Του Φίλιππου Ζάχαρη
Η διαφθορά σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφει σημαντικά ποσοστά καθώς πολλοί εξακολουθούν να είναι οι πολίτες που δωροδοκούν υπαλλήλους προκειμένου να κάνουν τη δουλειά τους. Παρά το γεγονός ότι ολοένα και περισσότεροι είναι αυτοί που αντιστέκονται στις προκλήσεις διαφθοράς, εντούτοις το πρόβλημα παραμένει σοβαρό. Και μάλιστα σε πολλές χώρες του κόσμου.
Τι πιστεύουν όμως οι ίδιοι οι πολίτες; Σύμφωνα με τη μεγαλύτερη Έρευνα Κοινής Γνώμης για τη διαφθορά που εκπόνησε πρόσφατα η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency Intenrational/ TI) οι πολίτες παγκοσμίως πιστεύουν ότι μπορούν να αντιδράσουν στο νοσηρό αυτό φαινόμενο. Το Παγκόσμιο Βαρόμετρο της Διαφθοράς 2013 (GCB2013) είναι μια Έρευνα Κοινής Γνώμης, στην οποία συμμετέχουν 114.000 άτομα σε 107 χώρες.
Σύμφωνα με το Βαρόμετρο 2013, το 27% όσων ρωτήθηκαν παγκοσμίως, δωροδόκησαν κατά τη συναλλαγή τους με δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς τους τελευταίους 12 μήνες - μια τάση που παραμένει σταθερή σε σύγκριση με προηγούμενες έρευνες. Παρ’ όλα αυτά, 9 στους 10 πολίτες δηλώνουν έτοιμοι να αντισταθούν στη διαφθορά, ενώ τα 2/3 των ατόμων που δήλωσαν ότι τους ζητήθηκε φακελάκι, αρνήθηκαν να το προσφέρουν. Το Βαρόμετρο επίσης κατέδειξε την έλλειψη εμπιστοσύνης του κόσμου σε θεσμούς που έχουν αναλάβει την καταπολέμηση του εγκλήματος.
Συγκεκριμένα, μερικά από τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα της Έκθεσης αποκαλύπτουν ότι:
-σε 36 χώρες η Αστυνομία εκλαμβάνεται ως ο πιο διεφθαρμένος οργανισμός -όπου σχεδόν στο 53% των ατόμων ζητήθηκε να καταβάλουν φακελάκι στην αστυνομία.
-σε 20 χώρες, ο Δικαστικός κλάδος θεωρείται ο πιο διεφθαρμένος -όπου το 30%, κατά μέσο όρο των ατόμων που ήρθαν σε επαφή με αυτόν δήλωσαν ότι τους ζητήθηκε φακελάκι.
-σε 51 χώρες παγκοσμίως, τα πολιτικά κόμματα θεωρούνται ως ο πιο διεφθαρμένος θεσμός.
-το 55% των όσων ρωτήθηκαν παγκοσμίως, πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις υποκινούνται από ειδικά συμφέροντα.
Η Έρευνα δείχνει λοιπόν ότι υπάρχει κρίση εμπιστοσύνης απέναντι στο πολιτικό σύστημα και πραγματική ανησυχία για την ικανότητα των οργάνων που είναι υπεύθυνα να καταπολεμούν το έγκλημα. Σε όλο τον κόσμο, η αντίληψη των πολιτών σχετικά με τις προσπάθειες των ηγετών να πατάξουν τη διαφθορά έχει χειροτερέψει από το 2008 που ξέσπασε η κρίση μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικά, το 2008 το 31% των ερωτηθέντων δήλωνε ότι θεωρεί αποτελεσματικό το έργο της κυβέρνησης, ενώ το 2013 το Βαρόμετρο καταγράφει πτώση στο 22%. Και είναι φυσιολογικό. Όσο τα κράτη δείχνουν αδύναμα να αντεπεξέλθουν στη διαφθορά, τόσο περισσότερο οι πολίτες χάνουν την εμπιστοσύνη τους.
Στις εποχές μάλιστα που διανύουμε, τις εποχές οικονομικής κρίσης, αφενός τα περιστατικά διαφθοράς πολλαπλασιάζονται και αφετέρου οι ευθύνες καταλογίζονται στα ίδια τα κράτη. Και όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι εξαγγέλλονται δημόσια μέτρα για πάταξη της διαφθοράς από όλες σχεδόν τις κυβερνήσεις παγκοσμίως. Η διαφθορά λοιπόν δεν παύει να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο και κόστος δισ. ευρώ. Οι δε συμμετέχοντες στην όλη ιστορία δεν παύουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παραοικονομία.
Μεταξύ των χωρών που μαστίζονται από τη διαφθορά, είναι και η Ελλάδα. Τι αποκαλύπτει η έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας; Η Ελλάδα συμβαδίζει με την ευρύτερη τάση που επικρατεί στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βρίσκονται υπό κρίση. Το 54% όσων ρωτήθηκαν πιστεύει ότι η διαφθορά έχει αυξηθεί τα τελευταία δύο χρόνια, τονίζοντας τη σοβαρότητα του φαινομένου στον δημόσιο τομέα.
Σχεδόν ένας στους τέσσερις πολίτες (23%) δηλώνει ότι έδωσε φακελάκι κατά την επαφή τους με ιατρική υπηρεσία, στοιχείο που επιβεβαιώνεται και από την «Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στην Ελλάδα 2012», της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος. Όπως και στη συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κρατών, τα πολιτικά κόμματα, σύμφωνα με την αντίληψη των ερωτηθέντων στην Ελλάδα, εκλαμβάνονται ως ο πιο διεφθαρμένος θεσμός (βαθμολογώντας τα με 4.6, όπου 5 πάρα πολύ διεφθαρμένος).
Το ουσιαστικότερο μήνυμα που δίνει το φετινό Βαρόμετρο προέρχεται από τη στάση των πολιτών. Ολοένα και περισσότεροι πολίτες - το 84% όσων ρωτήθηκαν στην Ελλάδα, δηλώνουν διατεθειμένοι να αντιδράσουν στη διαφθορά καταγγέλλοντα τα αντίστοιχα περιστατικά. Παρ’ όλα αυτά και στην Ελλάδα, το πρόβλημα εξακολουθεί να παραμένει άλυτο. Και παρά τις όποιες επισκέψεις της τρόικας και τα μέτρα που εξαγγέλλονται, δεν βρίσκεται λύση. Σε κάθε περίπτωση, η χώρα κατατάσσεται στις χώρες με μεγάλα ποσοστά αναφορικά με τη διαφθορά. Αναμένεται η κυβέρνηση αυτή που πέρα από τις όποιες εξαγγελίες, θα υλοποιήσει σημαντικά μέτρα πάταξής της. Διαφορετικά, όλα θα παραμείνουν ως έχουν, όσο διάθεση αντίστασης και αν υπάρχει από τον κόσμο.
