Του Σγου ε.α. Κώστα Λιούτα
Πρόσφατα το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters παρέθεσε αποσπάσματα από το βιβλίο «El Dilema» (To Δίλημμα) του πρώην πρωθυπουργού της Ισπανίας Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο που αναφέρονται στην προσωπική του εμπειρία από τη δραματική σύνοδο των Καννών το Νοέμβριο του 2011.
Μεταξύ άλλων ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρει «Σε κάποιο σημείο της συζήτησαν κάποιοι ευρωπαίοι ηγέτες έφθασαν στο σημείο να επικαλούνται μεταπολεμικά πάθη. Ήταν για μια στιγμή, αλλά για αυτή τη στιγμή έμοιαζε ότι το δράμα του διχασμού της Ευρώπης τον περασμένο αιώνα εξακολουθούσε να υπάρχει. Ήταν μόνο για πέντε λεπτά, αλλά πέντε λεπτά στα οποία οι λέξεις που άκουγα είχαν τη δύναμη να ανασύρουν όλα τα δάκρυα που ρίχτηκαν στην ευρωπαϊκή ιστορία»
Η συγκλονιστική περιγραφή του για τα φαντάσματα της Ευρώπης του περασμένου αιώνα που στοίχειωναν την σύνοδο πέρασε απαρατήρητη στη χώρα μας ωσάν να μην ήταν αυτοί οι ίδιοι εφιάλτες που την κατέστρεψαν ολοκληρωτικά και την οδήγησαν σε δύο εμφυλίους πολέμους τον 20 αιώνα.
Με την απόσταση του χρόνου που επουλώνει το ψυχικό δράμα και αλλοιώνει τη μνήμη, κοινή πλέον είναι η συνείδηση των λαών της Ευρώπης και των Ελλήνων ότι οι αιτίες που προκάλεσαν τα γεγονότα ανήκουν στην ιστορία και τους μελετητές της. Η ειρηνική συνύπαρξη είναι κατάκτηση και επιλογή που δεν επιδέχεται αμφισβήτησης ικανής να ερμηνευθεί διαφορετικά.
Η επί σχεδόν 50 χρόνια Ευρωπαϊκή συνεργασία με την ολοένα και στενότερη ενοποίηση των κρατών μελών καλλιέργησε την πεποίθηση ότι ο πόλεμος, ως αρρώστια του διεθνούς συστήματος, και ιδιαίτερα στην Ευρώπη ιάθηκε για πάντα με την θυσία δεκάδων εκατομμυρίων θυμάτων του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Μέσα από τις στάχτες και τα συντρίμμια του Β΄ΠΠ ξεπρόβαλε η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης ως απάντηση για ειρηνική συμπόρευση, αλληλεγγύη των λαών, πολυμερή συνεργασία, κοινή πορεία και δράση που θα ξόρκιζε τους κακούς δαίμονες του παρελθόντος.
Από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) το 1952 και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) το 1958 η διάχυση της συνεργασίας ήταν το εργαλείο της προοδευτικής ενοποίησης σε όλο και περισσότερους τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Η συνθήκη του Μααστριχτ το 1992 για την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν για τους εμπνευστές της το μεγάλο άλμα προς την πολιτική ολοκλήρωση που έθετε ως προϋπόθεση την Οικονομική και Νομισματική Ένωση.
Από τη σύλληψη του σχεδίου της ΟΝΕ έως την κυκλοφορία του ευρώ το διεθνές σύστημα και ο συσχετισμός ισχύος των μεγάλων δυνάμεων είχε μεταβληθεί ριζικά. Η πτώση του τείχους του Βερολίνου, η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η επανένωση της Γερμανίας, η αναζήτηση ρόλου των ανθρωπογεωγραφικά μεγάλων δυνάμεων της Κίνας, Ινδίας, Βραζιλίας στην παγκόσμια κατανομή ισχύος, καθιστούσαν την ατελή αρχιτεκτονική της ΟΝΕ πρόσφορο μέσο κοντόθωρης ανακατανομής οικονομικής και πολιτικής ισχύος.
Οι εθνικιστικοί και θρησκευτικοί πόλεμοι στην πρώην Γιουγκοσλαβία έθεσαν νέα διλλήματα και αναβίωσαν το σκηνικό του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά στην Ευρώπη τα θέματα υψηλής πολιτικής αντιμετωπίστηκαν με τις αρχές του πολιτικού ρεαλισμού, που προτάσσει το εγωιστικό εθνικό συμφέρον, όπως αυτό διαμορφώνεται από τους πολυποίκιλους παράγοντες και ιδιαιτερότητες κάθε χώρας. Διεθνές δίκαιο, διμερείς και πολυμερείς συνθήκες, διακυβερνητικά και υπερεθνικά όργανα, κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική αλληλεγγύης και συνοχής μπήκαν στο πατητήρι της ηγεμονίας και κυριαρχίας που διαχρονικά θέλει την κεντρική Ευρώπη και την περιφέρεια ως ζωτικό χώρο συμφερόντων παραδοσιακά μεγάλων δυνάμεων.
