Του Κων. Παπακωνσταντίνου
Η επέτειος της 29ης Μαρτίου του 1453 είναι μια πένθιμη ανάμνηση, όχι μόνο για τον Ελληνισμό, αλλά και για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η Κωνσταντινούπολη την εποχή εκείνη ήταν μια πόλη που απλά αντιπροσώπευε και την τελευταία πνοή της χιλιετούς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μαστιζόταν από μικρότητες, διενέξεις. Κι όμως σε τούτο τον χώρο, για πολλούς αιώνες εθραύετο πάνω του η έξαλλη ορμή των βαρβάρων.
Σε τούτη την πόλη οφείλεται η πρώτη δημιουργική σύνθεση του χριστιανικού και του ελληνικού πνεύματος. Δυστυχώς, όμως τώρα έμοιαζε με λαβωμένο θηρίο. Πρώτοι τη λάβωσαν οι βάρβαροι Σταυροφόροι. Το 1204, που φαινομενικά προσέτρεξαν σε βοήθειά της, δεν σκόπευαν παρά μόνο στη διάλυσή της. Δεν υπάρχει φοβερότερος από τον θρησκευτικό φανατισμό. Καθολικοί και Μωαμεθανοί τρόχιζαν τα νύχια τους.
Τώρα όμως ο κλοιός περισφίγγεται συνεχώς. Οι Τούρκοι, καλπάζουν προς τη Δύση. Ωθούνται από κατακτητικό δυναμισμό και άκρατο θρησκευτικό φανατισμό. Έλκονται από τη λάμψη του υλικού πλούτου. Εγείρεται το φυλετικό μίσος, η αρχέγονη εγκληματικότητά τους. Η πτώση της Πόλης ερχόταν με την αναγκαιότητα του φυσικού νόμου.
Ένα πέρασμα κράτος στηριγμένο σε ξύλινα πόδια. Μία πρωτεύουσα δίχως επαρχίες. Ένας βασιλιάς, ο Κων/νος Παλαιολόγος, χωρίς βασίλειο. Ενας ανύπαρκτος κρατικός μηχανισμός. Ένας κουρασμένος αδιάφορος, διεφθαρμένος λαός.
Είχαν ήδη χαθεί πολύτιμα μέρη. Η εδαφική «ασφυξία» του Βυζαντίου νέκρωσε το εμπόριο. Η φτώχεια μάστιζε ένα λαό με τρωμένο ηθικό. Ανήμπορος να υπερασπισθεί τα πάτρια. Το αγωνιστικό πνεύμα είχε χαθεί. Οι πλούσιοι δεν βοηθούσαν. Ο Μοναχισμός παθολογικά θέριευε. Μόνον 6.000 Βυζαντινοί μάχιμοι και 3.000 ξένοι παρατάχθηκαν μπροστά σε 200.000 Τούρκους. Καθολικούς και Ορθόδοξους τους χώριζε αβυσσαλέο μίσος. «Κάλλιον να ίδωμεν εις την Βασιλεύουσαν φακιόλιον Τούρκου παρά καλύπτραν Καθολικών».
Μέσα από τη ζοφερή αυτή πραγματικότητα της αποσύνθεσης και της πτώσης, μέσα από αυτή την ηθική υποτονία και τη διαφθορά, τραγική, αλλά και μαρτυρική αναδύεται η μορφή του τελευταίου Αυτοκράτορα, του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Διαισθάνεται το τραγικό τέλος αλλά δεν διστάζει. Σ’ αυτόν έπεσε ο κλήρος της θυσίας.
Όταν στις 22 Μαΐου του 1453 ο Σουλτάνος του έστειλε μήνυμα να παραδώσει την Πόλη, με αντάλλαγμα να φύγει ανεμπόδιστος στον Μωριά ο Κων/νος απάντησε: «Το την Πόλιν σοι δούναι, ούτ’ εμόν εστί, ούτ’ άλλων των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γάρ γνώμην αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ού φεισόμεθα της ζωής ημών».
