Από τη Μαρίνα Αποστολοπούλου
Είναι εύκολο να πεις «όχι», είναι δύσκολο να υποστείς τις συνέπειες.
Αυτό είναι το αβίαστο συμπέρασμα που προκύπτει από τις δραματικές εξελίξεις στην Κύπρο.
Η αρχική... εθνική ευφορία από το «όχι» της Κυπριακής Βουλής, που έμοιαζε να παίρνει λίγο και το δικό μας αίμα πίσω για όσα έχουμε υποστεί-και φυσικά αποτέλεσε άμεσα αντικείμενο εγχώριας πολιτικής εκμετάλλευσης- μετατράπηκε σε λιγότερο από 24 ώρες σε απελπισία και μάλιστα, κλιμακούμενη, λόγω των γεγονότων.
Και, όπως εξελίχθηκαν εν τέλει τα πράγματα, η αρχική πρόταση-διαταγή του Γιούρογκρουπ, για φορολόγηση 6,5% των καταθέσεων κάτω των 100 χιλ και 9,5% των καταθέσεων άνω του συγκεκριμένου ορίου, φαντάζει μάλλον ως «ειδυλλιακή», παραπέμποντας στη διαπίστωση ότι: «όποιος δεν θέλει τα λίγα χάνει τα πολλά». Αν σκεφθεί κανείς το κούρεμα 80% στη «Λαϊκή» και μέχρι το 50% στην «Κύπρου» που στην ουσία οδηγούν σε «δήμευση» μέγιστου μέρους των καταθέσεων άνω των 100 χιλιάδων. Διότι στην πραγματικότητα, η πρώτη πρόταση που έγινε δεν είχε διαλεκτικό χαρακτήρα, ήταν της λογικής «Take it or leave it» για όσους τυχόν δεν το είχαν κατανοήσει.
*******************
Επίσης, όπως από την πορεία των γεγονότων μπορούμε να αντιληφθούμε τελικά το «όχι» της Κυπριακής Βουλής δεν είχε να κάνει τόσο με τους Κυπρίους όσο με μία προσπάθεια διασφάλισης του πιστωτικού συστήματος της χώρας, το οποίο προφανώς θα επιθυμούσαν να συνεχίσει υπό τις ίδιες συνθήκες «φορολογικού παραδείσου» και πίστεψαν ότι με τον τρόπο αυτό θα «παζάρευαν» καλύτερα τα πράγματα ή θα έβρισκαν εναλλακτικές. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη το γεγονός ότι η Κύπρος στην ουσία την τελευταία 20ετία τουλάχιστον, «παράγει» μόνο υπηρεσίες και τουρισμό και από αυτά ζούσε πλουσιοπάροχα, τότε, το να διατηρηθεί κατά το δυνατόν αλώβητο το ίδιο καθεστώς ήταν ζωτικής σημασίας.
Ακόμη, για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους, δεν μπορεί όλοι οι «έξω» να επιμένουν ότι η δική τους αρχική πρόταση δεν αφορούσε τις καταθέσεις κάτω των 100 χιλιάδων και η κυπριακή ηγεσία ήταν αυτή που επέμενε να υπάρξει κούρεμα και σε αυτές. Κάτι δεν πάει καλά. Και υπάρχει εξήγηση: σε εκείνο το πρώτο στάδιο και μετά το αρχικό σοκ, ακόμη πίστευαν ότι μπορούσαν να «λειάνουν» τα πράγματα. Οπότε, το κούρεμα και των μικρότερων καταθέσεων προφανώς θα «απάλυνε» το κούρεμα των μεγάλων, θα το επιμέριζε, ώστε να μην το φέρουν βαρέως οι μεγαλοεπενδυτές και να συνεχίσει να λειτουργεί το τραπεζικό σύστημα της μεγαλονήσου κατά τον ίδιο τρόπο.
***************
Πλην όμως, μπήκαν σε μία επικίνδυνη περιπέτεια, «λογαριάζοντας χωρίς τον ξενοδόχο» και χωρίς στην ουσία να έχουν αυτό το περίφημο «plan B». Όπως δε, πολύ σωστά παρατήρησε ο πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Βασιλείου, «πήγαν να πυροβολήσουν κρατώντας ένα πιστόλι το οποίο δεν είχε σφαίρες».
Επίσης φάνηκε και πάλι εκ του αποτελέσματος, ότι υπερεκτίμησαν τη γεωπολιτική σημασία της νήσου, στην οποία προφανώς και πόνταραν προκειμένου να κάμψουν την Ε.Ε., να εξασφαλίσουν τη βοήθεια της Ρωσίας και να προσελκύσουν το ενδιαφέρον της Κίνας λόγω της εν δυνάμει ενεργειακής παραγωγής, την οποία εκ προοιμίου «υποθηκεύουν» υιοθετώντας τη μέθοδο «ανταλλαγή εις είδος» για να βγουν από τα δύσκολα. Με το αζημίωτο βέβαια για όσους τυχόν ήθελαν να συμφωνήσουν γιατί από μία τέτοια μελλοντική επένδυση-την οποία άλλωστε πολλοί εποφθαλμιούν-κανείς δεν θα έβγαινε χαμένος.
