Ιστορίες λαρισινής λεβεντιάς

ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ

Δευτέρα ήτανε, 23 Οκτωβρίου του 1944, που οι ηττημένοι Ναζί τα μάζεψαν κι έφυγαν άρον άρον απ’ τη Λάρισα για τη Γερμανία υπό τις «θερμές» ευχές των Λαρισινών όπως «στα τσακίδια», «ουστ κοπρόσκυλα» και άλλα τέτοια «ευγενικά» και χωριάτικα, κι έτσι έμεινε η πόλη στους πολίτες ελεύθερη, να την χτίσουν και να την κάνουν ...σαν τα μούτρα τους.

Και οι μεν Γερμανοί γύρισαν στην κατεστραμμένη χώρα τους και, με την προτεσταντική πρακτικότητά τους, ξανάφτιαξαν τις πόλεις τους, πόλεις άνετες, όμορφες, σύγχρονες , οι δε Έλληνες ...άστα, τα βλέπεις ακόμη και σήμερα.
Ισοπεδώθηκε το ’41 η Λάρισα από σεισμό και βομβαρδισμούς, πράγμα λυπηρόν μεν αλλά και ελπιδοφόρο. Με την έννοια ότι διαμορφώθηκε η ευκαιρία η παλιά τουρκόπολη με τα στενά σοκάκια να σχεδιαστεί εξ’ αρχής, σαν μια σύγχρονη, δυτικού τύπου, πόλη με φαρδείς δρόμους και ελεύθερους χώρους όπως θα ταίριαζε σε μια πόλη του κάμπου. Αλλά, αντέχουν φαρδείς δρόμους τα ...στενά μυαλά; Απληστία από τους μεγαλοοικοπεδούχους, πιέσεις, ρουσφέτια όλα για το χρήμα, ενώ το κεντρικό Κράτος -που τα είχε μαζέψει όλα στα Υπουργεία- αδυνατούσε να συντάξει εγκαίρως Σχέδια Πόλης. Ώσπου να τα συντάξει, πρόλαβαν οι τοπικοί ...«λεβέντες» και σου φτιάξανε κάτι πόλεις ...χάλια.
Το έγκλημα που έγινε τότε, το κατάλαβαν για τα καλά οι παλιοί Λαρισινοί από τη δεκαετία του ’80 και μετά, οπότε η πόλη άρχισε να έχει ραγδαία ανάπτυξη και – για πρώτη φορά- κυκλοφοριακό πρόβλημα. Χιλιάδες ανθρώπων ήρθαν από τα χωριά και άλλες περιοχές της χώρας στη Λάρισα, χιλιάδες σπουδαστές, αντιπαροχή και τρομακτική ανέγερση πολυώροφων πολυκατοικιών και φυσικά ...αυτοκίνητα. Για πρώτη φορά κάθε οικογένεια και αυτοκίνητο, γι’ αυτό και ο Ανδρέας προσκυνάται ακόμη και σήμερα σαν Θεός.
Από τότε, όλοι οι υποψήφιοι δήμαρχοι, κατεβαίνουν στις εκλογές με βασική επαγγελία την επίλυση του κυκλοφοριακού. Προσπάθειες έγιναν, άλλες πετυχημένες άλλες όχι, το πρόβλημα όμως πέριξ του κέντρου παραμένει. Στενοί δρόμοι, που ασφυκτιούν, διπλοπαρκαρισμένα αυτοκίνητα, άλλα ανεβασμένα στα πεζοδρόμια, ακόμη και στις ...πλατείες, κλείνουν γωνίες, κλείνουν προσβάσεις αναπήρων, ένας εφιάλτης.
Ένα υποτυπώδες σύστημα παρκομέτρων που υπήρχε, κατέρρευσε εδώ και χρόνια και πλέον έκαστος σταθμεύει όπου βρει. Και κάτι βυθιζόμενα κολονάκια που μπήκαν στις εισόδους των πεζοδρόμων, μας τελείωσαν κι αυτά. Τίποτε δεν φτουράει εδώ, κανείς δεν ανακόπτει τις άγριες ορέξεις του Λαρισαίου «γιωταχή».