Η ώρα σήμανε. Έξω από τα τείχη πέρα από τον στρατό και τους Γενίτσαρους, όχλος και συρφετός Τούρκων πιστών απόλεμων, όρνια της λαφυραγωγίας, είχαν συγκεντρωθεί. Ο Σουλτάνος για να τονώσει τη μαχητικότητά τους, τους είπε πως στη Βασιλεύουσα υπάρχει πλούτος πολύς «παντοδαπός» δηλ. και στο κράτος και στα σπίτια και στις εκκλησίες. Πως τους περιμένουν όμορφες γυναίκες και χανουμάκια. Γνώριζε καλά ο Μωάμεθ τον αρπακτικό χαρακτήρα των ομοφύλων του, την αναλγησία και την εγκληματικότητά τους, χαρακτηριστικά που κοσμούν ακόμα και σήμερα το γένος του Αττίλα.
Η μάχη έληξε στις 29 Μαΐου 1453. Ο Κων/νος σκοτώθηκε στην πύλη του Ρωμανού. Τα όσα επακολουθούσαν αποτελούν το μέγιστον, αλλά όχι το μοναδικό στίγμα του βάρβαρου τούτου λαού. Ακολούθησε η σφαγή των Αρμενίων, το 1915 των Ποντίων, της ελληνικής Ιωνίας το 1922, τα πογκρόμ στην Κων/πολη το 1955 και ο Αττίλας της Κύπρου, όπου οι Έλληνες υπέστησαν τις φρικαλεότερες συνέπειες της ληστρικής και φονικής μανίας της επάρατης τούτης φυλής.
Όταν τελείωσε το πλιάτσικο και η φονική τους διάθεση, η πόλη ερημώθηκε. Ο πλούτος καταληστεύθηκε. Χιλιάδες γυναίκες και παιδιά σφαγιάστηκαν και όσοι έζησαν πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα. Μια συμμορία ήταν οι απόγονοι του Αττίλα, που διακρίθηκε σε κτηνώδεις και απάνθρωπες πράξεις. Στρατιώτες κυκλοφορούσαν με ιερατικά άμφια, με πολυτελή γυναικεία φορέματα ή έσερναν γυναίκες και παιδιά στην ατίμωση και την αιχμαλωσία.
Η Άλωση της Πόλης στρατιωτικά, δεν ήταν μεγάλο κατόρθωμα. Ήταν ένα σαπισμένο φρούτο, που έτσι κι αλλιώς θα έπεφτε. Ο συσχετισμός των δυνάμεων, η διαφθορά, η κόπωση, η ηθική ατονία και οι φαγωμάρες των Βυζαντινών, οδήγησαν στην πτώση της Πόλης. Επίσης, το άριστο πυροβολικό των Τούρκων, το καλύτερο του κόσμου εκείνη την εποχή, ήταν αυτό και όχι η μυθική Κερκόπορτα, που γκρέμισε τα τείχη.
Η τουρκική κατάκτηση έπληξε θανάσιμα τους θησαυρούς του ελληνικού πνεύματος, που αιώνες τώρα είχαν συσσωρευτεί στην Πόλη. Βιβλιοθήκες κάηκαν και 120.000 τόμοι πολύτιμων βιβλίων παραδόθηκαν στη φωτιά. Μνημεία και κειμήλια άφθαστου αξίας, μετατράπηκαν σε συντρίμμια ή έγιναν λάφυρα των βαρβάρων. Επιπλέον η πτώση της Πόλης σημάδεψε την αρχή του τουρκικού επεκτατισμού, της ανάλγητης και εγκληματικής φυλετικής συμπεριφοράς αγρίων ορδών, ενός αγρίου στίφους στερημένου πολιτιστικής παράδοσης, καθώς και τη θρασύτητα και βαρβαρότητα μιας φυλής που ανέκαθεν προσδοκούσε τον αφανισμό του Ελληνισμού.
