Από την Κατερίνα Κανάκη
Η μάθηση είναι το μεγαλύτερο εργαλείο για την ανθρώπινη δύναμη. Βοηθάει τους ανθρώπους να αποκτήσουν γνώσεις. Ένας άνθρωπος χωρίς γνώσεις είναι σαν ένα πλοίο στη μέση του ωκεανού χωρίς πυξίδα. Η μάθηση περιλαμβάνει διαδικασίες τόσο σε βιολογικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο.
Ως πνευματική διαδικασία παρατηρείται μόνο στον άνθρωπο και είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη διδασκαλία. Η συστηματική βοήθεια στον άνθρωπο και ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά παρέχεται σε μεγάλο βαθμό με τη διδασκαλία, η οποία αποσκοπεί στο να τους μεταδώσει γνώση και να βοηθήσει την πνευματική τους ανάπτυξη.
Η επιθυμία και η θέληση για μάθηση, για ανακάλυψη και εξερεύνηση καθετί καινούριου, από πάντα ήταν μια μεγάλη πρόκληση για τον άνθρωπο. Ο ενθουσιασμός και η περιέργεια για μάθηση είναι ιδιαίτερα έκδηλη στα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία. Και φυσικά αναφερόμαστε τόσο στη μάθηση που λαμβάνει χώρα στην καθημερινή ζωή του παιδιού και αφορά πρακτικές, κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες, όσο και στη σχολική μάθηση.
Ο μαθητής έρχεται σε επαφή με τη γνώση και τη μάθηση, ναι μεν, μέσα στο σχολείο, αλλά και έξω από αυτό, δηλαδή στο κοινωνικό του περιβάλλον. Η γνώση που παίρνει από το περιβάλλον του πρέπει να βρίσκεται σε αρμονία με όσα διδάσκεται μέσα στο σχολείο. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει ο κόσμος του παιδιού να αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία θα οικοδομηθεί η διδασκαλία. Ο δάσκαλος απαιτείται να γνωρίζει τις προϋπάρχουσες γνώσεις και ικανότητες των μαθητών του, ώστε η διδασκαλία να δομηθεί με βάση αυτές. Η μάθηση πραγματοποιείται μέσα στο σχολείο αλλά συνεχίζεται και στο σπίτι. Ο θεμέλιος λίθος για μια αποτελεσματική μάθηση και μελέτη μπαίνει στους κόλπους της οικογένειας και οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο σωστό ξεκίνημα και στη διατήρηση της μάθησης. Αυτό είναι πραγματικά μια σπουδαία αλήθεια.
Τα όρια της μάθησης του παιδιού μπορούν να διευρυνθούν, αρκεί να υπάρχει η σωστή ενίσχυση και η διδασκαλία ενός ικανού δασκάλου, με την απαραίτητη κατάρτιση. Ο δάσκαλος είναι υπεύθυνος για την οργάνωση, το συντονισμό, την εκτέλεση και την αξιολόγηση της διδασκαλίας. Χρέος του είναι να διδάσκει στο μαθητή τον τρόπο για την κατάκτηση της γνώσης, να δημιουργεί ένα δημοκρατικό κλίμα μέσα στην τάξη και να προσπαθεί να βοηθά τους μαθητές στην επίλυση των προβλημάτων τους. Για να αποδειχθεί μια διδασκαλία χρήσιμη και αποτελεσματική, ο εκπαιδευτικός, ο γονιός, ή όποιος άλλος ασχοληθεί με τη μάθηση του παιδιού, πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τις αρχές και τους νόμους της μάθησης.
Η καλή σχέση διδασκόντων και μαθητών είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη μάθηση, ασκεί θετική ψυχολογική επίδραση πάνω στους μαθητές και συντελεί στην αύξηση των επιδόσεών τους .
Τι συμβαίνει όμως όταν στην πορεία της σχολικής ζωής των μαθητών τα πράγματα, για κάποιους απ’ αυτούς, δεν είναι και τόσο καλά και κάποιες φορές ο αρχικός ενθουσιασμός και η δίψα για μάθηση αρχίζουν να ατονούν ή και να εξανεμίζονται και τη θέση τους να παίρνουν συναισθήματα αποθάρρυνσης, απαξίωσης ακόμα και φόβου σε σχέση με τα μαθήματα; Μήπως η στάση αυτή των παιδιών θα πρέπει να προβληματίσει γονείς και εκπαιδευτικούς έτσι ώστε να βρεθεί τρόπος τα παιδιά αυτά να ενδιαφερθούν για τη μάθηση;
Ένας σπουδαίος τρόπος προώθησης της μάθησης είναι η δύναμη των κινήτρων που επηρεάζει θετικά τα παιδιά.
Κίνητρο είναι ένας σπουδαίος παράγοντας, ο οποίος ρυθμίζει, στηρίζει και κατευθύνει τη συμπεριφορά του ατόμου προς ένα σκοπό. Η διαδικασία της μάθησης κατευθύνεται και ενισχύεται από τα κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Κίνητρο είναι η δύναμη που ωθεί το κάθε άτομο να ’φέρει εις πέρας’ μια δραστηριότητα, βρίσκει εφαρμογή σε κάθε τομέα της καθημερινής ζωής, φυσικά και στην εκπαίδευση. Κίνητρα λοιπόν θα πρέπει να δίνονται από έκπαιδευτικούς και γονείς στα παιδιά, έτσι ώστε τα ίδια να καταλάβουν την ανυπολόγιστη και αδιαμφισβήτητη αξία της μάθησης και τα προσωπικά οφέλη που μπορεί να αποκομίσουν από αυτή.
Με λίγα λόγια, η μάθηση είναι μια κοινωνική και συνεργατική δραστηριότητα κατά την οποία, ο δάσκαλος στο σχολείο και ο γονιός στο σπίτι λειτουργούν σαν μέσο για να διευκολύνουν το παιδί να κατακτήσει τη γνώση. Η υποστήριξη τους έχει την έννοια του «αγκίστρου», για να μπορέσουν τα παιδιά να υπερπηδήσουν τις τυχόν δυσκολίες . Είναι πολύ σημαντικό ο δάσκαλος να έχει τη δυνατότητα να καθορίζει με ακρίβεια την «τροφή» που δίνει στους μαθητές και να μπορεί να οριοθετεί με παιδαγωγική ευθύνη το δικό του αλληλεπιδραστικό χώρο, τη δική του θέση και στάση απέναντι τους και με τη σπουδαία συμβολή των γονιών, να βοηθάει τα παιδιά στην κατάκτηση της πολύτιμης γνώσης.
Η Κατερίνα Κανάκη είναι Φιλόλογος- Ειδική Παιδαγωγός, με μεταπτυχιακό στην Ειδική Αγωγή –Ψυχική Υγεία.
