Του Νίκου Ι. Μεγαδούκα
«Πού είναι οι Αμερικανοί;», διερωτάτο προ ημερών σε άρθρο του, στην «Εφημερίδα των Συντακτών», ο πρώην υπουργός Ανδρέας Ανδριανόπουλος, ένθερμος οπαδός των νεοφιλελεύθερων συνταγών για την οικονομία και φίλα προσκείμενος προς τον αμερικανικό παράγοντα, σχολιάζοντας την έλλειψη ουσιώδους (και εκφρασμένου πρακτικά) ενδιαφέροντος της Ουάσιγκτον για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, ενώ ήταν επίσης δεδομένο ότι ο Λευκός Οίκος είχε αρνηθεί, παρά τις οχλήσεις της κυβερνήσεως των Αθηνών, να κλείσει μια συνάντηση του Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά.
Ωστόσο και δίχως αυτό να σημαίνει πως ο αμερικανικός παράγων έχει, (με βάση τα μέχρι στιγμής παραμένοντα απολύτως ρευστά γεωπολιτικά δεδομένα) αλλάξει ουσιαστικά τη στρατηγική του (η οποία προβλέπει αυξημένο βάρος στον Ειρηνικό και λιγότερο στον Ατλαντικό Ωκεανό – άλλωστε, ακόμη και μια μη ειδική, η καθηγήτρια της Βυζαντινής Ιστορίας Ελένη Αρβελέρ σημείωσε ότι «οι Αμερικανοί κοιτάνε πια από την άλλη μεριά. Κοιτάνε περισσότερο από τον Ειρηνικό και πέρα») αποφάσισε να προσκαλέσει τον Αντώνη Σαμαρά στο Λευκό Οίκο στις 8 Αυγούστου, για μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση για τα οικονομικά και κυρίως τα γεωπολιτικά και ενεργειακά ζητήματα τα οποία ενδιαφέρουν τις ΗΠΑ.
Η επίσκεψη του Α. Σαμαρά στην Ουάσιγκτον είναι προφανές πως, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να δώσει μια κάποια (επικοινωνιακού χαρακτήρα) ανάσα στη δικομματική μνημονιακή κυβέρνηση των Αθηνών, αλλά είναι εξίσου προφανές ότι ο αμερικανικός παράγων θα ζητήσει να πάρει πολύ περισσότερα απ’ ότι ενδεχομένως θα δώσει ή θα υποσχεθεί ότι θα δώσει, την ίδια δε στιγμή δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας ότι ο Λευκός Οίκος, μπορεί να τηρεί την τακτική της «σιωπηλής διπλωματίας» ενόψει των γερμανικών εκλογών του Σεπτεμβρίου, αλλά σίγουρα δεν είναι διόλου ευτυχής όταν διαπιστώσει ότι ένας παραδοσιακός σύμμαχός του (και στο νατοϊκό πλαίσιο) όπως η Ελλάδα, είναι τόσο πολύ προσδεμένος στο άρμα της γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη.
Αυτά δε σημαίνουν ότι η πρόσκληση στον πρωθυπουργό να επισκεφθεί τις ΗΠΑ, μπορεί, σύμφωνα με όλους τους αναλυτές, να ενταχθεί στο πλαίσιο όχι μόνο της γεωπολιτικής και ενεργειακής ρευστότητας στην ευρύτερη περιοχή μας, αλλά και στο συνεχιζόμενο ενδοκαπιταλιστικό και ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό μεταξύ του Βερολίνου και της Ουάσιγκτον, ένας ανταγωνισμός, ο οποίος κατέστη εμφανής από το ξαφνικό ενδιαφέρον που έχουν επιδείξει και οι δύο πρωτεύουσες για την Αθήνα, με τις επισκέψεις των Υπουργών τους επί των Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και Τζακ Λιού στην Ελλαδική πρωτεύουσα το προηγούμενο διάστημα, επισκέψεις από τις οποίες καταδείχθηκε ανάγλυφα όχι μόνο ο προαναφερθείς ανταγωνισμός και οι διαφορετικές τους προσεγγίσεις ως προς την έξοδο από την κρίση, αλλά και ο φόβος τους μήπως καταρρεύσει (αν τελικώς δεν αντέξει η Ελλάδα, όπως, άλλωστε έχει εκτιμήσει ο διεθνούς φήμης οικονομολόγος Τζέημς Γκαλμπρέιθ) η ευρωζώνη και έτσι υπάρξει περαιτέρω διεθνής διάχυση της κρίσεως.
