Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Ως την Παρασκευή θα δοθεί για διαβούλευση το νέο νομοσχέδιο κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Αντώνης Ρουπακιώτης, τόνισε ότι το νομοσχέδιο θα επιβάλει ποινικές κυρώσεις εναντίον εκείνων που δημόσια προκαλούν ρατσιστικού χαρακτήρα βιαιοπραγίες και θα εμπεριέχει νέες ρυθμίσεις που θα προβλέπουν μια νέα ποινική αντιμετώπιση των φαινομένων του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Στο νομοσχέδιο αναφέρεται μεταξύ άλλων, ότι οι ρατσιστικές και ξενοφοβικές εκδηλώσεις συνιστούν απειλή για τις ομάδες και τα πρόσωπα, που γίνονται στόχος τους, γι’ αυτό απαιτείται η παροχή από το κράτος αυξημένου βαθμού προστασίας με τη λήψη ποικίλων μέτρων χρησιμοποιώντας, μεταξύ άλλων, και τα μέσα του ποινικού δικαίου, ώστε να επιβάλλονται αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις τόσο κατά των φυσικών προσώπων τα οποία διαπράττουν τέτοια εγκλήματα όσο και κατά των νομικών προσώπων που εμπλέκονται με οποιοδήποτε τρόπο σε αυτά. Δυσκολεύουν λοιπόν τα πράγματα για τους όψιμους ρατσιστές, που τελευταία έχουν πληθύνει με την ανοχή των διωκτικών αρχών, που ως τώρα δεν έκαναν τα στοιχειώδη προκειμένου να τους απομονώσουν και στις περιπτώσεις ποινικών πράξεων να τους διώξουν. Είναι πολύ μεγάλες οι ευθύνες των διωκτικών αρχών στο συγκεκριμένο θέμα, καθώς έχουν αφήσει για καιρό ανεξέλεγκτες τις κάθε είδους συμμορίες που βιαιοπραγούν κατά ανυποψίαστων μεταναστών, αιτούντων άσυλο και προσφύγων. Το νομοσχέδιο φιλοδοξεί να δώσει τέλος στα νοσηρά αυτά φαινόμενα που έχουν θορυβήσει με την έντασή τους την ευρωπαϊκή κοινότητα. Στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου αναφέρεται ότι στην ελληνική έννομη τάξη, οι συμπεριφορές που αποβλέπουν σε φυλετικές διακρίσεις έχουν ποινικοποιηθεί, ως ένα βαθμό, από τον ν. 927/1979. Δεδομένου, όμως, ότι ο νόμος αυτός έχει εφαρμοστεί ελάχιστα και ήδη κρίνεται ανεπαρκής, ενόψει των σοβαρών προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα κατά τη μετάβασή της σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, θεωρείται επιβεβλημένη η εισαγωγή ενός επικαιροποιημένου και βελτιωμένου νομοθετήματος, σε αντικατάσταση του προηγουμένου, ώστε να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικότερα οι σοβαρές μορφές εκδήλωσης ρατσιστικών και ξενόφοβων συμπεριφορών. Αξίζει να δούμε τι αλλάζει συνολικά με το νέο αυτό νομοσχέδιο: όπως αναφέρεται λοιπόν χαρακτηριστικά, εξασφαλίζεται ότι η διερεύνηση και ποινική δίωξη των εγκλημάτων ρατσισμού και ξενοφοβίας γίνεται αυτεπάγγελτα και δεν εξαρτάται από αναφορές ή καταγγελίες των θυμάτων, τα οποία είναι συχνά ιδιαιτέρως ευάλωτα και διστάζουν να κινήσουν δικαστικές διαδικασίες. Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο εστιάζει στη θέσπιση διοικητικής ευθύνης των νομικών προσώπων που εμπλέκονται με οποιοδήποτε τρόπο σε εκδηλώσεις ρατσισμού και ξενοφοβίας ή στη διάπραξη εγκλημάτων με τέτοια κίνητρα. Την ίδια στιγμή, επεκτείνεται η προστασία και σε ομάδες ή πρόσωπα που δεν προσδιορίζονται μόνο με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή τους αλλά και τον γενετήσιο-σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Στο άρθρο 3, ορίζονται οι προϋποθέσεις για την ποινική αξιολόγηση των εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας, όταν στρέφονται όχι μόνο εναντίον ομάδων ή προσώπου, που διακρίνονται εξαιτίας των φυσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών τους ή του γενετήσιου-σεξουαλικού προσανατολισμού τους, αλλά και εναντίον των πραγμάτων (κινητών ή ακινήτων), που χρησιμοποιούν κυρίως ή κατ’ αποκλειστικότητα αυτές οι ομάδες ή πρόσωπα (θρησκευτικά αντικείμενα, εθνικά σύμβολα, οίκοι λατρείας, χώροι διαμονής, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας, κ.λπ.). Δεν αρκεί λοιπόν, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η απλή αφηρημένη πιθανολόγηση της έκθεσης σε κίνδυνο μιας ομάδας, ενός προσώπου ή πράγματος αλλά απαιτείται να εκτιμάται κάθε φορά η προσφορότητα του συγκεκριμένου κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις ειδικότερες συνθήκες και περιστάσεις μέσα στις οποίες εκδηλώνεται η υπό κρίση συμπεριφορά, όσο και την ενδεχόμενη προσβολή των γενικότερων συνθηκών που εξασφαλίζουν την ειρηνική και ομαλή κοινωνική συμβίωση (δημόσια τάξη). Ενδιαφέρουσες λοιπόν οι διατάξεις του νέου αντιρατσιστικού νομοσχεδίου. Αρκεί βέβαια οι διατάξεις αυτές να εφαρμοστούν αφού γίνουν νόμοι του κράτους και κυρωθούν από την Βουλή. Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα τα φαινόμενα ρατσισμού και ξενοφοβίας έχουν σαφώς πολλαπλασιαστεί. Όμως τέτοιες συμπεριφορές αντιμετώπισε και η Γερμανία, στην οποία ειρήσθω εν παρόδω τις μέρες αυτές εκδικάζεται η σοβαρή υπόθεση της ακροδεξιάς και ναζιστικής τρομοκρατίας. Κάποια στιγμή λοιπόν, τα πράγματα πρέπει να μπουν στη θέση τους. Και ο κάθε οραματιστής του ναζισμού να απομονωθεί πριν γίνει πραγματικά επικίνδυνος. Το χρονικό σημείο είναι κρίσιμο και οι αποφάσεις καθοριστικές. Η όλη υπόθεση πάντως είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποκαλυφθούν όσοι ερωτοτροπούν με αυτή την μορφή της βίας. Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία δεν μπορούν να επιβιώσουν όταν απέναντί τους υπάρχει μια συμπαγής κοινωνική ομάδα, αποτελούμενη από κόμματα, φορείς, σωματεία, οργανώσεις και απλούς πολίτες. Η πολυπολιτισμική κοινωνία δεν αφήνει περιθώρια ανάπτυξης και διάδοσης ρατσιστικών θεωριών. Τουναντίον βάζει τα θεμέλια για τη δημοκρατία και την ελεύθερη διακίνηση απόψεων, παραδόσεων και συνηθειών. Με την προϋπόθεση βέβαια της εγρήγορσης και επαγρύπνησης ενός κράτους που πρέπει να αποδείξει στην πράξη ότι δεν συνδέεται επουδενί με ξενόφοβες πρακτικές. Σε αντίθετη περίπτωση, η κατακραυγή θα είναι τεράστια για τους απρόθυμους διωκτικούς μηχανισμούς να βάλουν μια για πάντα στην άκρη τους οραματιστές ολοκληρωτικών καθεστώτων.