Ενώ η μαζική είσοδος 10 νέων χωρών μελών το 2005 και λίγο αργότερα της Ρουμανίας και Βουλγαρίας διεύρυνε τα γεωγραφικά σύνορα της ΕΕ παράλληλα διεύρυνε και το χάσμα των χωρών του κέντρου και της περιφέρειας. Τα βαγόνια του Ευρωπαϊκού τρένου εκτροχιάστηκαν με την Γερμανική ατμομηχανή να κατευθύνεται, μόνη της, με μεγάλη ταχύτητα προς την κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Το ευρώ, φιλοτεχνημένο στα πρότυπα της Bundesbank, από εργαλείο προώθησης της πολιτικής Ένωσης απέτυχε να προωθήσει ακόμα και την οικονομική Ένωση όπως υποδηλώνει ο τίτλος της ΟΝΕ, με σοβαρό πλέον τον κίνδυνο να είναι η αιτία της κατάρρευσης του οικοδομήματος που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Γαλλικής έμπνευση δημιουργία της ΟΝΕ με την προσδοκία ελέγχου και περιορισμού της Γερμανικής κυριαρχίας του Μάρκου αποδείχτηκε ουτοπία και ψευδαίσθηση υψηλού ρίσκου.
Η Γερμανική προτεσταντική ηθική της λιτότητας και το δόγμα της αυστηρής πειθαρχίας εμφιλοχώρησαν στα θεσμικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποστερώντας ακόμα και την δυνατότητα επίκλησης αλληλεγγύης των εταίρων. Η τιμωρία για τους απείθαρχους προβλήθηκε από την Γερμανική ελίτ ως επίτευγμα και επιτυχία ζητώντας την ανανέωση της εμπιστοσύνης του λαού που της δόθηκε με μεγάλη πλειοψηφία. Το επικίνδυνο πολιτικό παίγνιο που θέλει την εξωτερική πολιτική εργαλείο προώθησης της εσωτερικής, και η δηλητηρίαση της κοινής γνώμης των λαών είναι η σίγουρη οδός για την επιβεβαίωση ότι, η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Ο ρόλος του ΔΝΤ όπου για πρώτη φορά ένας εξωευρωπαικός, εξωθεσμικός οργανισμός που κυριαρχούν οι ΗΠΑ κλήθηκε ως ισότιμος εταίρος να αποφασίζει, από κοινού, θέματα αποκλειστικής αρμοδιότητας των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών, το έλλειμμα της ηγεσίας, ο διαφαινόμενος διχασμός του πλούσιου βορρά και του ασθμαίνοντος οικονομικά νότου, το φλερτ της Μεγάλης Βρετανίας για έξοδο από την ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ αποσύνθεσης.
Αλληλεγγύη, συνοχή, κοινωνική πολιτική, πρόνοια, αρωγή, όραμα για την Ευρώπη των λαών και την Ένωση παραχώρησαν τη θέση τους στα κελεύσματα της παγκοσμιοποίησης και στη θεωρία της αυστηρής μονεταριστικής πολιτικής ως πανάκεια της οικονομικής κρίσης που μαστίζει την ανθρωπότητα.
Ανάμεσα στους ευρωπαϊστές και ευρωσκεπτικιστές που διαχρονικά συγκρούονται για την τελεολογική υφή της Ευρώπης προστέθηκαν και οι ευρωδιαλυτές ως οπαδοί της πλήρους διάλυσης και επιστροφής στο έθνος κράτος.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες ευρωεκλογές που η επιλογή των λαών προσδιορίζονταν από την θεματολογία των εθνικών εκλογών η κρίση φαίνεται ότι, στις επερχόμενες εκλογές του 2014, για πρώτη φορά θα πυροδοτήσει τα ευρωπαϊκά αντανακλαστικά και θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της Ένωσης.
Το δράμα του διχασμού της Ευρώπης του περασμένου αιώνα, όπως το περιγράφει ο πρώην πρωθυπουργός της Ισπανίας, πλανάται πάνω από τον ατλαντικό ως τα Ουράλια και τη βόρεια Θάλασσα ως της ακτές της Αφρικής έτοιμο, όχι μόνο, να ανασύρει όλα τα δάκρυα της Ευρωπαϊκής ιστορίας αλλά και τη φρίκη που βίωσαν οι λαοί της από τους δυο παγκοσμίους πολέμους του περασμένου αιώνα.