Παρατηρώντας χρόνια αυτή την πόλη, σκέφτομαι ότι κανείς δεν λειτούργησε οραματικά, κανείς δεν επιδεικνύει στοιχειώδη ρεαλισμό. Την πόλη αυτή, όλοι την πονάνε στα λόγια. Στην πράξη, μένουν ταμπουρωμένοι πίσω απ’ τα συμφέροντά τους. Τελευταίο παράδειγμα, η απόφαση του Δήμου Λαρισαίων να δημιουργήσει πάρκινγκ στην παραπήνεια οδό Καλλιθέας, σε οικόπεδο δίπλα στο Τεχνικό Επιμελητήριο. Ήδη ο Δήμος έχει ένα πάρκινγκ στην περιοχή. Τρισάθλιο, βρώμικο, τριτοκοσμικό, αλλά έχει. Το οικόπεδο για το οποίο μιλάμε, ανήκει σήμερα στον παλιό ΟΑΕΔ και το είχε παραχωρήσει η δημοτική αρχή Λαμπρούλη (ΚΚΕ) με τον όρο να χτιστεί νέο κτίριο για το Εργατικό Κέντρο Λάρισας (ΕΚΛ) που επίσης ελεγχόταν τότε από το ΚΚΕ. Ακατανόητη απόφαση βέβαια, δεδομένου ότι το ΕΚΛ διέθετε μια χαρά δικό του κτίριο, αλλά τη δεκαετία του ’80 το τοπικό ΚΚΕ έτσι το έβλεπε – δεν είχε καν καταρρεύσει η Σοβιετική Ένωση. Κτίριο, βέβαια, δεν κτίστηκε ποτέ κι ούτε πρόκειται, αφού τα Εργατικά Κέντρα σήμερα, ως θεσμός, έχουν εξαντλήσει τον πολύ σημαντικό οπωσδήποτε ιστορικό τους ρόλο και πλέον είναι Οργανισμοί με περιορισμένη συμμετοχή εργαζομένων.
Λογικά λοιπόν σκεπτόμενη, η σημερινή Δημοτική Αρχή είπε να έλθει σε συνεννόηση με την Εργατική Εστία και να διαμορφώσει ένα ακόμη δημοτικό πάρκινγκ κατά χρήση. Μόλις άρχισαν οι εργασίες διαμόρφωσης ...διεκόπησαν. Μπήκε μπροστά η διοίκηση του ΕΚΛ και ...τέλος. Έβαλαν κι ένα πανό και καταγγέλλουν ότι η κατασκευή πάρκινγκ ...στρέφεται κατά των εργαζόμενων (!) – αλήθεια οι εργαζόμενοι το ξέρουν;
Το πιθανότερο λοιπόν είναι η πόλη να χάσει ένα -μικρό έστω – πάρκινγκ και η περιοχή να μείνει στη σημερινή τριτοκοσμική της εικόνα- το οικόπεδο είναι απλά ένας χορταρότοπος γεμάτος σκουπίδια. Αναρωτιέμαι: δεν θα μπορούσε να βρεθεί μια νομική φόρμουλα ώστε και η κυριότητα του οικοπέδου να διασφαλίζεται, αλλά και να χρησιμοποιείται ως πάρκινγκ μέχρι ανεγέρσεως του κτιρίου (εάν και εφόσον εννοείται...). Οι πρακτικοί και έξυπνοι άνθρωποι θα εύρισκαν τη λύση. Κι έπειτα, στο πάρκινγκ ...εργαζόμενοι θα πάρκαραν – οι πλούσιοι έχουν δικά τους, ιδιόκτητα.
Δεύτερο παράδειγμα το λαρισινό γιοφύρι της Άρτας, ήτοι η ... οικοπεδάρα των δύο στρεμμάτων του πρώην ΙΚΑ στην οδό Ασκληπιού. Το 2008 γκρεμίστηκε το κτίριο. Επί 16 χρόνια (!) η υπόθεση βολοδέρνει. Ο Δήμος το ζήτησε με σκοπό την κατασκευή τριώροφου υπόγειου πάρκινγκ και χώρο πρασίνου στην επιφάνεια. Οι διοικήσεις του ΙΚΑ (νυν ΕΦΚΑ) το ...σκέφτονταν καμιά δεκαπενταριά χρόνια, τελικά, δέχτηκαν ανταλλαγή με δημοτικό οικόπεδο στη Νεάπολη, κι έτσι το πήρε η πόλη.
