Από τον Δημήτρη Τέλλη
Από την ημέρα που άρχισαν οι εχθροπραξίες με τους Ιταλούς εισβολείς, στις 28 Οκτωβρίου 1940, οι Κερασοβίτες βρέθηκαν αμέσως στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Η Αγία Παρασκευή (Κεράσοβο) Κόνιτσας είναι το μεγαλύτερο χωριό στην περιοχή και κατ’ αντιστοιχία η προσφορά των κατοίκων ήταν ιδιαίτερα σημαντική.
Γράφει στο ημερολόγιό του ο τότε πρόεδρος της κοινότητας Γεώργιος Αθανασίου: «Το Κεράσοβον διακρινόμενον διά τα Εθνικά Ιδεώδη, άπαντες οι κάτοικοι, ανεξαρτήτου ηλικίας, ήρχισαν την επισκευήν βατών οδών προς Κόνιτσαν, Φούρκαν, Σαμαρίνα και λοιπάς αρτηρίας. Ημέραν τινά, ενώ αρκετοί Κερασοβίται ηργάζοντο εις τον δρόμον προς Κόνιτσαν, έφθασεν έφιππος ο αείμνηστος Συνταγματάρχης Κ. Δαβάκης εξ Επταχωρίου. Τόσον ενθουσιάσθη ώστε ηγόρασε εκ της πλατείας του χωριού 70 οκάδας οίνου, τον οποίον επώλουν αγωγείς εκ Τρικώμου Γρεβενών, καθώς και ψητόν σούβλας, διέθεσεν ταύτα υπέρ των εργαζομένων εις τον δρόμον Κερασοβιτών».
Με την κήρυξη του πολέμου στον ελληνικό στρατό υπηρετούσαν 165 έφεδροι και κληρωτοί Κερασοβίτες, από τους οποίους έχασαν τη ζωή τους οι 37!
Και συνεχίζει την αφήγησή του ο πρόεδρος του χωριού: «Την 12-11-40 έφθασεν εις Κεράσοβον ο αρχηγός Πεζικού της 1ης Μεραρχίας Συν/χης Σπηλιωτόπουλος. Από της ημέρας ταύτης οι Κερασοβίται όλοι ετέθησαν εις επιφυλακήν. Άλλοι μεν ως οδηγοί τμημάτων, άλλοι δε ως αγωγείς, μεταφορείς τραυματιών ή πολεμικού υλικού. Ο γράφων το παρόν, ως πρόεδρος της Κοινότητος, είχεν καταρτήσει βιβλίον σειράς υπηρεσίας των ανδρών, γυναικών και των υποζυγίων. Η γυναίκα της Πίνδου που τόσον πολύ υμνήθη, από το Κεράσοβον ανεδείχθη. Αι Κερασοβίτισσαι εφορτώνοντο (το ζαλίκι) τα κιβώτια πυρομαχικών και έφθαναν εις την πρώτην γραμμήν. Έφερνον δε εις τα θυλάκιά των και την ‘ποδιάν’ ψωμοτύρι και αυγά βραστά για τα παλικάρια μας. Πολλοί από τους επιζώντας τραυματίας θα ενθυμούνται με συγκίνησιν την στοργήν και περίθαλψιν της Κερασοβίτισσας μητέρας. Δεν παρήρχετο ημέρα μέχρι του Δεκεμβρίου 1940 που να μην ευρίσκοντο εις κίνησιν 100 άνδρες, 150 γυναίκες και 150 περίπου υποζύγια.
Τα ανωτέρω εκτιμώσα η Πατρίς εχορήγησεν εις το Κεράσοβον τρεις Πολεμικούς Σταυρούς, έναν εις την Κοινότητα, έναν εις τον Πρόεδρο αυτής και έναν εις τον αγροφύλακα τότε Ευάγγελο Γελαδάρη».
