς δεν έμεινε Γραικός
ο ένας είναι Γάλλος
εκείνος είναι Μόσκοβος και Άγγλος είν’ ο άλλος.
Ένας τον άλλον πολεμεί, ένας τον άλλον ρίπτει
κτίζει αυτός, άλλος χαλνά και η Πατρίς μας πίπτει. (...).
Όσο για το Εθνικό δάνειο, ο Σούτσος το ξεκαθαρίζει:
«Ηξεύρετε τι έγιναν οι λίρες της Αγγλίας;
Ταις έφαγαν οι δυνατοί της δυστυχούς Γραικίας.
Ταις χώνευσαν οι Γραμματείς και όλ’ οι αρχηγοί σας
και τώρα έμεινε γυμνό, το δύστυχο κορμί σας».
Η Ιστορία λοιπόν επαναλαμβάνεται. Ας μην είμαστε υπερβολικοί και μεγαλοποιούμε το σημερινό μας δράμα. Αναδιφώντας τις δέλτους της Ιστορίας διαπιστώνουμε, πως η Ελλάδα πέρασε και χειρότερες στιγμές. Λοιπόν κουράγιο.
