Αν και έχει δηλωθεί επανειλημμένα από τη στήλη η, αδιάψευστη μέχρι σήμερα, πεποίθηση ότι ο κοινοβουλευτισμός είναι το καλύτερο εφικτό πολίτευμα, με όλα τα μειονεκτήματα (τα πολλά...) που έχει, ας συγχωρεθεί μια επανάληψή της. Για να μην είναι βαρετή, ας είναι λίγο παράξενη, δηλαδή... αισιόδοξη. Διαφοροποιημένη από το γενικό κλίμα απαισιοδοξίας που μας πλακώνει.
Ξαφνιάζει ευχάριστα, λοιπόν, η αγέρωχη αισιοδοξία αυτών που κυβερνούν αλλά και αυτών που θέλουν να κυβερνήσουν. Αποφεύγοντας να μιλήσουν για τα δύσκολα που έρχονται, ειδικά τώρα παραμονές εκλογών, αποφεύγουν και την απαισιοδοξία, δείχνοντας πεισματική εμμονή στην αισιοδοξία. Οι πρώτοι, διατηρούν τη βεβαιότητα ότι οι πράξεις τους είναι όχι μόνο σωστές αλλά και αυτές που θα μας οδηγήσουν στην έξοδο από την κρίση. Οι άλλοι διαφωνούν υποστηρίζοντας ότι οδηγούμαστε στην καταστροφή και ότι η μοναδική λύση είναι αυτή που θα εφαρμόσουν αν και όταν αναλάβουν την εξουσία. Με τόσους ‘σωτήρες’ που θέλουν να ‘σώσουν’ τον τόπο πώς μπορεί κανείς να μην είναι αισιόδοξος ότι θα... ‘σωθεί’; Εκτός αν κάνει λάθος και απαισιοδοξεί η μεγάλη πλειοψηφία ενός λαού που δυσπραγεί και δοκιμάζεται σκληρά... Να κάνει τέτοιο λάθος η πλειοψηφία;
Μια πρώτη παρατήρηση έρχεται από ξένο παλιό κοινοβουλευτικό (Henry Louis Mencken) αφού, κατ’ ανάγκη, εμείς μεν επινοήσαμε τη Δημοκρατία, όταν κάποιοι έτρωγαν βελανίδια, άλλοι όμως, σήμερα, τη χαίρονται αδιατάρακτα: «Στη Δημοκρατία το κάθε κόμμα αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς του για να αποδείξει ότι το άλλο δεν είναι ικανό να κυβερνήσει. Και τα δυο το πετυχαίνουν...». Είναι καταλυτική και γι’ αυτό παραγωγική η ειρωνεία του.
Ο δικομματισμός που ζήσαμε άφησε μια εμπειρία, η οποία δεν αποκτάται με άλλον τρόπο, παρά μόνο αν την περάσεις. Και αν την αναγνωρίσεις, χωρίς να την αρνηθείς ως βίωμα, αφού... υπήρξε. Το αισιόδοξο που επιτρέπει είναι ότι, ως προετοιμασία θα φανεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση του πολιτικού διπολισμού που διαμορφώνεται πλέον. Χωρίς αυτήν, δεν θέλει και πολύ, ίσως κλώθαμε σήμερα γύρο από άλλον έναν διχασμό...
Κάποιες υπενθυμίσεις είναι χρήσιμες, για να υπάρξει πεδίο συνεννόησης.
- Πρώτη: Το οικοδόμημα της Δημοκρατίας, για να μιλήσουμε με οικείους δανεικούς όρους, θεμελιώνεται στη συναίνεση. Δηλαδή, στην προσυμφωνημένη αποδοχή των πολιτικών διαδικασιών. Νόμους καθιερώθηκε να τις λέμε. Ο εμπνευστής, ο μελετητής κι ο κατασκευαστής του έργου δρουν συλλογικά. Αλλιώς, αν κάποιος απ’ αυτούς απομονωθεί, ακυρώνεται: Το ‘έργο’ δεν είναι λειτουργικό.
- Δεύτερη: Η... ‘αντισεισμική θωράκιση’ του έργου είναι η ίδια η συναίνεση, αλλά κυρίως η ενίσχυση του αισθήματος δικαίου στην κοινωνία. Αυτό που έχει βαριά πληγωθεί. Αποδείχθηκε, ιστορικά, ότι αυτά μπορούν να αντιμετωπίσουν τις βίαιες...δονήσεις, με τις λιγότερες ζημιές. Σε μια ιδιαίτερα ‘σεισμογενή περιοχή’, όπως δείχνει η μακρά ιστορία της χώρας μας, τα θύματα της βίας, της πολιτικής βίας μπορεί να είναι πολλά. Στους εμφύλιούς μας, αλλά και σε περιόδους ήρεμες, σκοτώθηκαν περισσότεροι από όσους σκότωσαν οι σεισμοί...
- Τρίτη: Ένα οικοδόμημα φτιάχνεται ορθολογικά. Ιδεοληψίες και φαντασιώσεις δεν... ευσταθούν. Μπορεί να έχουν ενδιαφέρον σαν ασκήσεις διανοητικές, όταν όμως γίνεται μ’ αυτές διαχείριση προσδοκιών θεριεύει ο ανορθολογισμός και οδηγούμαστε σε ματαιώσεις. Οδυνηρές για κυβερνώντες και κυβερνώμενους, αφού καιροφυλακτεί η βία. Τα πρόδρομα φαινόμενα ενός ‘σεισμού’, οι ‘προσεισμοί’, είναι ο βίαιος πολιτικός λόγος. Κι ακούγεται όλο και πιο συχνά. Ας το ξανασκεφτούν, ας τον ξαναζυγίσουν όσοι ανιστόρητοι καταφεύγουν σ’ αυτόν.
- Τέταρτη και τελευταία: Η αρχική σκέψη που διατυπώθηκε για την κοινοβουλευτική δημοκρατία ενισχύεται από μια διαπίστωση, αδιάψευστη κι αυτή μέχρι τώρα. Ότι, δηλαδή, αυτό το πολίτευμα είναι το μόνο που μπορεί να αυτοϊαθεί, να αυτοδιορθωθεί, με βάση την κοινοβουλευτική εμπειρία. Και από αυτή διαθέτουμε σήμερα, ευτυχώς, αρκετή.
Δύσκολοι καιροί για όσους αποφεύγουν τις ακραίες θέσεις. Και αυτοί είναι πολλοί. Ιδιαίτερα αν σκέφτονται, με όση νηφαλιότητα τους απόμεινε, για τις κρίσιμες αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή όλων των Ελλήνων. Γιατί, εκτός από την ανεργία ή την αδυναμία αποπληρωμής χρεών ή φόρων, τη μείωση των εισοδημάτων και τη ραγδαία φτωχοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, υπάρχουν και θέματα με συμβολικό (εκτός από πρακτικό) πολιτικό αντίκρισμα. Προηγείται σ’ αυτά ο χειρισμός του κοινοβουλευτισμού μας. Αν η κρίση αντιμετωπιστεί σαν ευκαιρία θεμελιακής βελτίωσής του, τότε έχουμε μια ευκαιρία μπροστά μας. Και μια πρόκληση. Ο φλεγματικός και πολύπειρος Τσόρτσιλ μας το άφησε: «Ο απαισιόδοξος βλέπει δυσκολίες σε κάθε ευκαιρία και ο αισιόδοξος βλέπει ευκαιρίες σε κάθε δυσκολία».
xatzis@hotmail.com