Το πρόβλημα, ανάμεσα στα άλλα, είναι ότι στην περίπτωση της Κύπρου οι «ξενοδόχοι» είναι πολλοί.
* Καταρχήν η Ε.Ε. και η Τρόικα, η οποία κατέστησε σαφές ότι δεν πρόκειται να υποκύψει στο «Oχι» της Κύπρου και αντιθέτως και για λόγους «παραδειγματισμού» σκλήρυνε τη στάση της. «Δεν δέχομαι εκβιασμούς» δήλωσε ο Σόιμπλε.
Και μην ξεχνάμε ότι οι οποίες αποφάσεις της Γερμανίας που επιβάλλει και στους υπολοίπους (γι’ αυτό δεν υπάρχει καμία αμφιβολία), περιστρέφονται γύρω από τις επερχόμενες γερμανικές εκλογές. Στη δε περίπτωση της Κύπρου υπήρξε ομοφωνία όλων των κομμάτων για τη λήψη αυστηρών μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστεί η «οικονομία-καζίνο».
* Κατά δεύτερον τη Ρωσία η οποία έχει αναπτύξει μέρος των οικονομικών συμφερόντων της στο νησί μέσω καταθέσεων των Ρώσων και φυσικά ενδιαφέρεται και για τους υδρογονάνθρακες. Ωστόσο παρότι εξέφρασε σε όλους τους τόνους τη σαφή ενόχληση από τους χειρισμούς και τις αποφάσεις της Ε.Ε., κράτησε την πόρτα κλειστή στην ασθμαίνουσα Κύπρο που μετά το «όχι» έτρεξε για βοήθεια. Προφανώς, γιατί δεν επιθυμεί να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με την Ε.Ε. και προφανώς γιατί αν και «στρατηγικός σύμμαχος» της Κύπρου και στο «Κυπριακό» θέτει «κόκκινες γραμμές» ως προς το βάθος και το μέγεθος των σχέσεων προτάσσοντας τα γενικότερα συμφέροντά της.
* Τρίτος «ξενοδόχος» και μάλιστα ιδιαίτερα απαιτητικός, η Τουρκία.
Η οποία φυσικά και αντέδρασε στην ενεχυρίαση των υδρογονανθράκων, τους οποίους και βεβαίως θεωρεί και δική της υπόθεση. Και με την ευκαιρία το κατέστησε για μία ακόμη φορά σαφές με κλιμακούμενες δηλώσεις-απειλές.
Γεγονός που δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη για κανέναν, έστω και αν ο Νταβούτογλου, έφθασε στο σημείο να επαναφέρει το θέμα της διχοτόμησης της Κύπρου. Άλλωστε «δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται». Αν δε ο «ανήρ» είναι και Τούρκος, ένας λόγος παραπάνω.
Τώρα που η Κύπρος βρίσκεται στη συγκεκριμένη θέση αδυναμίας, είναι φυσικό και επόμενο και να κλιμακώσει τις αντιδράσεις της και να εγείρει νέες απαιτήσεις.
Αυτό, για όσους πιστεύουν ότι η Κύπρος, θα είναι καλύτερα εκτός Ε.Ε. Να θυμίσουμε ότι ένας από τους λόγους που η εισδοχή της στην Ε.Ε. και στη ΟΝΕ κατ’ επέκταση- όπου και ο σκληρός πυρήνας των κρατών- είχε την ιδιαίτερη σημασία της, είναι ακριβώς γιατί έχει να κάνει με τη γεωπολιτική της νήσου και με το γεγονός ότι το «Κυπριακό» από διμερές ή έστω τριμερές (Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία) κατέστη «ευρωπαϊκό». Δεν λύθηκε βεβαίως. Και έχει προηγηθεί άλλο ένα «όχι» στο σχέδιο Ανάν. Ωστόσο, παραμένει «άλυτο» ως ευρωπαϊκό ζήτημα.
* Μέσα σε όλο αυτό, η Κύπρος είχε μία ακόμη «γκαντεμιά». Ότι μετά από χρόνια που οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ ήταν στον «πάγο» με παρέμβαση Ομπάμα, ξεκίνησε μία διαδικασία ομαλοποίησης. Και καθώς Κύπρος και Ισραήλ έχουν έρθει...πολύ κοντά για το ζήτημα της ΑΟΖ και των υδρογονανθράκων, αυτή η εξέλιξη δεν είναι ό,τι το καλύτερο.