Πάλι μπροστά η Διοίκηση του ΕΚΛ: Όχι, να ξανακτιστεί κτίριο ΕΦΚΑ διότι αυτό εξυπηρετεί τους εργαζόμενους. Πρόσχημα βέβαια οι εργαζόμενοι, και αναρωτιέμαι ποιοι είναι οι λόγοι που πρέπει να χτιστεί άλλο ένα τέρας στο κέντρο της πόλης που θα προκαλεί καθημερινά απίστευτη κίνηση συναλλασσομένων που θα ψάχνουν να παρκάρουν, αντί για πάρκο με παιδική χαρά και εκατοντάδες θέσεις στάθμευσης. Εδώ προφανώς το ΕΚΛ δεν έχει και πολλά περιθώρια αντίδρασης, αλλά μένω στην ουσία: Δεκαέξι χρόνια! Και -φοβάμαι- άλλη μια πενταετία για την κατασκευή του πάρκινγκ. Αλλά άμα μια πόλη τραβολογιέται για είκοσι και πλέον χρόνια για να τακτοποιήσει δυο στρέμματα στο κέντρο της, ποιο μέλλον να έχει ως προς το κυκλοφοριακό της;
Τρίτη ένσταση που καταθέτω. Έπεσαν με τα μούτρα οι τελευταίες δημοτικές αρχές στο περιβόητο ΣΒΑΚ (Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας). Το Σχέδιο αυτό, ως γνωστόν, χρηματοδοτεί το ...στένεμα δρόμων με κοινοτικά κονδύλια, ώστε να κάνει δύσκολη τη ζωή των «γιωταχήδων» και να αποθαρρύνει έτσι τη χρήση αυτοκινήτου, προς όφελος των δημοσίων συγκοινωνιών. Θεωρητικώς ορθόν. Λιγότερα αυτοκίνητα, καθαρότερη ατμόσφαιρα, οικονομία καυσίμων. Κι έτσι στένεψαν δρόμοι όπως η Ασκληπιού και η Ρούσβελτ που επειδή ήταν ήδη ...στενοί έγιναν σωστά εκτρώματα και κανείς εκ των σχεδιαστών δεν λογοδότησε ποτέ. Έκλεισαν τη Μεγάλου Αλεξάνδρου, στένεψαν την Ανθίμου Γαζή και τη Μανωλάκη, εν ολίγοις, έκλεισαν όλες τις οδούς διαφυγής για τα αυτοκίνητα της πόλης. Τι πέτυχαν; Κατά την άποψή μας μία τρύπα στο νερό. Πρώτον μετέφεραν την κίνηση κυκλικά του κέντρου, όπου καθημερινά γίνεται της κολάσεως. Δεύτερον μετέτρεψαν κοντινές προς το κέντρο γειτονιές όπως οι Αμπελόκηποι σε απέραντα πάρκινγκ και, τρίτον, αναγκάζουν τους οδηγούς των περιφερειακών συνοικιών να κάνουν αχρείαστους κύκλους προκαλώντας πολύ μεγαλύτερη κίνηση. Άρα ούτε καθαρότερη ατμόσφαιρα, ούτε εξοικονόμηση καυσίμων
Κοινώς απέτυχαν. Ο λόγος; Κατά τη γνώμη μας, όλοι αυτοί οι σχεδιασμοί επί χάρτου δεν έλαβαν υπόψη την κοινωνική πραγματικότητα και νοοτροπία. Στην Ελλάδα η χρήση αυτοκινήτου δεν πρόκειται να μειωθεί. Ο κόσμος δεν περπατά, δεν παίρνει ποδήλατο (οι ποδηλατόδρομοι είναι κυριολεκτικά άδειοι) κι ούτε χρησιμοποιεί ιδιαίτερα την Αστική Συγκοινωνία. Ο κακομαθημένος Λαρισαίος (Βολιώτης, Αγρινιώτης, Σερραίος...) χρησιμοποιεί και θα χρησιμοποιεί το ΙΧ. Φαίνεται παράδοξο και αντιεπιστημονικό, αλλά θα έπρεπε ίσως να σκεφτούμε πως στην Ελλάδα λύση δεν είναι ο περιορισμός αλλά η διευκόλυνση του ΙΧ αυτοκινήτου. Αν μεγάλες οδοί τύπου Ανθίμου Γαζή ή Μεγάλου Αλεξάνδρου παρέμεναν φαρδείς, θα διοχέτευαν γρηγορότερα τα αυτοκίνητα εκτός κέντρου, αμβλύνοντας την περιμετρική κίνηση. Είναι η λογική που υιοθετήθηκε στις αμερικανικές πόλεις όπου οι δρόμοι είναι -κατά το κοινώς λεγόμενο- «αεροδρόμια».
Ταύτα. Άνευ φόβου και πάθους. Σαν μια απλή συνεισφορά στη μόνιμη κουβέντα για τα μεγάλα θέματα της πόλης. Από έναν πολίτη που κυκλοφορεί σ’ αυτήν την πόλη από μικρό παιδί και για πολλές δεκαετίες και επομένως κάποια άποψη δικαιούται να έχει για τα πράγματα.
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ
[e-mail]