Εκατόν πενήντα λοιπόν γυναίκες του χωριού πρόσφεραν τις πολύτιμες υπηρεσίες τους στον ιερό αγώνα κατά των Ιταλών εισβολέων. Περπατούσαν κυρίως νύχτα στα δύσβατα μονοπάτια των βουνών για να προφυλαχθούν από τα αεροπλάνα του εχθρού. Και μήπως ήταν και οι ίδιες ξεκούραστες; Πώς τους περίσσευαν δυνάμεις για να κάνουν το καθήκον τους;
Γράφει στο ποίημα «Μάνα και Γιος» ο Νικηφόρος Βρεττάκος:
«Στης ιστορίας το διάσελο όρθιος ο γιος πολέμαγε
κι η μάνα κράταε τα βουνά, όρθιος να στέκει ο γιος της,
μπρούτζος, χιόνι και σύννεφο. Κι αχολόγαγε η Πίνδος
σαν να ‘χε ο Διόνυσος γιορτή. Τα φαράγγια κατέβαζαν
τραγούδια κι αναπήδαγαν τα έλατα και χορεύαν
οι πέτρες. Κι όλα φώναζαν: «Ίτε παίδες Ελλήνων...»
Φωτεινές σπάθες οι ψυχές σταύρωναν στον ορίζοντα,
ποτάμια πισωδρόμιζαν, τάφοι μετακινιόνταν.
Κι οι μάνες στα κοφτά γκρεμνά σαν Παναγιές τ’ ανέβαιναν.
Με την ευκή στον ώμο τους κατά το γιο παγαίναν
και τις αεροτραμπάλιζε ο άνεμος φορτωμένες
κι έλυνε τα τσεμπέρια τους κι έπαιρνε τα μαλλιά τους
κι έδερνε τα φουστάνια τους και τις σπαθοκοπούσε,
μ’ αυτές αντροπατάγανε, ψηλά, πετρα την πέτρα,
κι ανηφορίζαν στη γραμμή, όσο που μες στα σύννεφα
χάνονταν ορθομέτωπες η μια πίσω απ’ την άλλη».
Έχουμε πολλές μαρτυρίες στις οποίες οι γυναίκες αφηγούνταν περιστατικά στα οποία μετέφεραν τραυματίες όχι μονάχα Έλληνες αλλά και Ιταλούς! Κι εδώ αποδεικνύεται το μεγαλείο ψυχής αυτών των ηρωίδων. Στερούνταν το λιγοστό ψωμί της οικογένειάς τους για να το δώσουν στον πολεμιστή του μετώπου. Από αυτό που δεν περίσσευε έπρεπε να δώσουν. Και τι πιο συγκινητικό από την προσφορά αυτή. Κι αυτό το γνώριζε ο φαντάρος στο μέτωπο. Και τότε πολεμούσε με μεγαλύτερο πάθος. Να υπερασπιστεί αυτές τις γυναίκες, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους που έστεκαν εκεί πίσω προσμένοντας το θαύμα.
Η πατρίδα τίμησε το χωριό για την προσφορά του στον πόλεμο του 1940. Στις τελευταίες δεκαετίες οι φορείς του χωριού αναγνωρίζοντας με τη σειρά τους το χρέος προς την Κερασοβίτισσα γυναίκα της Πίνδου έστησαν προτομή στην πλατεία της Αγίας Παρασκευής. Αλλά και στο Λαογραφικό Μουσείο του χωριού υπάρχει αφιέρωμα στις ηρωίδες του ’40. Ένα πρόπλασμα γυναικείας φιγούρας ντυμένο με αυθεντικά ρούχα της εποχής στέκει φορτωμένο με πυρομαχικά, έτοιμη λες να φύγει για το μέτωπο.
Όταν οι γυναίκες πολεμούν σαν άντρες, οι πόλεμοι κερδίζονται. Κι εμείς τα παιδιά τους είμαστε περήφανοι γι’ αυτές.
