Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)
Η νέα τραγωδία με τους πρόσφυγες στο Φαρμακονήσι αναδεικνύει με τον πλέον τραγικό τρόπο το πρόβλημα με την μεταχείριση των προσφύγων και αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, καθώς ολοένα και περισσότερα θύματα από όλους αυτούς τους κατατρεγμένους που ζητούν καταφύγιο στην Ελλάδα, αναδεικνύουν την σοβαρότητα του θέματος.
Αυτή τη φορά λοιπόν η τραγωδία ήταν στο Φαρμακονήσι. Και οι συνθήκες αυτής της τραγωδίας προς το παρόν παραμένουν άγνωστες. Σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις των λιμενικών αρχών, τις πρώτες ώρες της περασμένης Δευτέρας διαπιστώθηκε ότι το αλιευτικό σκάφος που μετέφερε τους μετανάστες και τους πρόσφυγες βρισκόταν ακινητοποιημένο χωρίς φώτα ναυσιπλοΐας κοντά στο Φαρμακονήσι. Οι αρχές από την πλευρά τους δήλωσαν ότι, λόγω των κακών καιρικών συνθηκών, ελήφθη η απόφαση να ρυμουλκηθεί το πλοιάριο ως το Φαρμακονήσι, και, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης ρυμούλκησης, οι επιβαίνοντες μετανάστες και πρόσφυγες μετακινήθηκαν στη μία πλευρά του πλοιαρίου, γεγονός που οδήγησε στην ανατροπή και τη βύθισή του. Ακολούθησε έρευνα και επιχείρηση διάσωσης.
Η Διεθνής Αμνηστία ωστόσο αναφέρει, μεταξύ άλλων, σε ανακοίνωσή της ότι μαρτυρίες διασωθέντων που δόθηκαν στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, μοιάζουν με ανάλογες μαρτυρίες που είχε συλλέξει στο παρελθόν η Διεθνής Αμνηστία αναφορικά με τις επιχειρήσεις απώθησης που διεξάγει η συνοροφυλακή –δηλαδή, την πρακτική συλλογικής επιστροφής μεταναστών κατά μήκος των συνόρων προς την Τουρκία.
Το δελτίο Τύπου της Ύπατης Αρμοστείας αναφέρει ότι οι επιζήσαντες ισχυρίστηκαν ότι, το λιμενικό σκάφος ρυμούλκησε το πλοιάριο με μεγάλη ταχύτητα προς την Τουρκία και στη συνέχεια αυτό ανατράπηκε. Ωστόσο, οι λιμενικές αρχές αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς με ακόλουθη δήλωση το απόγευμα της 22ης Ιανουαρίου και επανέλαβαν ότι το πλοιάριο που μετέφερε τους μετανάστες και τους πρόσφυγες ρυμουλκήθηκε προς το Φαρμακονήσι, και όχι πίσω στην Τουρκία.
Οι επιχειρήσεις απώθησης ανθρώπων από την Ελλάδα, σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία, τους στερεί το δικαίωμα να επεξηγήσουν τις ατομικές τους συνθήκες και να εγείρουν αίτημα προστασίας ή άλλες ανησυχίες. Ως εκ τούτου, παραβιάζουν τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας και το δίκαιο της Ε.Ε. Η διεθνής οργάνωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει καλέσει επανειλημμένα τις ελληνικές αρχές να σταματήσουν τις επιχειρήσεις απώθησης, όχι μόνο επειδή είναι εντελώς παράνομες, αλλά και επειδή θέτουν τις ζωές των ανθρώπων σε κίνδυνο εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο διεξάγονται.
