Του Νίκου Ι. Μεγαδούκα
Η τριήμερη «συζήτηση» επί της προτάσεως δυσπιστίας που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ εναντίον της κυβερνήσεως Σαμαρά - Βενιζέλου, δεν κατέστησε τους πολίτες σοφότερους, καθώς ο μεν πρωθυπουργός επέμεινε στην προβολή ενός ανύπαρκτου success story και στα αόριστα ευχολόγια (που δεν εδράζονται στην πραγματικότητα) ότι συντόμως δεν θα υπάρχει Μνημόνιο, ο δε αρχηγός της μείζονος αντιπολιτεύσεως παρέμεινε στις γενικότητες του προγράμματός του, δίχως συγκεκριμένα, απτά και κοστολογημένα στοιχεία, που να πείθουν ότι όντως αποτελεί την εναλλακτική λύση στην πολιτική της βάρβαρης λιτότητας που έχει γονατίσει την ελληνική κοινωνία.
Υπό το πρίσμα αυτό, η τριήμερη «συζήτηση» στο Κοινοβούλιο δεν ήταν τίποτε άλλο παρά παράλληλοι μονόλογοι και «διάλογος κωφών», συνδυασμένη με εκατέρωθεν ειρωνείες, εξυπνακισμούς και προσπάθεια, από το μεν ΣΥΡΙΖΑ, πολιτικής αποδομήσεως του προαναφερθέντος ανύπαρκτου success story και, από πλευράς κυβερνήσεως, γελοιοποιήσεως του πολιτικού της αντιπάλου και του αρχηγού της (και αυτό είναι πρωτοφανές για τα μεταπολιτευτικά μας χρονικά), ενώ το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας επί της προτάσεως δυσπιστίας ήταν προδιαγεγραμμένο, ή σχεδόν προδιαγεγραμμένο.
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ γνώριζε καλώς ότι με προτάσεις δυσπιστίας δεν έχουν πέσει κυβερνήσεις (και σε αυτό «πόνταρε» και η κυβέρνηση, η οποία δήλωσε την ικανοποίησή της, όταν η πρόταση υπεβλήθη) αλλά κατέστη σαφές ότι ελάχιστοι ήταν αυτοί που είχαν συνυπολογίσει το «ναι» στην πρόταση της αντιπολιτεύσεως από την πρώην υπουργό του ΠΑΣΟΚ Θ. Τζάκρη (η οποία και διεγράφη από τον Ευ. Βενιζέλο) και τα «όχι» με αστερίσκους των «πράσινων» Θάνου Μωραΐτη, Μιχάλη Κασσή και Κώστα Σκανδαλίδη, οι οποίοι έδωσαν «εκβιασμένη ψήφο ανοχής» στην κυβέρνηση και όλο αυτό προοιωνίζει δυσμενείς εξελίξεις, ίσως και στο άμεσο μέλλον, στον κυβερνητικό εταίρο, το ΠΑΣΟΚ, το οποίο αποτελεί πλέον τον αστάθμητο παράγοντα, από τον οποίο εξαρτάται η όποια κυβερνητική σταθερότητα.
Ο Αντώνης Σαμαράς εξέφρασε την ικανοποίησή του για την έκβαση της «κοινοβουλευτικής μάχης», εμφάνισε τον εαυτό του και την κυβέρνησή του, ως τις «δυνάμεις του αύριο» και τον ΣΥΡΙΖΑ ως «τη δύναμη του χθες» και, αφ’ ης στιγμής εκτίμησε ότι η απόρριψη της προτάσεως δυσπιστίας του έδωσε μια κάποια ανάσα, παρέκαμψε τα καυτά προβλήματα της κοινωνίας, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε και αυτός ικανοποιημένος γιατί κατάφερε να «σύρει» τον πρωθυπουργό στο Κοινοβούλιο (από το οποίο ήταν εξαφανισμένος) και γιατί πέτυχε «να αλλάξει την ατζέντα», πλην, όμως, δεν μπορεί να είναι ικανοποιημένος από το συνδυασμό κοινοβουλευτικής δράσεως (απερρίφθη η πρόταση δυσπιστίας) και αριστερίστικου ακτιβισμού (απέτυχε η προσπάθεια να υπάρξει διαδήλωση διαμαρτυρίας έξω από τη Βουλή, την ώρα της συζητήσεως της προτάσεώς του).