ΣΤΙΣ ΜΥΛΟΠΕΤΡΕΣ ΤΗΣ ΚΟΝΤΡΑΣ
Δεν είναι, εξάλλου, τυχαίο ως προς τον αμερικανογερμανικό ανταγωνισμό και δεν θα πρέπει διόλου να υποτιμηθεί το γεγονός ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε (ο οποίος είχε δημόσια αντιπαράθεση με τον Αμερικανό ομόλογό του ως προς τη συνταγή αντιμετωπίσεως της κρίσεως στη ζώνη του ευρώ) έσπευσε, όπως εκτιμούν πολλοί αναλυτές, λίγες μέρες μετά την αναχώρησή του από την Αθήνα (την οποία επισκέφθηκε αμέσως μετά από αυτόν ο Τζακ Λιού) να κλιμακώσει τους εκβιασμούς του κατά της Ελλάδος και, εν είδει προειδοποιήσεως προς την κυβέρνηση των Αθηνών, μήπως θελήσει να συνταχθεί με τους Αμερικανούς (μέσω της επισκέψεως Σαμαρά στο Λευκό Οίκο) να «παγώσει» το πολυδιαφημισμένο ελληνικό success story και να δηλώσει πως οι Έλληνες δεν έχουν περάσει ακόμη το βουνό της κρίσεως.
Υπενθυμίζεται ότι ακόμη και ο ίδιος ο Α. Σαμαράς (και παρά τις δηλώσεις του περί success story) δεν είχε αποκρύψει (με βάση τις δημοσιευθείσες σημειώσεις του από το διάλογό του με το Β. Σόιμπλε) την ανησυχία του για «τα εξωτερικά προβλήματα που μπορεί να μας βγάλουν εκτός ισορροπίας» (αναφερόμενος στη Συρία) φυσικά δε και για την «εσωτερική κοινωνική αναταραχή» για την οποία, όμως, διαβεβαίωσε το Γερμανό υπουργό ότι «καταφέραμε να την ξεπεράσουμε».
Ο Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ Θάνος Ντόκος έγραψε στην «Καθημερινή» ότι, με την πρόσκληση στον Α. Σαμαρά, οι ΗΠΑ «θέλουν να στείλουν ένα μήνυμα στήριξης της Ελλάδας, αλλά και αντίθεσης στη γερμανική πολιτική διαχείρισης της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης» και «επιπλέον έχει αυξηθεί η ανησυχία τους για την περιφερειακή σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο».
Ο δε Γιώργος Τσιάρας έγραψε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ότι τόσο η επίσκεψη Σόιμπλε, όσο και εκείνη του Τζακ Λιού στην Αθήνα, προφανώς δε και η ξαφνική πρόσκληση του Α. Σαμαρά στις ΗΠΑ, συνδέονται «άμεσα με τη διαρκή ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ – Γερμανίας και την όξυνση του ανταγωνισμού, σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ αυτών των δυο ... άσπονδων συμμάχων – μια υπόγεια σκακιστική παρτίδα μεγάλων συμφερόντων, στην οποία η χειμαζόμενη Ελλάδα δεν είναι, δυστυχώς, παρά ένα αναλώσιμο πιόνι».