Να σημειώσουμε εδώ ότι η Ύπατη Αρμοστεία σε συστάσεις της προς την Ελλάδα ενόψει της ανάληψης προεδρίας στην Ε.Ε., ανέφερε χαρακτηριστικά ότι οι τελευταίοι μήνες του 2013 έχουν καταδείξει με δραματικό τρόπο το μέγεθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα κράτη-μέλη στη διαχείριση των συνόρων τους και της παράτυπης μετανάστευσης με τρόπο που να σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα. Εκατοντάδες ζωές, όπως ανέφερε προφητικά η Ύπατη Αρμοστεία, χάθηκαν σε δύο περιστατικά που απασχόλησαν εκτενώς τα ΜΜΕ, στα οποία πλεούμενα βυθίστηκαν κοντά στις ακτές της Ιταλίας και της Μάλτας, ενώ χιλιάδες άλλοι άνθρωποι υπέφεραν ή έχασαν τη ζωή τους όταν μη αξιόπλοα σκάφη βυθίστηκαν στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη, παρά τις προσπάθειες της ακτοφυλακής και των πλοιάρχων, σε πολλές περιπτώσεις, για τη διάσωσή τους.
Πολλοί ακόμη άνθρωποι - μεταξύ των οποίων κάποιοι που χρήζουν προστασίας και άλλοι όχι - επιδιώκουν να εισέλθουν στα Κράτη-Μέλη δια ξηράς ή αέρος, ορισμένες φορές και με επικίνδυνα μέσα. Τα συστήματα για τον έλεγχο της εισόδου, συμπεριλαμβανομένων πολλών νομικών, πολιτικών και επιχειρησιακών ρυθμίσεων υπό την καθοδήγηση της Ε.Ε., έχουν γίνει ιδιαίτερα εξελιγμένα και με διάθεση επαρκών πόρων, ενώ η αποτελεσματικότητά τους εκτείνεται πολύ πέρα από τα γεωγραφικά σύνορα των Κρατών-Μελών, χωρίς όμως αυτό να μεταβάλλει τις διεθνείς ευθύνες των Κρατών-Μελών.
Αυτά σημείωνε η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες πριν από λίγες ημέρες, αναγνωρίζοντας τα θετικά που έχουν γίνει, επισημαίνοντας παράλληλα τις όποιες παραλείψεις. Μια ακόμη τραγωδία όμως με νεκρούς και αγνοούμενους πρόσφυγες μετά την Λαμπεντούζα, έρχεται να προστεθεί στον μακρύ τραγικό κατάλογο. Ναι, μπορεί τα τεχνολογικά συστήματα να έχουν εκσυγχρονιστεί και να είναι πλέον αποτελεσματικά, όπως παραδέχεται και η ίδια η ανθρωπιστική οργάνωση. Μπορεί οι πολιτικές αντιμετώπισης των προσφύγων και αιτούντων άσυλο κάτω από της πίεση της κοινής γνώμης να έχουν αλλάξει προς το καλύτερο.
Αυτό που συμβαίνει όμως στην Ελλάδα με την επαναπροώθηση φαίνεται πως δεν λέει να σταματήσει. Η νέα τραγωδία στο Φαρμακονήσι κάνει επιτακτική την ανάγκη διερεύνησης των συνθηκών εντοπισμού και διάσωσης των προσφύγων. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει για άλλη μια φορά να αποκρυβούν οι συνθήκες που συνέβη ένα ακόμη τραγικό γεγονός που εκθέτει την χώρα διεθνώς. Ελλάδα και Ιταλία πρωταγωνιστούν αριθμητικά στον μακρύ κατάλογο των απολεσθέντων προσφύγων, μη εξαιρουμένης της Ισπανίας. Απομένει να δούμε ποια μέτρα θα ληφθούν για την προστασία όλων αυτών των εξαναγκασμένων σε προσφυγιά μέσω επικίνδυνων θαλάσσιων οδών ανθρώπων. Και αν αυτά τα μέτρα δεν θα αποκαλύπτουν για άλλη μια φορά την μετατροπή της Ευρώπης σε απόρθητο φρούριο. Η ελληνική προεδρία αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να φανούν και οι πραγματικές προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης.
