Του Ιωάννη Στρατή, διευθυντή του 1ου Δημοτικού Σχολείου Λάρισας
Πέρασε η εποχή που τα Γυμνάσια και τα Λύκεια είχαν διαχωριστεί-όχι για εκπαιδευτικούς και αναπτυξιακούς λόγους- σύμφωνα με το φύλο του ανθρώπου. Σήμερα υπάρχουν τα μεικτά σχολεία και έτσι απεκατεστάθη η... αδικία!!! Όμως μια άλλη αδικία δεν έχει αποκατασταθεί στην εκπαίδευση και δεν είναι άλλη από αυτή της διαφορετικής ανάπτυξης και ωριμότητας των δυο φύλων. Οι διαφορές τους είναι σημαντικές, όμως η ανάγκη για την κοινή τους εκπαίδευση και κοινωνικοποίηση αφήνουν την επιστήμη να ψάχνει ακόμη τις λύσεις μέσω της διαφοροποίησης στην διδασκαλία.
Παλαιότερα ο Αριστοτέλης πίστευε ότι το κέντρο της σκέψης βρίσκεται στην καρδιά. Ήταν το 1882 όταν για πρώτη φορά έρχονται στο φως της δημοσιότητας από τον Φράνσις Γκάλτον τα αποτελέσματα των επιστημονικών πειραμάτων του Μουσείου του Λονδίνου που μιλούν για τις διαφορές αγοριών και κοριτσιών. Έκτοτε οι έρευνες πολλαπλασιάσθηκαν και το 1962 ο Ρότζερ Σπέρι απέδειξε ότι τα δυο ημισφαίρια του εγκεφάλου είναι υπεύθυνα για το διαχωρισμό των διακεκριμένων νοητικών λειτουργιών.
Το δεξί ημισφαίριο είναι για τη δημιουργική σκέψη, την αποθήκευση και επεξεργασία οπτικών πληροφοριών. Το αριστερό ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για τη λογική, τη κρίση, τον λόγο και ελέγχει τη δεξιά πλευρά του σώματος. Όμως η λειτουργία του ανδρικού εγκεφάλου είναι διαφορετική από τον γυναικείο. Είναι λίγο πιο μεγάλος με τέσσερα εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα περισσότερα αλλά η γενική νοημοσύνη των γυναικών είναι κατά 3% ανώτερη από αυτή των ανδρών, που όμως από πολλές άλλες έρευνες αμφισβητείται.
Ερευνώντας την επίδραση της λειτουργίας των ημισφαιρίων του εγκεφάλου στις νοημοσύνες, οι επιστήμονες βρήκαν ότι η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου των κοριτσιών αναπτύσσεται ταχύτερα από των αγοριών που σημαίνει ότι το κορίτσι θα μιλήσει πιο γρήγορα και πιο καλά από τον αδελφό του, θα διαβάσει νωρίτερα και θα μάθει πιο εύκολα ξένες γλώσσες (γλωσσική νοημοσύνη). Στο χώρο της εκπαίδευσης, η ιδέα να πηγαίνουν τα αγόρια ένα χρόνο αργότερα στο σχολείο όταν η ανάπτυξη του προφορικού τους λόγου βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το κατά ένα χρόνο μικρότερα κορίτσια, φαντάζει απόλυτα λογική. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να λειτουργήσει και αυτό που θα επιταχύνει την ανάπτυξη αυτής της νοημοσύνης (κυρίως των αγοριών) είναι η φιλαναγνωσία.
Για την μαθηματική νοημοσύνη, τα αγόρια χρησιμοποιούν το δεξί πρόσθιο εγκεφαλικό ημισφαίριο για την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων. Τα κορίτσια για την ίδια δράση χρησιμοποιούν το αριστερό πρόσθιο εγκεφαλικό ημισφαίριο όπου βρίσκεται και η λειτουργία του λόγου και γι΄ αυτό μετράνε άλλωστε φωναχτά. Παρατηρείται επίσης τα κορίτσια να είναι καλύτερα από τα αγόρια στις απλές μαθηματικές πράξεις. Στο Δημοτικό Σχολείο έχουμε υπεροχή των κοριτσιών στα υπολογιστικά μαθηματικά, γιατί η ανάπτυξη του εγκεφάλου των κοριτσιών γίνεται πολύ νωρίτερα από των αγοριών.
Στην πορεία όμως τα αγόρια εκτοξεύουν την μαθηματική τους ικανότητα λόγω τεστοστερόνης. Μέγιστη μαθηματική απόδοση έχουμε την άνοιξη, όταν τα επίπεδα αυτής της ορμόνης είναι χαμηλά. Μετά την ήβη τα αγόρια καλύπτουν το χαμένο έδαφος και αριστεύουν στη μαθηματική σκέψη λόγω τεστοστερόνης (έρευνες με βάση τις ορμόνες) που αυξάνει τη χωρική τους ικανότητα. Τα κορίτσια «μπλοκάρουν» στην επίλυση προβλημάτων λίγες μέρες πριν την έμμηνο ρήση λόγω οιστρογόνων.
