Του Κώστα Γιαννούλα
Οι πενθήμερες σχολικές εκδρομές της Γ’ Λυκείου είναι προαιρετικού χαρακτήρα και πραγματοποιούνται κάθε χρόνο, συνήθως λίγο πριν το Πάσχα, εφόσον υπάρχουν οι απαιτούμενοι συνοδοί καθηγητές, ένας ανά τριάντα μαθητές, και δηλώνουν συμμετοχή σ’ αυτές τα 2/3, τουλάχιστον, των μαθητών της τάξης.
Πριν μερικές δεκαετίες, που το βιοτικό και πνευματικό επίπεδο των Ελλήνων ήταν ιδιαίτερα χαμηλό, που δεν υπήρχε τηλεόραση, ίντερνετ και κυκλοφορούσαν ελάχιστα μεταφορικά μέσα, οι εκδρομές αυτές άνοιγαν παράθυρα στον κόσμο και ήταν ιδιαίτερα επωφελείς από πολλές απόψεις για τα παιδιά, τα οποία σημειωτέον ήταν τότε πιο υπάκουα και πιο συνεργάσιμα με τους συνοδούς καθηγητές, για λόγους που δεν είναι του παρόντος, γεγονός που τους διευκόλυνε στην επιτήρηση και συντελούσε στην πραγματοποίησή τους χωρίς παρατράγουδα. Πέραν τούτου προσέφεραν τονωτικές ενέσεις στην οικονομική δραστηριότητα, απ’ την οποία επωφελούνταν ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, εστιατόρια, μπαράκια, ντισκοτέκ, τουριστικά μαγαζάκια και λεωφορεία, ένα ολόκληρο δηλαδή κύκλωμα. Ως εκ τούτου τις πραγματοποιούσαν όλα τα σχολεία και αποτελούσαν το όνειρο σχεδόν όλων των μαθητών.
Σήμερα, που ο κόσμος έγινε μια γειτονιά και χωρά σε μια μικρή οθόνη, οπότε μπορεί κανείς να τον γνωρίσει είτε ανοίγοντας την τηλεόρασή του είτε πολύ περισσότερο πληκτρολογώντας στον υπολογιστή του και επιλέγοντας ό,τι επιθυμεί να δει και να γνωρίσει, έχουν χάσει αφενός ένα μεγάλο μέρος της αξίας τους αναφορικά με τον εκπαιδευτικό τους χαρακτήρα. Συνεχίζουν, όμως, να συγκινούν και να γοητεύουν πολλούς μαθητές, κυρίως γιατί προσφέρονται για εκτόνωση, για ξεφάντωμα και για να βγάλουν κάποιοι απ’ αυτούς αρκετά απ’ τα απωθημένα τους, μεταφρασμένα σε καμώματα της νύχτας, που τα βλέπει η μέρα και γελά και που το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον δεν τα επιτρέπουν. Το γεγονός αυτό καθιστά το έργο των συνοδών καθηγητών ιδιαίτερα υπεύθυνο αλλά και δύσκολο. Αυτός, άλλωστε, είναι και ένας απ’ τους βασικούς λόγους, για τους οποίους οι μαθητές, παρά τα παρακάλια και την πίεση, που με ποικίλους τρόπους ασκούν, δυσκολεύονται πολλές φορές να εξασφαλίσουν συνοδούς, μ ‘ αποτέλεσμα ν’ ακυρώνεται η εκδρομή τους. Θα ήθελα εδώ να σημειώσω ότι η αναστάτωση, που επικρατεί σε πολλά σχολεία, καθ’ όλη τη διάρκεια αναζήτησης και εξασφάλισης συνοδών, είναι τεράστια και οι αρνητικές συνέπειες για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων πάρα πολλές.
Πέραν τούτου, εξ αιτίας του ότι τα έξοδα της εκδρομής καλύπτονται απ’ την τσέπη, όσων συμμετέχουν σ’ αυτή, πάντα υπήρχαν και υπάρχουν, πολύ περισσότερο σήμερα, μαθητές, των οποίων οι γονείς δυσκολεύονται ή αδυνατούν να σηκώσουν και το έξοδο αυτό, οπότε είτε δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή των παιδιών τους και αντιμετωπίζουν κατά συνέπεια ό,τι η άρνησή τους συνεπάγεται, είτε στριμώχνονται οικονομικά ακόμη περισσότερο, για να ικανοποιήσουν την επιθυμία των παιδιών τους. Σ’ αυτές τις οικογένειες είναι φανερό, ότι οι εκδρομές αυτού του τύπου αποτελούν εστία προβλημάτων και έντασης, οι δε τραυματικές εμπειρίες κάποιες φορές συνοδεύουν τα παιδιά εφ’ όρου ζωής.
Παρατηρείται, όμως, τα τελευταία χρόνια και ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα. Πολλοί μαθητές της Γ΄ Λυκείου εξ αιτίας της προετοιμασίας τους για τις πανελλήνιες εξετάσεις, παρότι έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής, προτιμούν να εκμεταλλευτούν και το χρόνο της πενθήμερης εκδρομής για καλύτερη προετοιμασία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μη συμπληρώνεται εύκολα το απαραίτητο ποσοστό συμμετοχής μαθητών και οι πενθήμερες είτε ν’ ακυρώνονται είτε να γίνονται ακόμη και αλχημείες, προκειμένου να κρατούνται τα προσχήματα αλλά να συμμετέχουν στην εκδρομή λιγότεροι απ’ τους προβλεπόμενους μαθητές.
Και κάτι ακόμη• οι πολυήμερες εκδρομές με προορισμούς συγκεκριμένες και μόνο περιοχές της Ελλάδος (Ρόδος, Κέρκυρα), πολύ δε περισσότερο έξω απ’ αυτή ειδικά σήμερα, και προκαλούν αλλά και δημιουργούν περισσότερα προβλήματα απ’ αυτά, που επιλύουν.
Συνεχίζει, ωστόσο, να επιθυμεί διακαώς την πραγματοποίηση των πενθήμερων εκδρομών όλο το κύκλωμα, που επωφελείται οικονομικά απ’ αυτές. Πρέπει, όμως, να υπενθυμίσω ότι ο αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ επωφελουμένων είχε ως αποτέλεσμα στο παρελθόν χειραγώγηση μαθητών, εκμαυλισμό και εξαγορά συνειδήσεων κάποιων απ’ αυτούς με τη μέθοδο ποικίλων προσφορών, προκειμένου να προτιμήσουν τους μεν και όχι τους δε, γεγονός που ανάγκασε την πολιτεία να παρέμβει.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες θα πρέπει οι αρμόδιοι φορείς με πρώτο και καλύτερο το Υπουργείο Παιδείας να επανεξετάσουν το θέμα των πενθήμερων εκδρομών και να τις θέσουν σ’ άλλες βάσεις κι όχι μόνο στήριξης της οικονομικής δραστηριότητας.
