Του Νίκου Ι. Μεγαδούκα
Οι επαναλαμβανόμενες δηλώσεις του υπουργού των Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, με τις οποίες απειλεί με διχοτόμηση την Κύπρο, στην περίπτωση που δεν υπάρξει λύση στο Κυπριακό πρόβλημα και τελικά συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, τους οποίους φαίνεται να διαθέτει η Μεγαλόνησος, μπορεί να έπεσαν ως κεραυνός εν αιθρία για το ελλαδικό και το κυπριακό πολιτικό σύστημα, μπορεί να χαρακτηρίστηκαν (και ήταν) προκλητικές, αλλά επί της ουσίας τους θα έπρεπε να αναμένονται, ως φυσικό και ρεαλιστικό επακόλουθο των όσων προηγήθηκαν και των όσων φαίνεται πως θα επακολουθήσουν, μετά τα όσα συνέβησαν περί την κυπριακή οικονομία.
Και θα έπρεπε να αναμένονται, καθώς η Άγκυρα δεν έχει ξεφύγει ούτε κατά κεραία από την πάγια πολιτική της να «καταπιεί» την Κύπρο, μια πολιτική η οποία, αποτυπώθηκε με την (εξαιτίας της αφροσύνης της Χούντας των Αθηνών και με τη σύμπραξη του αμερικανικού παράγοντος, το καλοκαίρι του 1974) εισβολή του «Αττίλα» στο νησί και την Κατοχή μεγάλου του τμήματος, μία Κατοχή η οποία, όμως, συνεχίζεται, παρά τις, επί περίπου 40 χρόνια, καταδικαστικές αποφάσεις του ΟΗΕ, τις οποίες η γειτονική χώρα γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της.
Οι δε δηλώσεις του Αχμέτ Νταβούτογλου ήταν το ρεαλιστικό επακόλουθο των όσων γεωπολιτικών παιχνιδιών εξελίσσονται σε βάρος της Μεγαλονήσου και ευρύτερα, με τυπικό πρόσχημα το σαθρό χρηματοπιστωτικό της τομέα, παιχνίδια στα οποία έχουμε αναλυτικά αναφερθεί από τις στήλες της «Ε» και στα οποία έχουν συμπράξει η κυπριακή πολιτική ηγεσία και οι διεθνείς παράγοντες, που διαδραματίζουν, ή που θέλουν να αυξήσουν το ρόλο τους στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Είναι δε εμφανές, στο πλαίσιο αυτό, ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει να πιέζει για εσπευσμένη εντατικοποίηση των διακοινοτικών συνομιλιών και τη σύγκληση τετραμερούς διασκέψεως (με τη συμμετοχή της ιδίας, των Αθηνών και των δυο κοινοτήτων) προκειμένου να διευθετηθεί το Κυπριακό πρόβλημα επί τη βάση ενός σχεδίου, όπως αυτό του Κόφι Ανάν, το οποίο απερρίφθη από τον κυπριακό ελληνισμό το 2004 και μάλιστα απειλεί με διχοτόμηση το νησί αν δεν υπάρξει αυτή η λύση και η συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων.
Οι κινήσεις αυτές της γείτονος θα έπρεπε να έχουν προβλεφθεί από τους κυβερνώντες, καθώς η οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την Κύπρο αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο, η δε Λευκωσία έχει βρεθεί εντελώς απομονωμένη σε διεθνές επίπεδο, μετά την υπονόμευση των σχέσεών της με τη Μόσχα (μέσω της δημεύσεως πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ από τις καταθέσεις Ρώσων στις κυπριακές τράπεζες) την προσέγγιση της Τουρκίας με το Ισραήλ (με υποβολέα τον αμερικανικό παράγοντα) και το κλείσιμο του «κουρδικού μετώπου» στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό.
Αν και η Ουάσιγκτον θα επιθυμούσε τη διακριτική υπονόμευση της γερμανικής ηγεμονίας και του ευρώ, εντούτοις δεν θα ήθελε να εμπλακεί το Κρεμλίνο στην κυπριακή οικονομική κρίση, για πρόδηλους γεωπολιτικούς λόγους.
Δηλαδή, αν η Μόσχα μπορούσε να διασώσει την κυπριακή οικονομία, θα ήταν λογικό να ζητήσει ως αντάλλαγμα τη συμμετοχή ρωσικών ενεργειακών εταιρειών στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Κυπριακής ΑΟΖ κι έτσι αυτό δεν θα βρισκόταν υπό τον απόλυτο έλεγχο των Ισραηλινών και των Αμερικανών.
Κι ακόμη, αν υπήρχε ενεργότερη συμμετοχή της Ρωσίας στο κυπριακό οικονομικό δράμα, τότε ήταν επίσης φυσικό η Μόσχα να ζητούσε – ίσως και να ελάμβανε - ναυτικές διευκολύνσεις ή και ναυτική βάση στο νησί, στην περίπτωση που απωλέσει τη βάση (που ήδη διαθέτει στην Ταρσό της Συρίας) όταν θα ανατραπεί το καθεστώς της Δαμασκού.