*****************
Τώρα στην Κύπρο ξημέρωσε μία άλλη ζοφερή μέρα.
Παρότι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωση «ύμνησαν» την ψυχραιμία των Κυπρίων καταθετών που συμπεριφέρθηκαν συγκρατημένα όταν άνοιξαν οι Τράπεζες, το γεγονός είναι ότι: από τη στιγμή που διασφαλίστηκε το μη κούρεμα των καταθέσεων κάτω των 100 χιλ ευρώ, οι λεγόμενοι «μικροκαταθέτες» δεν θα είχαν λόγους να αποσύρουν τα χρήματά τους βεβιασμένα. Όσο για τους μεγαλοκαταθέτες, αυτοί, και φρόντισαν να βγάλουν λεφτά από την πίσω πόρτα όσο οι Τράπεζες ήταν κλειστές, και στην παρούσα φάση και να θέλουν δεν μπορούν να αποσύρουν άλλα χρήματα λόγω των περιορισμών. Οπότε η «ψυχραιμία» είναι συνάρτηση και των δεδομένων, όπως έχουν διαμορφωθεί.
Παράλληλα, όπως ήταν επόμενο, όλοι είναι εναντίον όλων αναζητώντας ευθύνες και εκτοξεύοντας αλληλοκατηγορίες για τους λόγους που οδήγησαν το Κυπριακό κράτος στη συγκεκριμένη οδυνηρή θέση.
Ενώ, από την άλλη πλευρά του νησιού, οι Τουρκοκύπριοι, από τη μία ανησυχούν για τις πιθανές επιπτώσεις που θα έχει και στους ίδιους η κατάσταση αλλά, παράλληλα, σπεύδουν να τονίσουν ότι οι μεγαλοκαταθέτες θα μπορούσαν να πάνε στις δικές τους τράπεζες να τοποθετήσουν τα χρήματά τους, ελπίζοντας να βρούνε τον δικό τους χρηματοπιστωτικό...παράδεισο. Μόνο που υπάρχει ένα μικρό εμπόδιο: δεν έχουν ευρώ.
Ταυτόχρονα στην ευρωπαϊκή ατμόσφαιρα γίνεται για μία ακόμη φορά λόγος για Grexit από το ευρώ, μόνο που τώρα έχει να κάνει με την Κύπρο και όχι με την Ελλάδα. Και λόγω του μικρού μεγέθους της χώρας πολλοί θεωρούν μεγάλη την πιθανότητα αυτή, προφανώς διότι πιστεύουν ότι είναι διαχειρίσιμες οι επιπτώσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι συγκεκριμένη συμφωνία της Κύπρου είναι μία «τιμωρητική» συμφωνία και ένα νέο «πείραμα»-όπως άλλωστε «πείραμα» υπήρξαμε και είμαστε κι εμείς, σε άλλο επίπεδο, αφού το πρόβλημά μας δεν ξεκίνησε από τις Τράπεζες. Όπως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι διαβεβαιώσεις πως η Κύπρος είναι «ειδική περίπτωση» και δεν πρόκειται ο χειρισμός των δικών της τραπεζών με το κούρεμα των καταθέσεων να εφαρμοστεί και αλλού, δεν πείθει. Γιατί αν το «πείραμα» πετύχει έστω και αν αποθάνει ο ασθενής, σίγουρα θα αποτελεί δέλεαρ για επέκταση της εφαρμογής του. Γιατί άλλωστε ανησυχεί το Λουξεμβούργο, οι καταθέσεις στις τράπεζες του οποίου είναι 22 φορές περισσότερες από το ΑΕΠ του.
********************
Η Κύπρος μπαίνει σε μία νέα πραγματικότητα και μάλιστα με βίαιο τρόπο, γιατί από τη μία στιγμή στην άλλη ανατρέπεται η ζωή και η καθημερινότητα των πολιτών. Δεν υπάρχει περίοδος ομαλής προσαρμογής. Και δεν είναι καθόλου άστοχο το γεγονός ότι οι μέρες που σήμερα ζει παρομοιάζονται με εκείνες του ’74. Εμπόλεμη είναι και σήμερα η κατάσταση μόνο που ο πόλεμος είναι οικονομικός.
Και μέσα σε αυτή την πραγματικότητα-αναγνωρίζοντας τις ευθύνες που την βαραίνουν για την κατάσταση που περιήλθε-θα πρέπει να ξαναβρεί τον βηματισμό της.
Γιατί, όπως έχει πει και ο Αμερικανός ιστορικός Κρίστοφερ Λασκ
«πραγματικότητα είναι κάτι που αν σταματήσεις να το σκέφτεσαι δεν εξαφανίζεται»... δυστυχώς.
