Από τον Ηλία Κανέλλη
«Αργά τα βόδια περπατούν και πού και πού μουγκρίζουν». Κάπως έτσι, όπως το περιγράφει ο ποιητής των άγριων και των ήμερων του βουνού και του λόγγου, ο Κώστας Κρυστάλλης, πέρασαν οι 58 από την πολιτική ζωή της χώρας, πριν αποδεχθούν, επί της ουσίας, ότι στο εξής οι παρεμβάσεις τους θα είναι περισσότερο ιδεολογικές και λιγότερο πολιτικές: «Οι 58 συμμετέχουν στην κοινή προσπάθεια ανασυγκρότησης του ευρύτερου χώρου παραμένοντας ρεύμα γνώμης, χωρίς να μετατρέπονται σε έναν ακόμα πολιτικό οργανισμό ή κίνηση». Με αυτά τα λόγια προσδιορίσθηκε το αποτέλεσμα της σύσκεψης των «58» το απόγευμα της 28ης Φεβρουαρίου. Όλα είχαν αρχίσει πολύ διαφορετικά. Η αρχική πρόθεση του σχήματος δεν ήταν να φτιαχθεί ακόμα ένα think tank, μια δεξαμενή σκέψης.
Το αντίθετο. Ο αρχικός στόχος ήταν να ενωθούν τα κόμματα και οι κινήσεις της Κεντροαριστεράς κάτω από μια πολιτική ομπρέλα και έναν κοινό προγραμματικό λόγο και, χωρίς να χάσουν τα διακριτά χαρακτηριστικά τους, να επιχειρήσουν κοινή κάθοδο καταρχάς στις ευρωεκλογές, προσπαθώντας παράλληλα να συγκροτήσουν ένα ευρύτερο σχήμα που θα ξεπερνά τα ήδη υπάρχοντα ώστε, από συνασπισμός μικρών σχημάτων να προκύψει ένα μεγαλύτερο σχήμα, πολυσυλλεκτικό και κραταιό. Σύμφωνα με την αρχική σύλληψη, προϋπετίθετο ότι θα συμμετάσχουν σε αυτές τις διεργασίες και τα δύο μεγαλύτερα κόμματα του χώρου, η ΔΗΜΑΡ και το ΠΑΣΟΚ. Στη βάση αυτού του σχεδίου συγκεντρώθηκαν, λίγο αργότερα, οι «58». Κατά βάσιν καθηγητές πανεπιστημίου διάφορων βαθμίδων, συμφώνησαν να παίξουν τον ρόλο της ιδεολογικής και οργανωτικής ομπρέλας σε ένα σχήμα που, ο εκ των πρωτεργατών του, καθηγητής Γιάννης Βούλγαρης, περιέγραφε ως εξής: «Ο τρίτος πόλος ούτε είναι, ούτε του επιτρέπεται να αυτοπαρουσιαστεί σαν παρθενογένεση. Ούτε όμως πρέπει να τρομάζει μπροστά στην κριτική ότι με φθαρμένα υλικά δεν φτιάχνεις το νέο. Πρώτον, γιατί δεν κυκλοφορεί και πολύ «νέο» στην πολιτική πιάτσα: άντε ο Τσίπρας [...] και η Χρυσή Αυγή [...]» (Τα Νέα, 31/8/2013)
Στην πορεία, ωστόσο, το ΠΑΣΟΚ αποδείχθηκε το μαλακό υπογάστριο της κίνησης των «58». Καταρχάς, ήταν το πολιτικό κίνητρο που επέτρεψε στον κομματικό μηχανισμό της ΔΗΜΑΡ να αρνηθεί τη συμπαράταξη. Κατά δεύτερον, εμφανιζόταν ως διαρκής απειλή της ευρύτητας του εγχειρήματος, ιδίως όσο οι «58» αρκούνταν στην επανάληψη των αρχικών διακηρύξεών τους και, σε κεντρικό επίπεδο, συζητούσαν για τις πιθανές προσωπικότητες που θα τοποθετούνταν στις πρώτες θέσεις του ευρωψηφοδελτίου: πολλοί πίστευαν ότι το παλαιό ΠΑΣΟΚ θα παραιτείτο κεκτημένων, θα υποβάθμιζε ή θα αγνοούσε την κομματική επετηρίδα κι ότι δεν θα επέμενε σε παλαιά πρόσωπα. Το αποτέλεσμα ήταν να συζητιούνται για τις πρώτες θέσεις του ευρωψηφοδελτίου προσωπικότητες όπως ο καθηγητής Γιώργος Παγουλάτος από τους «58», ο Ανδρέας Παπαδόπουλος, πρώην εκπρόσωπος Τύπου και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της ΔΗΜΑΡ, διαφωνών με την κυρίαρχη γραμμή στο κόμμα, ενώ από το ΠΑΣΟΚ ακούγονταν τα ονόματα του νεαρού πολιτικού επιστήμονα Κυριάκου Πιερρακάκη ή του νυν βουλευτή Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλου.
