Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Ολοένα και περισσότερο μειώνεται η αγοραστική δύναμη και η καταναλωτική δυνατότητα στην Ελλάδα. Οι μεγάλες μειώσεις στους μισθούς, η παρατεταμένη ύφεση αλλά και η έλλειψη μέτρων τόνωσης της αγοράς, έχουν οδηγήσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα την εγχώρια κατανάλωση, με αποτέλεσμα το εμπόριο να δέχεται μεγάλο πλήγμα και πολλές επιχειρήσεις να οδηγούνται σε κλείσιμο.
Η αγοραστική δύναμη έχει πέσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα και δεν προβλέπεται να αλλάζει εύκολα. Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύουν και σχετικές έρευνες που έγιναν το τελευταίο διάστημα. Αποτέλεσμα της θεματικής πτώσης της αγοραστικής δύναμης, είναι να μην κινείται το χρήμα και η αγορά να παρουσιάζει σημάδια κατάρρευσης.
H πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, αναφέρει ότι η αγοραστική δύναμη των μισθωτών στην Ελλάδα είναι μειωμένη κατά 50%, την τελευταία διετία. Μάλιστα, την ίδια χρονική περίοδο, ο μέσος πραγματικός μισθός μειώθηκε από το 84% στο 74% του αντίστοιχου ευρωπαϊκού μέσου όρου. Την ίδια στιγμή, η ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία δημοσίευσε πριν από λίγο καιρό αναλυτικά στοιχεία για το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και την κατά κεφαλήν πραγματική κατανάλωση στην Ευρώπη των 27 χωρών μελών. Σύμφωνα με την έκθεση, στην πρώτη κατηγορία, το ελληνικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ υποχώρησε από το 94% του ευρωπαϊκού μέσου όρου το 2009, στο 79% πέρυσι, χάνοντας 15 ποσοστιαίες μονάδες σε μία διετία.
Οι πιο εξειδικευμένοι δείκτες της πραγματικής ατομικής κατανάλωσης, ελάχιστα βελτιώνουν την τραγική εικόνα για τα προσωπικά και οικογενειακά οικονομικά των Ελλήνων. Το 2009, η αγοραστική δύναμη της Ελλάδας ήταν στο 104% του μέσου όρου της ΕΕ - 27, ενώ το 2011 είχε υποχωρήσει στο 91%, δηλαδή 13 ποσοστιαίες μονάδες. Η πτώση της εγχώριας ζήτησης κατά την τριετία 2010-2012, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) είναι δραματική (-25% περίπου) και επανέφερε το επίπεδο της ζήτησης σε αυτό του 2000. Εάν συνεχιστεί η εφαρμογή της ίδιας πολιτικής, η μείωση της εγχώριας ζήτησης, θα αποκτήσει καταστροφικές διαστάσεις και ο όγκος της θα έχει επανέλθει σε επίπεδα της δεκαετίας του 1990.
Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη έκθεση ανέφερε ότι η αγοραστική δύναμη από τα εισοδήματα εργασίας (μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων) μειώθηκε, στην διετία 2010-2011, κατά 22,8%. Σε τρέχουσες τιμές, οι αποδοχές εργασίας μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων μειώθηκαν κατά 19 δις ευρώ. Σε περίπτωση συνέχισης της ίδιας πολιτικής κατά το 2012 υπήρχε η πρόβλεψη για αντίστοιχη μείωση ύψους 33 δισ. ευρώ. Έτσι, το διαθέσιμο εισόδημα που προέρχεται από αμοιβές εργασίας μειώθηκε περαιτέρω εξαιτίας της αυξημένης άμεσης και έμμεσης φορολόγησης των τελευταίων ετών. Μετά από μείωση 7,5% κατά το 2010 και 6,1% το 2011, η αγοραστική δύναμη των μέσων αποδοχών ανά μισθωτό στην Ελλάδα αναμενόταν μέχρι το τέλος του 2012 να μειωθεί κατά 7,6%. Έτσι, η πρόοδος που πραγματοποιήθηκε την περίοδο 1995-2009 όσον αφορά την βελτίωση της αγοραστικής δύναμης των μισθών επρόκειτο να αναιρεθεί, μέχρι το τέλος του 2012, ως αποτέλεσμα των μειώσεων των μισθών της τελευταίας τριετίας.
Οι πιο πάνω μελέτες και έρευνες δείχνουν ξεκάθαρα πως αυτό που αποκαλείται αγοραστική δύναμη στην Ελλάδα όχι απλά έχει πληγεί αλλά περνά βαθύτατη κρίση. Και αυτό σε αντίθεση με τα λεγόμενα Σαμαρά και Βενιζέλου ότι η χώρα έχει ήδη μπει σε αναπτυξιακή πορεία. Σε περίπτωση μάλιστα που οι περικοπές σε μισθούς και συντάξεις συνεχιστούν, η κατάσταση θα γίνει τραγική. Με λίγα λόγια, ο μέσος Έλληνας δεν μπορεί να καταναλώσει, ούτε να αποταμιεύσει. Και με δεδομένη την συμπεριφορά αυτοσυγκράτησης απέναντι στις αγορές, η αγοραστική δύναμη αγγίζει ή και ξεπερνά τα επικίνδυνα όρια. Οι επιπτώσεις είναι μεγάλες στο εμπόριο, καθώς η μια μετά την άλλη οι επιχειρήσεις κλείνουν. Τουλάχιστον 60 χιλ μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν αναστείλει την λειτουργία τους πανελλαδικά.
Η κυβέρνηση πιστεύει ότι μετά την οικονομική στήριξη από τους ευρωπαίους εταίρους, η ύφεση σιγά-σιγά θα ξεπεραστεί. Η αγορά όμως χρειάζεται επειγόντως την λήψη άμεσων μέτρων για την ανακούφισή της. Το ίδιο και οι πολίτες που μέχρι τώρα έχουν υποστεί μεγάλες μειώσεις στους μισθούς τους. Με λίγα λόγια, ενδεχόμενη συνέχιση της λιτότητας δεν πρόκειται να οδηγήσει στην μεταβολή της αγοραστικής δύναμης. Αντιθέτως, η πτώση θα συνεχιστεί, με δεδομένη την αύξηση της ανεργίας που βαθμηδόν ξεπερνά το 30%. Η ελληνική κυβέρνηση αν δεν πράξει άμεσα, θα βρεθεί πολύ γρήγορα αντιμέτωπη με έναν νέο κύκλο ύφεσης που κανείς δεν ξέρει που θα οδηγήσει. Ειδικά τώρα που υποτίθεται πως έπρεπε να είχε αρχίσει ήδη η ανάκαμψη.