Αξίζει δε να υπομνησθεί ότι ο Τζακ Λιού, ως γνήσιος «κεϊνσιανός», πριν έλθει στην Αθήνα, αλλά και στη διάρκεια της εδώ επισκέψεώς του, εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση εναντίον του γερμανικού μοντέλου της δρακόντειας λιτότητας, το οποίο έχει επιβληθεί στην Ευρώπη και την Ελλάδα (και, ως εκ τούτου, προκάλεσε δημόσια αντιπαράθεση με τον Β. Σόιμπλε), τονίζοντας την ανάγκη να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη (με τη σημείωση ότι η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας αποτελεί ένα «επιτυχημένο παράδειγμα») υπογράμμισε δε την «αποτελεσματική» νομισματική πολιτική των ΗΠΑ (ουσιαστικά, δηλαδή, το μαζικό τύπωμα δολαρίων) και επισήμανε την ανάγκη αυτού που αρνούνται πεισματικά οι Γερμανοί, δηλαδή ενός ακόμη «κουρέματος» στο ελληνικό χρέος.
Ο δε προαναφερθείς φόβος των Αμερικανών μήπως σπάσει από το οικοδόμημα της ευρωζώνης, ο κρίκος που λέγεται Ελλάδα, αποτυπώνεται σε δηλώσεις του απερχομένου πρεσβευτή της Ουάσιγκτον στην Αθήνα Ντάνιελ Σμιθ ο οποίος τόνισε στην «Καθημερινή», ότι πρέπει να διατηρηθεί η Ελλάδα στη ζώνη του ευρώ, κινούμενος δε στη γραμμή του να συρθεί η χώρα ξανά προς την αμερικανική στρατηγική, όταν ρωτήθηκε πως βοήθησαν οι ΗΠΑ την Ελλάδα είπε: «Προφανώς, οι ΗΠΑ παίζουν σημαντικό ρόλο στο μακροοικονομικό επίπεδο και σε σχέση με την υποστήριξή μας προς το ΔΝΤ και το ρόλο του εδώ, αλλά πέρα από αυτό βοηθήσαμε και ενθαρρύναμε αμερικανικές επιχειρήσεις να κοιτάξουν με προσοχή την προοπτική επενδύσεων στην Ελλάδα».
Έλληνες και διεθνείς αναλυτές υποστηρίζουν ότι είμαστε μάρτυρες του ανταγωνισμού της Γερμανίας με τις ΗΠΑ για την ηγεμονία στην Ευρώπη, ο οποίος, εξαιτίας της κρίσεως χρέους στη γηραιά Ήπειρο, έχει γείρει υπέρ του Βερολίνου, η δε κόντρα αυτή, όπως τονίζει ο Γιώργος Τσιάρας, εκδηλώνεται και στον ενεργειακό κλάδο (όπου το ζήτημα των κοιτασμάτων και των αγωγών έχει ανοίξει για τα καλά, με ιδιαίτερη έμφαση στην συνεκμετάλλευση στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο) τον τραπεζικό - χρηματοπιστωτικό τομέα (όπου η Deutsche Bank έχει εσχάτως καταστεί στόχος από τις αμερικανικές αρχές) και φυσικά στο βιομηχανικό (όπου οι αμερικανικοί κολοσσοί, από τα αυτοκίνητα και τα ηλεκτρονικά ως τα μαχητικά αεροσκάφη, προσπαθούν να ανακτήσουν τα παλιά μερίδια αγοράς τους).
Σημειώνει δε επιπροσθέτως ότι κανείς δεν θα παραδεχτεί δημόσια τη διεξαγωγή αυτού του ακήρυχτου πόλεμου, αλλά «τρανή απόδειξη είναι οι πρόσφατες αποκαλύψεις για τη συστηματική παρακολούθηση των τηλεπικοινωνιών της «συμμάχου» Γερμανίας από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες» και τονίζει την αποκάλυψη του «Spiegel» ότι η Αμερικανική NSA κατατάσσει και επισήμως τη Γερμανία στην «τρίτη κλάση» κρατών (third class partner) μαζί με την Κίνα και τη Ρωσία, δηλαδή τη θεωρεί ως κράτος όχι απλώς ανταγωνιστικό, αλλά εχθρικό προς τα αμερικανικά συμφέροντα.
ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΠΟΡΤΕΣ, ΣΤΙΣ ΑΝΟΙΧΤΕΣ...