Και όσο το παιχνίδι εξαντλείτο στην ονοματολογία, ανακοινώθηκε η κυβερνητική απόφαση σύμφωνα με την οποία οι ευρωβουλευτές, αυτή τη φορά, δεν θα εκλέγονται με λίστα αλλά με σταυρό προτίμησης. Η απόφαση αυτή άλλαξε τη σχέση των «58» με το ΠΑΣΟΚ. Για πολλούς, μετετράπη εκ νέου στο βασικό εμπόδιο για τον σχηματισμό της μεγάλης κεντροαριστερής παράταξης. Στην πορεία, το κλίμα ομοθυμίας διαταράχθηκε. Οι «58» χωρίστηκαν σε τρεις τάσεις: εκείνους που ήθελαν να συνεχίσουν επιδιώκοντας μια κεντρική συμφωνία με το ΠΑΣΟΚ, εκείνους που πρότειναν να το διαλύσουν και ορισμένους, τους περισσότερους, που ισχυρίζονταν ότι πρέπει να συνεχίσουν μεν, αλλά να δούνε τις εναλλακτικές δυνατότητες, ακόμα και την πιθανότητα να μετασχηματισθούν σε κόμμα, εκμεταλλευόμενοι την πολιτική δυναμική που ακόμα πίστευαν ότι είχαν.
Αλλά συνέχιζαν όντως να έχουν, έπειτα από τις εξελίξεις αυτές, πολιτική δυναμική; Ορισμένοι έπαψαν να το πιστεύουν και αποστασιοποιήθηκαν, είτε επιστρέφοντας στις δουλειές τους (όπως ο λέκτορας στο τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, Βασίλης Βαμβακάς) είτε, όπως ο Νίκος Χριστοδουλάκης, πηγαίνοντας προς τη ΔΗΜΑΡ. Ορισμένοι άλλοι επέλεξαν τις προσωπικές στρατηγικές, κάποιοι, όπως ο Νίκος Μπίστης, συνεχίζουν να επιδιώκουν να βρεθούν στο ευρύ ψηφοδέλτιο της «Ελιάς». Και κάποιοι άλλοι, του Γιάννη Βούλγαρη συμπεριλαμβανομένου, επέλεξαν να κρατήσουν απλώς ανοιχτό «το μαγαζί» για τις μετά τις ευρωεκλογές εξελίξεις.
Η αλήθεια είναι ότι, αν τα πράγματα ήσαν στατικά, θα μπορούσε η προεκλογική περίοδος να είναι χρυσή για τους «58». Δικαιωμένοι από μια ενδεχόμενη (και όχι απίθανη) ήττα των ευρωψηφοδελτίων του ΠΑΣΟΚ (ή της Ελιάς, αν συμπεριληφθούν και τα δορυφορικά κόμματα, plus το κόμμα του Ανδρέα Λοβέρδου που επέστρεψε στην κοιτίδα) και της ΔΗΜΑΡ (με τις δικές της διευρύνσεις, στο τεράστιο σε αποθέματα «όλον ΠΑΣΟΚ»), οι «58» θα μπορούσαν να είναι ο συγκολλητικός ιστός ενός χώρου που απελπισμένα θα έβλεπε την οριστική συρρίκνωση στις εθνικές εκλογές. Αλλά, στις κολασμένες συνθήκες των ημερών μας, ο παράδεισος δεν περιμένει. Και από τις στάχτες του καμένου, σε μεγάλο βαθμό εγχειρήματος της «Ελιάς», ξεπήδησε, με τη δική του δυναμική, ένα καινούργιο, εναλλακτικό αλλά και ανταγωνιστικό σχήμα: Το Ποτάμι του δημοσιογράφου Σταύρου Θεοδωράκη.
Δεν είναι επιλογή χωρίς πλεονεκτήματα. Έχει τη δυναμική του νέου και άφθαρτου. Δεν έχει σχέση με τα παλαιά πολιτικά σχήματα. Έχει κι αυτό τους δικούς του καθηγητές, μερικοί από τους οποίους έχουν συνυπάρξει πολιτικά με ορισμένους εκ των «58». Επιπλέον, μιλά, καταστατικά, την ίδια γλώσσα μαζί τους, απευθύνεται δηλαδή στο ίδιο κοινό, τους ψηφοφόρους δηλαδή ανάμεσα ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, είναι lifestyle, μπορεί να απευθυνθεί σε απολίτικους αλλά και να προσελκύσει νέους κυρίως δυνητικούς ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ.
Πρόκειται για ένα αντι-Μπέπε Γκρίλο ελληνικό φαινόμενο, δηλαδή, που θα μπορούσε, στη δεδομένη στιγμή, να κερδίσει την παρτίδα τόμπολα που παίζεται στην περιοχή της Κεντροαριστεράς. Αν αντέξει και δεν το πάρει το Ποτάμι, μπορεί να είναι η πολιτική έκπληξη.
*Ο Ηλίας Κανέλλης είναι δημοσιογράφος και εκδότης του περιοδικού «the books' journal»
