Από τον Κων/νο Παπακωνσταντίνου
Σήμερα, σε σπίτια, δρόμους και παρέες, θα κυριαρχεί το ψέμα. Εμείς όμως τι ψέμα θα βρούμε, ώστε να γίνουμε πιστευτοί; Όταν φθάνουμε να κάνουμε το ψέμα να φαίνεται σαν αλήθεια, με όσα παράξενα και τραγελαφικά συμβαίνουν σε τούτον τον τόπο;
Παλιότερα η Πρωταπριλιά ήταν ένα σκαμπριόζικο και διασκεδαστικό έθιμο. Ένα έθιμο, που σου έδινε την ασυλία να ψεύδεσαι με ψευτιές, που εμπεριείχαν το στοιχείο της φάρσας και της πλάκας. Τώρα όμως στην εποχή της απαξίωσης των πάντων, το ωραίο αυτό έθιμο χάθηκε.
Η παράδοση χάθηκε, συρρικνώθηκε και το κενό ήλθε να καταλάβει η ασυδοσία των εξ επαγγέλματος ψευδολόγων.
Όταν στη δημόσια ζωή πεπειραμένοι και αδίστακτοι ψεύτες, μας κατακλύζουν από ασύστολα ψέματα, τι αξία μπορεί να έχει η εθιμική ασυλία της Πρωταπριλιάς; Το στιγμιαίο λοιπόν του εθίμου κατέστη διαρκές. Το ψέμα έγινε επιχείρημα, τέχνη, φιλοσοφία και προωθήθηκε αδιάντροπα ως τα υπουργικά επίπεδα. Πρωταθλητής ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Σου πετά μια ζαχαρωμένη διάψευση, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια επικάλυψη του ψεύδους. Μας λέει πειστικά, πώς δεν θα γίνουν εκλογές, πώς δεν θα βάλουν άλλους φόρους, πώς δεν θα έχουμε αυξήσεις. Έ, περιμένετε σύντομα πως όλα αυτά θα γίνουν.
Η ψευδολογία σαν ψώρα επιδημική πήρε σοβαρές διαστάσεις. Μόλυνε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Χάθηκε η εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους. Δυσπιστία, αμφιβολία και επιφύλαξη επικρατούν στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Πάει αυτό που λέγαμε «μπέσα» και «ο λόγος μου συμβόλαιο». Ο εντυπωσιασμός και η ιδιοτέλεια είναι οι προβαθμίδες της ψευτιάς. Το ψέμα δίνει και παίρνει.
Δίχως ενδοιασμούς, δίχως τύψεις, δίχως αναστολές. Έτσι ύπουλα, υποχθόνια, προμελετημένα και αναίσχυντα.
Αλήθεια πόσες ανθρώπινες σχέσεις στηρίζονται πάνω στο ψέμα; Πόσες φορές το ψέμα δημιουργεί ψυχικά τραύματα και αγιάτρευτες πληγές. Ο σύγχρονος άνθρωπος ταυτίστηκε με το ψέμα. Το υιοθετεί αδίστακτα. Συχνά μάλιστα το διδάσκει και στα παιδιά του.
Όμως το ψέμα της εθιμικής Πρωταπριλιάς είναι αθώο. Προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα. Αποβλέπει στη γρήγορη και ανώδυνη αποκάλυψή του. Είναι ένα παιχνίδι της στιγμής. Αποσκοπεί στην άδολη διασκέδαση, με τα παθήματα των άλλων. Δεν τραυματίζει. Δεν προκαλεί πόνο και δυστυχία. Δεν διαταράσσει τις καλές σχέσεις των ανθρώπων. Άραγε σήμερα ποια θέση θα του δώσουμε μέσα στον καταιγισμό του δολίου ψέματος;
Στην Ελλάδα με το έθιμο της Πρωταπριλιάς, ασχολούμαστε εδώ και πολλά χρόνια. Την πρωτοκαθεδρία μάλιστα έχουν οι εφημερίδες, που με τις έξυπνες «ψευτιές» τους κατορθώνουν ομαδικά να παρασύρουν στη φάρσα τους τον κόσμο. Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε ένα πλήθος ωραίων, έξυπνων και ομαδικών «εξαπατήσεων».
Η «Ελευεθερία» μας έχει «εξαπατήσει» πάμπολλες φορές με έξυπνα ευρήματα. Θα αναφερθώ μόνο ένα. Πριν λίγα χρόνια, δημοσίευσε την είδηση, πώς βάνδαλοι κατέστρεψαν το Μνημείο Ηρώων στο Φρούριο
Θύματα του εθίμου, όλοι μας.
Το πιο μεγάλο όμως πρωταπριλιάτικο ψέμα μας το σέρβιρε ο αείμνηστος Σουρής μ’ ένα ποίημά του την Πρωταπριλιά του 1882:
«Ο κόσμος απεφάσισε, το δρόμο του να αλλάξει
ο κλέφτης τ’ άλλου το ψωμί να μη ζητεί ν’ αρπάξει
κι ο ψεύτης να φουρκίζεται, για την αλήθεια μόνη.
Του γείτονά του το καλό ο άνθρωπος να θέλει
και πώς περνά την ώρα του ποτέ να μη του μέλλει.
Όλα τ’ αντρόγυνα θα ζούν πιστά κι αγαπημένα.
Να είναι όλα ζάχαρη, να είναι όλα γλύκα
κι ο κόσμος θα παντρεύεται χωρίς παπά και προίκα.
Θα πάψουν πιά οι πόλεμοι, να λείψει πιά το αίμα
να μην πατεί ο δυνατός εις του πτωχού το χώμα
κι ο Δεληγιάννης να γενή με τον Τρικούπη κόμμα.
Οι Βουλευτές να μη ζητούν ρουσφέτια για τους φίλους
και πέντε δέκα νάχωμε στο Κράτος υπαλλήλους».
Πρωταπριλιά λοιπόν φίλοι μου. Τηρήστε το έθιμο με τα παιδιά και τους φίλους σας. Θα είναι μια ευχάριστη νότα μέσα στην πεζή κι αγχώδη ζωή μας. Και μην ξεχάσετε σήμερα, αντί ανθοδέσμη να στείλετε μια μούντζα στα γραφεία εκείνων των πολιτικών, όπου φωλιάζουν οι μεγαλύτεροι ψευδολόγοι, χαλκεύοντας τα πιο αναίσχυντα ψέματα σε βάρος του λαού μας.