Για την οπτικοχωρική νοημοσύνη θα πούμε (ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε το χώρο, Gardner, 1983) ότι η φύση προίκισε τον άνδρα με περισσότερο από τη γυναίκα ανεπτυγμένη αυτή την ικανότητα και αυτό έχει τη βάση του στο γεγονός ότι ο άνδρας εξελίχθηκε ως κυνηγός. Σήμερα δεν κυνηγά βέβαια την τροφή του αλλά χρησιμοποιεί τις χωρικές του ικανότητες στο ποδόσφαιρο, γκολφ, ηλεκτρονικά παιχνίδια και γενικά σε δραστηριότητες που απαιτούν να καταδιώξεις ή να πετύχεις ένα στόχο. Η υπεροχή των αγοριών οφείλεται στο ότι στα αγόρια αναπτύσσεται πιο γρήγορα το δεξί ημισφαίριο και άρα έχουν καλύτερη χωρική, λογική και αντιληπτική εξέλιξη. Αριστεύουν στα μαθηματικά, στις κατασκευές, στα παζλ, στο σκάκι και στην επίλυση προβλημάτων. Στις μεγαλύτερες τάξεις τα κορίτσια μένουν πίσω στη φυσική και τις θετικές επιστήμες όπου παίζει μεγάλο ρόλο η χωρική ικανότητα.
Στη διάκριση των χρωμάτων τα κορίτσια υπερτερούν και η αιτία είναι γενετική. Ο αμφιβληστροειδής περιέχει επτά εκατομμύρια κωνιοφόρα κύτταρα που διευκολύνουν τη διάκριση των χρωμάτων. Αυτά παρέχονται από το χρωμόσωμα Χ. Οι γυναίκες έχουν δυο χρωμοσώματα Χ, με αποτέλεσμα να διαθέτουν μεγαλύτερη ποικιλία κωνιοφόρων κυττάρων από τους άνδρες και χάρη σε αυτή τη διαφορά περιγράφουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα χρώματα. Έτσι ενώ ο άνδρας μιλά για τα βασικά χρώματα (μαύρο, μπλε, κίτρινο κλπ) η γυναίκα θα μιλήσει για εκρού, τιρκουάζ, σομόν, λιλά και πράσινο του μήλου. Εδώ τα αγόρια πρέπει να μάθουν πώς οι αναμείξεις των χρωμάτων δημιουργούν νέα χρώματα.
Άλλες έρευνες στο τυλώδες σώμα (δεμάτιο νευρικών ινών που βοηθά την επικοινωνία των δυο ημισφαιρίων) έδειξαν ότι στα κορίτσια λόγω των οιστρογόνων το καλώδιο αυτό των νευρικών ινών είναι παχύτερο με 30% περισσότερες συνάψεις. Όσες περισσότερες συνάψεις υπάρχουν τόσο μεγαλύτερη είναι και η ευφράδεια του λόγου που διαθέτουμε και η ικανότητα να κάνουμε ταυτόχρονα πολλά διαφορετικά πράγματα. Ο αντρικός εγκέφαλος συγκεντρώνεται σε μια ασχολία κάθε φορά, ενώ η γυναίκα μπορεί ταυτόχρονα να μιλά στο τηλέφωνο, να βάφεται και να διαβάζει ένα περιοδικό. Όμως το κορίτσι, επειδή ακριβώς χρησιμοποιεί και τα δυο ημισφαίρια του εγκεφάλου δυσκολεύεται να διακρίνει το αριστερό από το δεξί χέρι αν δεν δει για παράδειγμα τη βέρα.
Σχετικά με τη διαπροσωπική νοημοσύνη και τις σχέσεις των ανθρώπων, τα κορίτσια ενδιαφέρονται για ανθρώπινες σχέσεις και επικοινωνία ενώ τα αγόρια για εξουσία και κύρος. Αν δώσουμε σε ένα τετράχρονο κοριτσάκι ένα αρκουδάκι θα το κάνει φίλο του, ενώ το ίδιας ηλικίας αγοράκι θα το διαλύσει για να μάθει τη λειτουργία του. Τέλος να πούμε ότι στα γυναικεία μάτια το ασπράδι είναι εκτεθειμένο σε μεγαλύτερο βαθμό από των ανδρών και τους επιτρέπει να στέλνουν και να δέχονται περισσότερα μηνύματα (διαπροσωπικές σχέσεις και επικοινωνία). Στην ενδοπροσωπική νοημοσύνη (αντίληψη του εαυτού μου) και στη διαχείριση της αποτυχίας, τα κορίτσια χρειάζονται ενίσχυση. Την αποδίδουν σε ανικανότητα, ενώ τα αγόρια σε έλλειψη προσπάθειας. Την επιτυχία, τα αγόρια την αποδίδουν στην ικανότητα και τα κορίτσια στην προσπάθεια.
Ανακεφαλαιώνοντας να πούμε ότι όσες και να είναι οι διαφορές, τα παιδιά στις μικρές ηλικίες χρειάζονται ενίσχυση, κίνητρο, αυτοπεποίθηση και αυτοέλεγχο. Να τους δώσουμε χώρο και χρόνο να πάρουν πρωτοβουλίες και να αυτονομηθούν, αφού σε λίγο θα μπουν στο χώρο των μεγάλων είτε προσωπικά, είτε επαγγελματικά.