Μετά τις εξελίξεις που σημειώθηκαν, η Ουάσιγκτον ωφελείται από τη ρήξη στις σχέσεις Λευκωσίας – Μόσχας και προς τούτο δεν ήταν τυχαία ούτε η αμερικανική, ούτε η ισραηλινή σιωπή στα όσα τεκταίνονταν από τους Γερμανούς στο νησί, ούτε φυσικά η εργώδης προσπάθεια να κλείσει το ρήγμα στις σχέσεις Αγκύρας και Τελ Αβιβ.
Εξάλλου, τα όποια σχέδια των ΗΠΑ για ανατροπή του καθεστώτος της Δαμασκού, ή αναφορικά με την Τεχεράνη, απαιτούν την κάλυψη του Ισραήλ και τη συμμετοχή της Τουρκίας, η οποία, με τη σειρά της, όταν διαπίστωσε πως όλοι οι μεγάλοι παίκτες της γεωπολιτικής σκακιέρας άρχισαν να παίζουν και να τη θεωρούν αναπόσπαστο κρίκο στους σχεδιασμούς τους, ήταν επόμενο «να δείξει τα δόντια της» στην Κύπρο, καθώς μάλιστα υπάρχει και το μέγιστο διακύβευμα που είναι το φυσικό αέριο.
Κι έδειξε τα δόντια της με το εκβιαστικό δίλημμα «συνεκμετάλλευση ή διχοτόμηση στην Κύπρο», το οποίο ήλθε λίγες μόνο μέρες μετά τις επαφές Σαμαρά - Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη και σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία η Αθήνα προσπαθεί να «διεθνοποιήσει» το θέμα των θαλασσίων ζωνών και των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, είτε μέσω της θεωρίας της «ευρωπαϊκής ΑΟΖ και των ευρωπαϊκών πλουτοπαραγωγικών πόρων», είτε με παρεμβάσεις διαμαρτυρίας στον ΟΗΕ.
Ωστόσο, είναι πλέον φανερό πως σε ευρωπαϊκό και διατλαντικό επίπεδο κυριαρχεί η επιλογή της συνεκμεταλλεύσεως, η οποία, όμως, για να ολοκληρωθεί προϋποθέτει πολιτικές και διπλωματικές διευθετήσεις, δηλαδή την επάνοδο (και μάλιστα με επείγοντα τρόπο) στο τραπέζι, όλων των χρονιζόντων προβλημάτων της περιοχής, όπως το Κυπριακό και οι ελληνοτουρκικές λεγόμενες διαφορές, για τη διευθέτηση των οποίων εκτιμάται ότι θα ενταθούν οι πιέσεις το επόμενο διάστημα, αφ’ ης στιγμής αναφερόμαστε σε δύο χώρες, την Ελλάδα και την Κύπρο, με οικονομίες υπό κατάρρευση.
Όσο δε κι αν το Κρεμλίνο καταγγέλλει ότι παίζονται «επικίνδυνα παιχνίδια» στην περιοχή, είναι γεγονός ότι η Ουάσιγκτον επιδιώκει να τεθούν στο τραπέζι όλα τα ανωτέρω ζητήματα και δεν είναι συμπτωματικό το ότι ο αντιπρόεδρος του δεξαμενής σκέψης «RAND» και πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τσάρλς Ρις δήλωσε στην «Καθημερινή» ότι οι Αμερικανοί «ενδιαφέρονται εδώ και χρόνια να υπάρξει λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, στις γραμμές του σχεδίου Ανάν» και αφού επέκρινε τον Τάσσο Παπαδόπουλο και το Δημήτρη Χριστόφια για τη σκληρή πολιτική τους στο εν λόγω σχέδιο, σημείωσε ότι η Κύπρος «ίσως με τον Αναστασιάδη στην προεδρία να επανεξετάσει την κατάσταση προς μια συμφωνία που να μοιάζει με αυτή του 2004».
Τέλος επισημαίνεται ότι η Άγκυρα επιδιώκει τη μεταφορά τόσο των ισραηλινών όσο και των μελλοντικών κυπριακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ευρώπη, μέσω του τουρκικού εδάφους, επιλογή την οποία πριμοδοτεί η Ουάσινγκτον και δεν είναι επίσης διόλου συμπτωματικό ότι διέκοψε τη συνεργασία της με τον ιταλικό ενεργειακό κολοσσό ΕΝΙ λόγω της συμφωνίας της τελευταίας με την Κυπριακή Δημοκρατία για έρευνες και εξόρυξη αερίου και πετρελαίου.
Το γεωπολιτικό παιχνίδι, όπως επιμένουμε να επισημαίνουμε, έχει ανοίξει και εκφράζεται πλέον η ελπίδα να μην εξελιχθεί σε βάρος των ελληνικών και των κυπριακών συμφερόντων, όπως έχει αρχίσει να διαφαίνεται.