Κι ενώ προ διμήνου οι Αμερικανοί δεν ήθελαν να συναντήσουν τον Αντώνη Σαμαρά (μάλιστα το «Βήμα» είχε κάνει λόγο για ένα Αμερικανικό «ηχηρό όχι» σε μια συνάντηση Ομπάμα – Σαμαρά, αν και είχε προηγηθεί πρόσκληση του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ουάσιγκτον – «μία κίνηση που αποτυπώνει ανάγλυφα το σχεδιασμό της υπερδύναμης στην ευρύτερη περιοχή», πρόσθετε η εφημερίδα) τα πράγματα φάνηκε να αλλάζουν και έτσι είναι προγραμματισμένο στις 8 του μηνός ο πρωθυπουργός θα διαβεί το κατώφλι του Λευκού Οίκου.
Οι Αμερικανοί ήταν ενοχλημένοι με την ελληνική στάση στο θέμα των αγωγών, την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ – ΔΕΣΦΑ και τις σχέσεις Αθηνών – Μόσχας, καθώς και τους στενούς δεσμούς των Αθηνών με το Βερολίνο, σε σημείο μάλιστα που φέρονται να είχαν προειδοποιήσει την Ελλάδα ότι δεν πρέπει να μετατραπεί σε «γερμανικό προτεκτοράτο».
Ορισμένοι δε αναλυτές ισχυρίζονται ότι η συνάντηση του Αντώνη Σαμαρά με τον Μπαράκ Ομπάμα θα γίνει υπό την σκιά του σκεπτικισμού με τον οποίον ο Λευκός Οίκος παρακολουθεί τον τελευταίο χρόνο την πλήρη πρόσδεση της ελληνικής κυβερνήσεως στο «γερμανικό άρμα» και ότι η επίσκεψη του Τζακ Λιού πραγματοποιήθηκε για να θυμίσει στην Αθήνα ότι δεν πρέπει να υποτιμά τον αμερικανικό παράγοντα, καθώς μάλιστα είναι ο ίδιος που έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο πρόβλημα του χρηματοδοτικού κενού που θα προκύψει για την Ελλάδα το 2014, γεγονός που ίσως προκαλέσει ακόμη και διακοπή της χρηματοδοτήσεως της χώρας από το ΔΝΤ.
Όμως, στην αλλαγή προσεγγίσεως (αλλά όχι και συνολικής στάσεως) των ΗΠΑ συνέτεινε η ανησυχία τους για την περιφερειακή σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, ανησυχία που, όπως προαναφέραμε συμμερίζεται ο Αντώνης Σαμαράς και το τόνισε στον κ. Σόιμπλε, με τη Συρία να παραμένει στις φλόγες και το καθεστώς Άσαντ να κερδίζει έδαφος, την Αίγυπτο να έχει εισέλθει σε μια εξαιρετικά αβέβαιη και ρευστή περίοδο και την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προκαλεί κάποια ερωτήματα, με τη γενικότερη συμπεριφορά της, όπως, εξάλλου, σημειώνει ο Θάνος Ντόκος.
«Η Ουάσιγκτον προβληματίζεται για την κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή. Προφανώς με την προτροπή και του ισχυρού εβραϊκού λόμπι, οι ΗΠΑ θέλουν να διερευνήσουν την επιθυμία και ικανότητα της Ελλάδας να παίξει ένα σταθεροποιητικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο, σε συνεργασία με το Ισραήλ. Οι πρόσφατες εξελίξεις στο θέμα του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ, η απόσυρση της (ρωσικής) Gazprom από τη διεκδίκηση της ΔΕΠΑ (που προκάλεσε ικανοποίηση στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και ο δυνητικός ρόλος της Ελλάδας στη διοχέτευση φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς τις ευρωπαϊκές αγορές, ενδεχομένως προσφέρουν κάποιες δυνατότητες αξιοποίησης από ελληνικής πλευράς», προσθέτει ο Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
(Το δεύτερο μέρος του άρθρου στην επιφυλλίδα της Δευτέρας)
