Από τη Μαγδαληνή-Μαρία Καφαλή
Στη σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στην Τεχεράνη το 1965 καθιερώθηκε, μετά από παρακίνηση της Unesco, η Διεθνής ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού που απαντά κάθε χρόνο στην 8η ημέρα του Σεπτεμβρίου, της ημερολογιακής κατάταξης. Πρόκειται για ένα ζήτημα ύψιστης σημασίας, καθώς η μείωση της ψαλίδας του αναλφαβητισμού εμπεριέχεται στους πρωταρχικούς στόχους του διεθνούς οργανισμού.
Σύμφωνα με προγενέστερες εκτιμήσεις της Unesco, το ποσοστό των αναλφάβητων ανά τον κόσμο κυμαίνονταν στα 781 εκατομμύρια και αφορούσε στους ενήλικες, μεταξύ των οποίων το 64% απαρτίζονταν από γυναίκες. Ωστόσο, το ποσοστό που άπτονταν του παιδικού πληθυσμού έφτανε τα 115 εκατομμύρια και συναντάται στις φτωχές χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Στόχος του εκπαιδευτικού, επιστημονικού και πολιτιστικού οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών υπήρξε η ένταξη των παιδιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση έως το 2015. Το συγκεκριμένο εγχείρημα, άλλωστε, συνοδεύτηκε από χαρακτηρισμούς του τύπου ρεαλιστικό, προσιτό και οικονομικά επιτεύξιμο.
Για την ελληνική πραγματικότητα, ο όρος αναλφάβητος χρησιμοποιείται για όποιον δεν κατόρθωσε να τελειώσει τη φοίτησή του στο εξατάξιο δημοτικό σχολείο. Σε αντιδιαστολή με άλλες χώρες, οι οποίες για να αποδόσουν σε κάποιον τον όρο εγγράματο αρκούνται στις στοιχειώδεις γνώσεις της γραφής και της ανάγνωσης. Κάνοντας λόγω για εγγραματωσύνη, αξίζει να σημειωθεί, πως στην ελληνική κοινωνία το ποσοστό για τους ενήλικες βρίσκονταν στο 91% του πληθυσμού. Ενώ, στην περίπτωση που επιθυμούμε να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι ο αριθμός των 560 χιλιάδων ελληνίδων της κατηγορίας αυτής αντικατοπτρίζει μια εξαιρετικά χαμηλή στάθμη για μια χώρα που φέρει –ακόμη τουλάχιστον- την ιδιότητα του μέλους της Ε.Ε. Το μοναδικό ελπιδοφόρο μήνυμα προέκυψε από την κλίμακατων εγγράμματων ηλικίας έως 15 ετών, της οποίας το ποσοστό εκτοξεύεται στο 99,5%.
Επομένως, ο εορτασμός της παγκόσμιας ημέρας που προάγει τον Αλφαβητισμό αντανακλά την ουσιώδη έννοια της παιδείας, ως ανθρώπινο δικαίωμα ύψιστης σημασίας. Η μόρφωση, ως βασικός πυλώνας που προάγει την αξιοπρέπεια, λειτουργεί συνεκτικά στις εκάστοτε κοινωνίες για την ενσάρκωση μιας βιώσιμης ανάπτυξης. Διασαφηνίζοντας το νόημα της λέξης “βιώσιμη” κάνουμε λόγο για μια διαδικασία που σχετίζεται άμεσα με την προώθηση μιας ισότιμης και ποιοτικής εκπαιδευτικής πρακτικής και μιας παράλληλης συνιστόσας δια βίου μάθησης, προς κάθε ενδιαφερόμενο, μηδενός εξαιρουμένου.
Μέσα σε διάστημα 15 ετών, από το 2000 που δεσμεύτηκε η διεθνής κοινότητα για την συρρίκνωση των ποσοστών του αναλφαβητισμού, μέχρι σήμερα, ο σκοπός δεν επετεύχθη. Σύμφωνα, με πρόσφατα δεδομένα του Ινστιτούτου Στατιστικής της Unesco, η πλειοψηφία των χωρών απέχει από το προσδοκώμενο. Πιο συγκεκριμένα, 757 εκατομμύρια ενηλίκων ανά την υφήλιο στερούνται βασικών χαρακτηριστικών μορφωτικού επιπέδου, ενώ στα 2/3 του γενικού συνόλου βρίσκεται και το ποσοστό υων γυναικών. Στην κατηγορία των εφήβων αντιστοιχεί ο αριθμός 124 εκατομμυρίων, ενώ στα 250 εκατομμύρια περιλαμβάνονται παιδιά μικρότερης ηλικίας, επιπέδου πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Παιδιά που δεν βρίσκουν εύκολα πρόσβαση στη διαδικασία επιμόρφωσης και αλφαβητισμού, παρά το γεγονός ότι ορισμένα έχουν την πολυτέλεια να φοιτούν σε σχολείο. Συνακόλουθα, το Διαδικτυακό ΕυρωπαΪκής Πολιτικής για την Παιδεία υποστήριξε πως 1 στους 5 ενήλικες στην Ευρώπη αδυνατεί να κατανοήσει τις οδηγίες χρήσης σε μια απλή συσκευασία φαρμάκου.
Με αφορμή τον εορτασμό κατά του αναλφαβητισμού προωθήθηκε και η διαδικασία απονομής των βραβείων εκπαιδευτικής προσφοράς από την Unesco, με τη βοήθεια της Γενικής Διευθύντριας Irina Bokova για το έτος 2015. Χιλή, Μαγαδασκάρη, Μοζαμβίκη, Σλοβακία και Σρι Λάνκα είναι οι χώρες που παρέμειναν πιστές στο όραμά τους και τα κατάφεραν. Ύψωσαν το ανάστημά τους ενάντια στον αναλφαβητισμό με όπλο τη μεθοδικότητα και τη γνώση. Ευχής έργο θα ήταν να παραδειγματιστούν ολοένα και περισσότερα κράτη και να ευαισθητοποιηθούν οι αρμόδιοι φορείς για θέματα εφάμιλλα της Παιδείας και εμείς οι πολίτες με τη σειρά μας να στηρίξουμε και να επικροτήσουμε κάθε σχετικό εγχείρημα.
Η Μαγδαληνή-Μαρία Καφαλή είναι Φιλόλογος.