Ωστόσο, η τριήμερη κοινοβουλευτική αντιπαράθεση, ανέδειξε τις εγγενείς αδυναμίες και αντιφάσεις τόσο της κυβερνήσεως όσο και της μείζονος αντιπολιτεύσεως, τη δυσχέρεια (αδυναμία) να συγκροτηθεί πόλος της Κεντροαριστεράς (άλλωστε, οι Ευ. Βενιζέλος και Φ. Κουβέλης αντήλλαξαν διαξιφισμούς επί του προκειμένου) την απουσία της κοινωνίας και την αδιαφορία της έναντι των όσων οι πολιτικοί ταγοί υπόσχονται ή πράττουν, αλλά ταυτόχρονα προδιέγραψε και τους όρους της επόμενης εκλογικής αναμετρήσεως, οψότε αυτή διεξαχθεί.
Το «δίδυμο» Σαμαράς - Βενιζέλος, με το πρόσχημα της ομαλότητας διακήρυξαν ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν το 2016 (αλλά λησμόνησαν εσκεμμένα ότι προηγείται το 2015 η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και, μέσα στο κλίμα άγριας και πρωτοφανούς πολώσεως, θα είναι δύσκολο να βρεθεί συμβιβασμός στο πρόσωπο του νέου ανώτατου άρχοντος) αλλά αυτή η διακήρυξη τελεί υπό την αίρεση της εκβάσεως των διαβουλεύσεων με την Τρόικα και της στάσεως που θα τηρήσουν οι κυβερνητικοί βουλευτές στα πιθανά νέα μνημονιακά μέτρα, στον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2014 και στο Φόρο στα Ακίνητα (αν και επί του προκειμένου ίσως να βρεθεί συμβιβασμός).
Μπορεί οι «σφιχταγκαλιασμένοι συγκυβερνώντες» να ισχυρίζονται ότι δεν θα ληφθούν νέα μέτρα, αλλά οι δανειστές (όπως με σαφήνεια είπε και ο Πολ Τόμσεν) τους έχουν διαμηνύσει ότι μπορεί το κλίμα να είναι καλό, αλλά «μην λέτε πως δεν θα πάρετε νέα μέτρα – απλά θα τα πάρετε», ο δε νέος προϋπολογισμός και ο Φόρος στα Ακίνητα θα κατατεθούν στη Βουλή, χωρίς, με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, να έχει συμφωνήσει επ’ αυτών η Τρόικα, ενώ «γαλάζιοι» και «πράσινοι» βουλευτές – οι οποίοι, κατά τα λοιπά, στηρίζουν την κυβέρνηση και απέρριψαν την πρόταση δυσπιστίας – παραμένουν «στα κάγκελα».
Στον ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζουν ότι αυτές ακριβώς οι διακηρύξεις των κ. Σαμαρά και Βενιζέλου, δεν θα τηρηθούν αναγκαστικά κι έτσι όσο κι αν «μαντρώθηκαν» οι κυβερνητικοί βουλευτές, όταν θα έλθουν νέα μέτρα και νέοι φόροι, θα αναπτυχθούν φυγόκεντρες τάσεις στο κυβερνητικό στρατόπεδο (κάτι το οποίο είναι ήδη εμφανές) και ταυτόχρονα επισημαίνουν πως ο πρωθυπουργός ενώ διαδίδει ότι θέλει να κάνει πολιτική διαπραγμάτευση με τους δανειστές δεν τόλμησε να το εκστομίσει στη Βουλή και προσπαθεί να κερδίσει χρόνο από τους τροϊκανούς..
ΧΤΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ
Κι ενώ η κατάσταση με την Τρόικα ίσως να οδεύει σε «ελεγχόμενη (ή και συμφωνημένη) ρήξη» επίκεινται νέες απολύσεις, το ΤΑΙΠΕΔ (που αφορά στη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας) πρόκειται να ανατεθεί σε ξένους μάνατζερ, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρ. Τ. Ερντογάν λέει πως «δεν ξέρει καμιά χώρα με το όνομα Κύπρος» και ο Μάθιου Νίμιτς του ΟΗΕ, συζητά με την καγκελάριο Μέρκελ το θέμα της ΠΓΔΜ (σ.σ. τα δύο τελευταία ζητήματα έμειναν ουσιαστικά αναπάντητα από την κυβέρνηση) η συζήτηση στη Βουλή επί της προτάσεως δυσπιστίας συντέλεσε ώστε να χτιστεί το δίλημμα των προσεχών εκλογών.
Ο Αλέξης Τσίπρας ανέδειξε τις ανακολουθίες και τις αδυναμίες του Αντώνη Σαμαρά και ο πρωθυπουργός τις ανακολουθίες και τις αντιφάσεις του αρχηγού της αντιπολιτεύσεως, με τον μεν πρώτο να μην λέει ξεκάθαρα το πρόγραμμά του και τον δε δεύτερο να περιορίζεται στο να ζητεί ικετευτικά από τους δανειστές να τηρήσουν τις υποχρεώσεις του και να μην παίρνει θέση για την Εξεταστική Επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου, η οποία θα ερευνήσει γιατί απέτυχαν τα προγράμματα λιτότητας, όπου εφαρμόστηκαν στην Ευρώπη.
Κι αν ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε τον φυσικό και θεσμικό του ρόλο, δηλαδή αυτόν του αντιπολιτευόμενου την κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός επέλεξε, επί της ουσίας, να αντιπολιτευθεί το ΣΥΡΙΖΑ, με βάση τη γνωστή αντί- ΣΥΡΙΖΑ λογική που διακατέχει το μνημονιακό στρατόπεδο, αλλά έτσι κατέδειξε αφενός μεν ότι δεν μπορούσε να υπερασπιστεί από τα πεπραγμένα του, αφετέρου δε τον φόβο και την ανησυχία του για τη δυναμική που μπορεί να αποκτήσει η αξιωματική αντιπολίτευση.
Οι κ. Αντώνης Σαμαράς και Αλέξης Τσίπρας βρίσκονται πλέον στα χαρακώματα και η αντιπαράθεσή τους εμπεριέχει όχι μόνο πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά κυρίως προσωπικά, κινούνται δε χωρίς κανόνες, έστω όπως τους είχαμε συνηθίσει ακόμη και στις πιο σκληρές κόντρες των παλαιότερων πολιτικών (των οποίων οι διαφορές είχαν και προσωπικά, εκ της ιστορίας προερχόμενα χαρακτηριστικά - πλην, όμως τηρούσαν κάποιους στοιχειώδεις κανόνες και ένα κάποιο fair play) και όλα αυτά προοιωνίζουν έναν πόλεμο μέχρις εσχάτων, πόλεμο, ο οποίος, αν προσεγγισθεί με όρους ψυχαναλυτικούς, θα διεξαχθεί μεταξύ ενός 62χρονου πρωθυπουργού, ο οποίος διαπιστώνει ότι μπορεί να απωλέσει την εξουσία και ενός 40χρονου και αυτό δύσκολα μπορεί να το χωνέψει, όπως δεν το χωνεύει και ο Ευ. Βενιζέλος, ο οποίος κινδυνεύει να βρεθεί χωρίς κόμμα.
Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι, εν μέσω των διαβουλεύσεων με την Τρόικα, επί της ουσίας επιχειρείται να παγιωθεί το «δίπολο ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ» με συνέπεια να φορτίζεται και να πολώνεται περαιτέρω η πολιτική ατμόσφαιρα, την ίδια δε στιγμή χτίζεται και το δίλημμα των προσεχών εκλογών «Σαμαράς ή Τσίπρας», το οποίο θα κυριαρχήσει, εξ αντικειμένου, τους επόμενους μήνες στην πολιτική ζωή.
