Από τον Κων/νο Οικονόμου
ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΑΜΟ ΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ: Ο Πρωτεσίλαος, μας λέει η επική διήγηση, σκοτώθηκε στην Τροία. Κατ' ατυχή σύμπτωση, την προηγουμένη της αναχώρησής του για την Τρωική Εκστρατεία είχε νυμφευθεί τη Λαοδάμεια, κόρη του βασιλιά της Ιωλκού Ακάστου. Όμως από τη βιασύνη του να φύγει για την Τροία λησμόνησε τις καθιερωμένες θυσίες προς τιμήν της απαιτητικής θεάς Αρτέμιδος. Στην Τροία ήταν το πρώτο από τα θύματα των Ελλήνων. Ο θάνατός του αποδίδεται στην προφητεία-χρησμό της θεάς Θέτιδας. Η Θέτις έλεγε πως ο πρώτος Έλληνας που θα πατούσε στο έδαφος της Τροίας θα σκοτωνόταν άμεσα. Παρ' όλα αυτά ο Πρωτεσίλαος, με ενθουσιασμό, ενώ είχε υπ' όψιν του τον χρησμό, αποβιβάστηκε πρώτος. Εκεί, αφού κατόρθωσε να σκοτώσει πολλούς αντιπάλους του, δέχτηκε θανατηφόρο χτύπημα απ' τον Έκτορα, που καθοδηγείτο από την Άρτεμη, αδελφή του προστάτη της Τροίας Απόλλωνα. Στον Κάτω Κόσμο ο Πρωτεσίλαος είναι απαρηγόρητος για την ατυχία του και επιθυμώντας την, έστω προσωρινή του, επιστροφή, απευθύνεται στον Πλούτωνα, ζητώντας να του επιτρέψει την άνοδο στον πάνω κόσμο. Όταν ο Πλούτων, μετά από προτροπή της Περσεφόνης, του το επιτρέπει, εκείνος συναντά στην οικία του τη Λαοδάμεια, που έχει πέσει σε κατάθλιψη και ξεγελάει την απουσία του αγαπημένου της έχοντας φτιάξει ένα είδωλο-ομοίωμα του άνδρα της. Μετά από τη συνειδητοποίηση της κατάστασης του Πρωτεσιλάου (νεκρός) η Λαοδάμεια δέχεται να τον ακολουθήσει, αυτοκτονώντας.
Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΕΣΙΛΑΟΥ: Οι Έλληνες μετά την πτώση της Τροίας, έστησαν μνημείο έξω από τα τείχη της κατεστραμμένης πόλης, προς τιμήν του νεκρού Θεσσαλού βασιλιά. Μετά τον θάνατο του, ο μεγάλος Θεσσαλός ήρωας λατρεύτηκε ως ημίθεος στην πόλη Ελεούντα της Ανατολικής Θράκης, όπου πιστεύονταν ότι βρισκόταν ο τάφος του. Οι ιστορικές πηγές μας αναφέρουν ότι ο τάφος του λεηλατήθηκε στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα από έναν Πέρση σατράπη, ο οποίος αργότερα συνελήφθη και εκτελέστηκε από τους Έλληνες, ενώ επιστράφηκαν οι θησαυροί του μνημείου. Ο Αρριανός μας διασώζει ότι ο Μεγάλος Αλέξανδρος, στην αρχή της μεγάλης του εκστρατείας, προσέφερε θυσίες στον τάφο του Πρωτεσιλάου, ελπίζοντας να μην έχει την τύχη του μεγάλου ήρωα περνώντας στην Ασία. Ο Φιλόστρατος (3ος μ.Χ. αι.) αναφέρει ότι στην Ελεούντα υπήρχε ένα άγαλμα του ήρωα που στέκονταν σε βάση που έδειχνε την πλώρη ενός πλοίου, ενώ στην ίδια περιοχή κόπηκαν και νομίσματα με ανάλογη παράσταση. Ο Πλίνιος (34.76) μας αναφέρει ότι υπήρχε την εποχή του ένας ανδριάντας του Πρωτεσιλάου, φιλοτεχνημένος από το γλύπτη Δεινομένη. Σήμερα στο Μουσείο Τέχνης της Ν. Υόρκης και στο αντίστοιχο Βρετανικό σώζονται δύο αντίγραφα ενός χαμένου χάλκινου αγάλματος που παριστά τον Θεσσαλό ήρωα. Είναι σίγουρο ότι οι γνώσεις μας για τον ήρωα θα ήταν πολύ περισσότερες, αν είχε σωθεί η τραγωδία του Ευριπίδη με το όνομα «Πρωτεσίλαος», από την οποία έχουν διασωθεί ελάχιστα σπαράγματα, 10-12 στίχων. Στη σύγχρονη λογοτεχνία γράφτηκαν δύο τραγωδίες με θέμα τον Πρωτεσίλαο: του Σακελλαρίου με τίτλο «Πρωτεσίλαος και Λαοδάμεια», και του υπογράφοντος τα άρθρα της «Θεσσαλίας του Μύθου», Κων. Αθ. Οικονόμου, με τον τίτλο «Πρωτεσίλαος1» (Λάρισα 2010).
ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ: Μια άλλη εκδοχή του μύθου λέει ότι η Λαοδάμεια, μετά την επιβεβαίωση του θανάτου του συζύγου της, αυτοκτόνησε πέφτοντας στη φωτιά, όπου πρωτύτερα ο πατέρας της, Άκαστος, είχε ρίξει το ομοίωμα του Πρωτεσιλάου που φύλαγε η κόρη του. Ακόμα ο νεότερος του Ομήρου, Ησίοδος, παρουσιάζει τον Πρωτεσίλαο ως γιο του Άκτορα και θείο του Ποδάρκη. Ο πολύ νεότερος Ευστάθιος ισχυρίζεται ότι το όνομα του ήρωα ήταν Ιόλαος και το όνομα Πρωτεσίλαος του δόθηκε μετά θάνατον. Ακόμη, ο Λατίνος Υγίνος, μετά Χριστόν συγγραφέας, αναφέρει ως μητέρα του ήρωα, τη Διομήδια. Ο Πρωτεσίλαος είναι ακόμη το κεντρικό πρόσωπο σε έναν περίεργο διάλογο του Φιλοστράτου (3ος μ.Χ. αι.), υπό τον τίτλο «Ηρωικός». Ο διάλογος αυτός διεξάγεται μεταξύ ενός αμπελουργού της Θράκης και του Πρωτεσιλάου. Στον διάλογο αυτό ο Θεσσαλός ήρωας εξιστορεί τα γεγονότα του Τρωικού Πολέμου με διαφορετικό τρόπο από ό,τι τον παρουσιάζει ο Όμηρος. Τέλος ο Λουκιανός σε δύο από τους νεκρικούς του διαλόγους ασχολείται με τον Πρωτεσίλαο. Άλλες εκδοχές δεν δέχονται τον θάνατο του ήρωα, μάλιστα μία απ’ αυτές αναφέρει ότι επιστρέφοντας με τα καράβια του, έπεσε σε θαλασσοταραχή και αναγκάστηκε να δέσει στη Χαλκιδική. Εκεί η αδελφή του Πριάμου, Αιθύλα (που το όνομά της εμπλέκεται και στην επιστροφή του Φιλοκτήτη) συνοδεία δούλων πυρπόλησε τα σκάφη του Πρωτεσίλαου, φοβούμενη την αντιμετώπιση που θα είχε η ίδια στον Πτελεό και την Ανδρώνα, πατρίδα του ήρωα, απ’ τους ντόπιους, αν ποτέ έφταναν εκεί. Έτσι, σύμφωνα μ' αυτή την εκδοχή, ο Πρωτεσίλαος με τους συντρόφους του παρέμεινε εκεί και ίδρυσε την αποικία Σκιώνη.
Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δάσκαλος στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας – συγγραφέας.
www,scribd.com/oikonomoukon
1. Το κείμενο αυτό του έργου βρίσκεται στον ιστότοπο: www. scribd.com/OIKONOMOUKON
