Παναγίες του βουνού, βυζαντινοί ναοί, χαριτωμένα εκκλησάκια σε απόκρημνους βράχους. Εικόνες χρυσοποίκιλτες, φορτωμένες με τάματα. Η Παναγιά η «Ελευθερώτρια», η «Γλυκοφιλούσα», η «Ντουντού», η «Οδηγήτρια», η «Γρηγορούσα», η «Βρεφοκρατούσα», η «Μυρτιδιώτισσα», οι Παναγίες των νησιών όλα τούτα έρχονται αυτόν τον καιρό στον νου μας, καθώς ακούμε με συγκίνηση την καμπάνα να μας καλεί κάθε απόγευμα σε παρακκλήσεις και εσπερινούς. Ο Μικρός και ο Μεγάλος Παρακλητικός Κανόνας. Τι να πρωτοαναφέρει κανείς; Στα προσφιλέστατα τούτα λειτουργικά ποιήματα της εκκλησίας μας διαχέεται η ζωηρή αντίθεση που δημιουργείται από την πρωταγωνιστική παρουσία της Παναγίας σε σχέση με τον απελπιστικό κόσμο της φθοράς μέσα στην οποία εγκλωβίστηκε ο άνθρωπος.
Οι Μαρίες επί ποδός να κερνούν γλυκά, από τα αμυγδαλωτά πλασμένα με ανθόνερο ως το φρέσκο κερασάκι που μόλις έδεσε.
Στα νησιά γίνονται λιτανείες με τη ναυτική παράδοση. Χαρμόσυνα σημαίνουν οι καμπάνες στα μαρμάρινα καμπαναριά και ο ήχος τους διαχέεται στους παρακείμενους βράχους και στο γαλάζιο κύμα. Τα πλοία σφυρίζουν πανηγυρικά, ντυμένα στα πολύχρωμα γιορταστικά σημαιάκια τους. Βαρκούλες, κότερα και απαραίτητο το Πολεμικό Ναυτικό χαιρετίζουν τη λαμπρή γιορτή με κανονιές. Η Εικόνα της Παναγίας τοποθετείται σε ειδικό προσκυνητάρι, πάνω σε κάτασπρο ολοκέντητο ύφασμα. Ευωδιαστοί βασιλικοί περιβάλλουν την εικόνα που με πίστη ο λαός τιμά τη μνήμη της. Και τα χείλη των πιστών ψιθυρίζουν ευλαβικά παρακλήσεις για τη Μεσίτρια του Σωτήρα.
Αλλά και ακόμα παραπέρα τα χιλιάδες κλειστά και ταπεινά ξωκλήσια, τα ξεχασμένα στις ανηφοριές των βουνών, στις ρεματιές ή και στη λουλουδιασμένη εξοχή, ανοίγουν φιλόξενα τις πόρτες τους και δέχονται τους πιστούς. Ασήμαντα εκκλησάκια της Παναγίας, γίνονται απαράμιλλοι ζωγραφικοί πίνακες, καθώς τα αγκαλιάζουν ροζ λυγαριές και μοβ και κάτασπρες, θρεμμένες από το λιγοστό νεράκι που κυλά σαν θαύμα δίπλα τους.
Τα μυρώνει μεθυστικά η διάχυτη μυρωδιά του θυμαριού και του σκίνου.
Την ταπεινή φωνή του παπά, που τόλμησε να ανοίξει τούτον τον ναΐσκο και να αναπέμψει ύμνους στη Θεομήτορα, συντροφεύουν αρμονικά όλα τα πουλάκια, τα τζιτζίκια και τα παράξενα ζουζούνια του καλοκαιρίού.
Στα χωριά και μάλιστα στα ορεινά, όσα φιλοξενούν εκκλησία της Παναγίας, γίνεται πραγματικό ξεφάντωμα. Ολοι όσοι βρίσκονται στο χωριό αλλά και εκείνοι της διασποράς, ξαναγυρίζουν στα πάτρια για να τιμήσουν τη γιορτή της Παναγίας. Τα όργανα κουρδίζονται κιόλας στην πλατεία, καθώς καρτερούν να απολύσει η εκκλησία. Χοροί, τραγούδια και λαλούμενα σείουν συθέμελα το χωριό. Οι νέοι δίνουν το στίγμα τους με ξεφαντώματα και αναστεναγμούς. «Μαρία λεν’ την Παναγιά, Μαρία λεν’ και σένα». Είναι μεγάλη η γιορτή της Χριστιανοσύνης ολόκληρος ο Δεκαπενταύγουστος. Κι ακόμα μεγαλύτερη του Ελληνισμού.
Η Τήνος συνειρμικά μας φέρνει στο νου τα πρώτα μηνύματα του 1940. Τη δολιότητα των Ιταλών.
Τον ερχομό του πολέμου. Μια καταιγίδα που θα πλήξει ολόκληρη την Οικουμένη.
Ο Φώτης Κόντογλου τη λέει «Πάσχα του καλοκαιριού» «Τούτο όμως το Πάσχα δυστυχώς λίγο το χαίρονται. Οι περισσότεροι το συνδέουν με τις διακοπές. Το έχουν σαν ορόσημο, για τις τελικές εξορμήσεις του καλοκαιριού. Με νευρική κινητικότητα γεμίζουν βαλίτσες, μαρσάρουν τα αυτοκίνητα, εγκαταλείπουν τη Λάρισα. Η πόλη αδειάζει. Ηρεμεί. Μένει μόνη της με το καυτό τσιμέντο και την αποπνυκτική άπνοια. Τη σκεπάζει η σιωπή. Την πλακώνει η πλήξη. Είναι ανήμπορη να κρατήσει τους ανθρώπους της. Ακόμα και τα ζωντανά της πήραν τον δρόμο της φυγής για δροσερά λημέρια.
Ο ήχος από τις εορταστικές καμπάνες των εκκλησιών της πόλης μας ταξιδεύει παράταιρα, καθώς διαχέεται στους έρημους δρόμους. Αγγίζει σφαλιστά σπίτια, οχυρωμένες πόρτες, παράθυρα ερμητικά κλειστά. Λες πως και η ίδια η Παναγιά ξεστράτισε σε αλίμενες ακτές, σε χωριά και γραφικά ξωκλήσια, περιμένοντας εκεί να ακούσει τον Μικρό και τον Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα:
«Προστασίαν και σκέπην ζωής εμής τίθημι
Σε Θεογεννήτωρ Παρθένε.
Συ με κυβέρνησον προς τον λιμένα Σου.
Των αγαθών η αιτία, των πιστών το στήριγμα
μόνη Πανύμνητε».