ΔΙΕΚΔΙΚΕΙΤΑΙ Ο «ΜΕΣΑΙΟΣ ΧΩΡΟΣ»
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο στο «Βήμα» Αντώνη Καρακούση, ο οποίος επικαλείται «έναν παλαιό της πολιτικής, που εξηγεί τα παρόντα και προφητεύει τα μελλούμενα», «ό,τι κι αν κάνουν ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος και ο Στουρνάρας, οι συσχετισμοί μεταξύ λαϊκιστών και ορθολογιστών έχουν διαμορφωθεί και δεν αλλάζουν ό,τι κι αν γίνει. Η σχέση είναι 65% - 35%. Οι Σαμαράς και Βενιζέλος θα συνθλιβούν στις Συμπληγάδες του δεξιού και του αριστερού λαϊκισμού. Σε λίγο στα δεξιά του Σαμαρά θα υπάρξει νέο σχήμα να καλύψει την αδυναμία των χρυσαυγιτών και των ΑΝΕΛ, που δεν έχουν τα πνευματικά εφόδια να ανταποκριθούν στην ευκαιρία, ο Σαμαράς θα μετακινηθεί αναγκαστικά στο κέντρο, εξουδετερώνοντας τον συνέταιρό του και ο Τσίπρας θα κινηθεί αναλόγως προκειμένου να καταπιεί τη ΔΗΜΑΡ και να λεηλατήσει τους εναπομείναντες παπανδρεϊκούς που στεγάζονται στο ΠΑΣΟΚ».
Ανεξαρτήτως του αν κάποιος συμφωνεί ή όχι με την ανωτέρω εκτίμηση, είναι προφανές ότι όντως ο Αλέξης Τσίπρας έχει κάνει αυτήν την επιλογή και δεν είναι τυχαίο ότι τουλάχιστον τρεις φορές στην αγόρευσή του στη Βουλή έκανε λόγο για το λεγόμενο μεσαίο χώρο, όταν δε επιμένει να αποκαλεί «ακροδεξιό» τον πρωθυπουργό, επιδιώκει να τον αποκόψει από το συγκεκριμένο χώρο, καθώς μάλιστα είναι γνωστό ότι ο Κώστας Καραμανλής εξελέγη πρωθυπουργός, έχοντας κερδίσει το μεσαίο χώρο, πλην, όμως, το χώρο αυτόν σήμερα τον έχουν καταστρέψει οι μνημονιακές πολιτικές, που εφαρμόζουν οι κ. Σαμαράς και Βενιζέλος, όπως έχουν επισημάνει και οι «Financial Times».
Τόνισε συγκεκριμένα ο Αλέξης Τσίπρας ότι «χιλιάδες άνθρωποι ταπεινώνονται κάθε μέρα, βγαίνουν σε πλειστηριασμό μαζί με τα υπάρχοντά τους, ισοπεδώνονται από τη φορολογική σας λαίλαπα, άνθρωποι του μεσαίου χώρου, της μεσαίας οικονομικής και κοινωνικής διαστρωμάτωσης βλέπουν τη ζωή τους να κρέμεται στο τσιγκέλι της γενικής εκποίησης, τους κόπους μιας ζωής να αφανίζονται».
Σημείωσε, απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό, ότι «η κοινωνική σας βάση, οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι της συντηρητικής παράταξης στρέφονται σε άλλες λύσεις, γι’ αυτό και ο μεσαίος χώρος έχει γυρίσει την πλάτη στην ακροδεξιά σας πολιτική» και συμπλήρωσε λέγοντας ότι «το καλύτερο δυναμικό της χώρας μεταναστεύει στο εξωτερικό, αλλά και η μεσαία τάξη εξαθλιώνεται».
ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΕΙ ΠΑΣΟΚ ΚΑΙ ΔΗΜΑΡ
Με δεδομένα, εξάλλου, τα πενιχρά δημοσκοπικά ποσοστά του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, δεν είναι τυχαίο ότι ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να αποδείξει στη Βουλή, την «πλήρη ταύτιση πολιτικής, λόγου και ύφους» των κ. Σαμαρά και Βενιζέλου, οι οποίοι «μαζί κυβερνούν, τα ίδια συμφέροντα εξυπηρετούν, μαζί κατεδαφίζουν την κοινωνία» και προς τούτο επέμεινε στο λεγόμενο σκάνδαλο των υποβρυχίων, προκαλώντας την οργή του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ, ενώ ο πρωθυπουργός δεν μίλησε επί του θέματος, καθώς γνωρίζει παλαιότερες δηλώσεις στελεχών του, από τις οποίες προκύπτει, αν μη τι άλλο, «οσμή σκανδάλου» στο επίδικο ζήτημα.
Στόχος του ΣΥΡΙΖΑ είναι να απορροφήσει και να ενσωματώσει την εκλογική «πελατεία» των κ.κ. Βενιζέλου και Κουβέλη, οι οποίοι παρά το γεγονός ότι «βλέπουν» αυτή τη στόχευση της Κουμουνδούρου, αδυνατούν να συνεννοηθούν, έστω στα ελάχιστα, μεταξύ τους, είναι δε ενδεικτική η εν προκειμένω αντιδικία τους στη Βουλή και η επίκριση της ΔΗΜΑΡ ότι οι δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ «συναθροίζονται» με αυτές της ΝΔ.
Δεν είναι, επίσης, τυχαίο ότι ο Α. Σαμαράς «επέτρεψε» στον Ευ. Βενιζέλο να κάνει αρχηγική εμφάνιση στη Βουλή και να απαντήσει στον Α. Τσίπρα δίκην αντ’ αυτού και να καλέσει τον αρχηγό της αντιπολιτεύσεως σε «μονομαχία» και να αφήσει υπαινιγμούς για σύμπραξη της Κουμουνδούρου με «συμφέροντα και με μυστικές υπηρεσίες».
Ο Ευ. Βενιζέλος ενοχλήθηκε τα μέγιστα όταν ο Αλέξης Τσίπρας εμφανίσθηκε ως «αρχηγός παρατάξεως», λέγοντας ότι είναι ο ίδιος ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως που εκπροσωπεί την «παράταξη», λησμονώντας φυσικά ότι το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου τείνει να εξαερωθεί.
Είναι δε κοινό μυστικό στους παροικούντες την πολιτική Ιερουσαλήμ ότι στο Μέγαρο Μαξίμου θεωρούν το ΠΑΣΟΚ ως τον «αστάθμητο παράγοντα» και τον αδύναμο κρίκο της συγκυβερνήσεως, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ΝΔ δεν θα επιδιώξει στις προσεχείς εκλογές να ενσωματώσει ένα τμήμα από τα ιμάτια του καταρρέοντος ΠΑΣΟΚ.
Με εμφανή τον εκνευρισμό από τις εναντίον του αιτιάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το θέμα των υποβρυχίων (και παρότι η Κουμουνδούρου επιμένει ότι κάθε φορά που αρχηγός του ΠΑΣΟΚ επιτίθεται στην αξιωματική αντιπολίτευση αυτή κερδίζει στις δημοσκοπήσεις) ο Ευ. Βενιζέλος εξαπέλυσε σφοδρές προσωπικές επιθέσεις κατά του Α. Τσίπρα, τονίζοντας ότι «πρέπει να διεξαχθεί στη Βουλή ανάμεσά μας (...) μία «μονομαχία» προσωπικού και πολιτικού ήθους. Ήθους, γιατί έχουμε διαδρομές προσωπικές, επιστημονικές, επαγγελματικές, κοινωνικές, θεσμικές, δεν έχουμε προκύψει από παρθενογένεση. Κι επειδή σε σχέση με τους ανθρώπους της γενιάς σας είστε κ. Τσίπρα εξαιρετικά ευνοημένος από την τύχη - ξεκινήσατε την πολιτική σας σταδιοδρομία ως αρχηγός κόμματος - πρέπει να τιμήσετε την εύνοια της τύχης, να σέβεστε τους αντιπάλους σας, να σέβεστε τους θεσμούς, να σέβεστε την αλήθεια».
Εν κατακλείδι, πάντως, και ασχέτως των εξελίξεων στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, έχει καταστεί πρόδηλο ότι οι συνθήκες της μελλοντικής συγκρούσεως έχουν διαμορφωθεί, μιας συγκρούσεως η οποία πιθανώς θα απολήξει ακόμη και σε ριζική αναδιαμόρφωση του υφισταμένου πολιτικού σκηνικού, αλλά υπό όρους άγριας και ίσως πρωτοφανούς πολώσεως.
