Έτσι, και στη χώρα μας, ο απασχολούμενος στο (στενό κι ευρύτερο) δημόσιο τομέα θεωρείται ότι κατέχει ‘δημόσιο αξίωμα’ και, συνεπώς, ελέγχεται για τυχόν πράξεις διαφθοράς. Το τελευταίο εξάμηνο είχαμε σωρεία θλιβερών γεγονότων που αποδεικνύουν ότι παρ’ όλα τα θεσμικά μέτρα που έχει λάβει η πολιτεία (υπηρεσίες «Εσωτερικών Υποθέσεων», κλπ), η διαφθορά (συνεχίζει να) ζεί (έως) και βασιλεύει, ως Λερναία Ύδρα· κόβεις ένα κεφάλι και στη θέση του φυτρώνει άλλο. Είναι ένα σαράκι που κατατρώει τις σάρκες της χώρας.
Τον περασμένο Φεβρουάριο ήταν οι υπάλληλοι του υπουργείου Μεταφορών, σε περιφέρεια της Βορείου Ελλάδος, που χορηγούσαν αφειδώς άδειες οδήγησης με το αζημίωτο. Μετά - τον Μάιο - ήταν οι εφοριακοί της ΔΟΥ Χαλκίδας που εκβίαζαν επιχειρηματίες για να ‘κλείσουν υποθέσεις’. Στα τέλη του ιδίου μηνός ήταν οι ελεγκτές υπάλληλοι του Δήμου Αθηναίων και του υπουργείου Πολιτισμού που εκβίαζαν καταστηματάρχες στο κέντρο της Αθήνας για να μην κάνουν ελέγχους ή να κάνουν τα στραβά μάτια σε παραβάσεις. Τον Ιούλιο ήταν οι υπάλληλοι της ΕΤΑΔ (Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου) που ενοικίαζαν ακίνητα του κράτους σε ιδιώτες και τσέπωναν οι ίδιοι τα χρήματα. Στις αρχές τρέχοντος ήταν η υπάλληλος του ΕΦΚΑ (Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφαλίσεως) που απαίτησε 4.000 ευρώ από μάνα αναπήρου παιδιού για να του βγάλει αναπηρικό επίδομα που ούτως ή άλλως το παιδί εδικαιούτο. Πριν από λίγες ημέρες ήταν μια δικηγόρος, η οποία αφού διετέλεσε τους προηγούμενους μήνες ασκουμένη στο υπουργείο Δικαιοσύνης προκειμένου να λάβει την άδεια ασκήσεως της «δημοσίας λειτουργού», όπως θεωρούνται κατά νόμον οι δικηγόροι, συνελήφθη επ’ αυτοφώρω στο κέντρο της Αθήνας για διακίνηση ναρκωτικών («Ε», 17.08.2024, σ. 11). Άπαντες/-σες οι συλληφθέντες/-είσες είτε τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, είτε προφυλακίσθηκαν.
Στον ιδιωτικό τομέα, οι επίορκοι αυτοί υπάλληλοι θα είχαν ήδη απολυθεί, χωρίς -εννοείται - αποζημίωση. Το πιθανότερο, βεβαίως, είναι ότι δεν θα είχαν καν προσληφθεί. Εδώ, στο δημόσιο, τέθηκαν απλά σε διαθεσιμότητα και ‘Κύριος οίδε’ αν και πότε θα απολυθούν. Θυμήθηκα εν προκειμένω μια περίπτωση παρανομίας στη (δημόσια) Εκπαίδευση που την είχα ανακαλύψει ως δημοσιογράφος στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 και την είχα καταγράψει σε ρεπορτάζ (χωρίς ν’ αναφέρεται στο δημοσίευμα τ’ όνομα του πρωταγωνιστή της ιστορίας, παρά μόνο τ’ αρχικά του - επεβάλλετο τότε, και ορθώς, για λόγους δεοντολογίας). Ήταν, πιστεύω, από τα καλύτερά μου ρεπορτάζ· από τ’ ‘αξέχαστα’ που λένε. Eπρόκειτο, λοιπόν, για περίπτωση καθηγητή δημοσίου σχολείου, σε γειτονικό νομό, που θέλοντας να ενισχύσει την πρόοδο των μαθητών του και επειδή θεωρούσε ότι οι ώρες διδασκαλίας στο (δημόσιο και δωρεάν) σχολείο δεν επαρκούσαν, τους προσέφερε «ιδιαίτερα» μαθήματα στο έναντι θαλάσσης, ιδιαιτέρας θέας, διώροφο «κρυφό σχολειό» (του) – με το …αζημίωτο, εννοείται. Μετά από καταγγελίες γονέων ο κ. καθηγητής συνελήφθη επ’ αυτοφώρω εν ώρα διδασκαλίας από ελεγκτές της τότε ΥΠΕΔΑ (Υπηρεσία Ελέγχου Διακίνησης Αγαθών, το μετέπειτα Σώμα Διώξεως Οικονομικού Εγκλήματος [ΣΔΟΕ]) και παραπέμφθηκε περαιτέρω για τον καταλογισμό (φορολογικών και πειθαρχικών) ευθυνών και επιβολή ποινών από τα αρμόδια υπηρεσιακά συμβούλια των υπ. Οικονομικών και υπ. Παιδείας. Μαθαίνω μετά από λίγες ημέρες ότι από το υπ. Παιδείας η ποινή ήταν η (τιμωρητική, υποτίθεται) μετακίνησή του στη Θεσσαλονίκη και με έντονη περιέργεια αναζητώ να πληροφορηθώ, από την (δημοσιογραφική) πηγή μου, την αντίδραση του άλλου υπουργείου (Οικονομικών) που είχε και τη σχετική πρωτοβουλία για την όλη υπόθεση. «Εμάς το μόνο που μας ενδιέφερε», με ενημέρωσε η πηγή (του υπ. Οικονομικών) «είναι η φοροδιαφυγή, το γεγονός ότι εισέπραττε χρήματα, αλλά δεν απέδιδε στο κράτος ΦΠΑ (…) Του επιβάλλαμε πρόστιμο, το πλήρωσε, τελειώσαμε… Τα του υπ. Παιδείας – αν του επέβαλλε την όποια πειθαρχική ποινή, ή όχι - δεν μας αφορούν…». Μετά από λίγα χρόνια ο παρανομήσας καθηγητής επανήλθε στον έδρα της μόνιμης κατοικίας του - κι όλα ‘μέλι – γάλα’. Τα «ιδιαίτερα» (σε Λύκεια και Γυμνάσια) όχι μόνο συνεχίσθηκαν, αλλά, εδώ και λίγα χρόνια, έχουν εξακτινωθεί και στο Δημοτικό! (Κι αύριο μπορεί να φθάσουν – ποιος ξέρει;.. - μέχρι και το Νηπιαγωγείο…)
Μαγικές λύσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς σ’ όλα τα επίπεδα του κρατικού μηχανισμού δεν υπάρχουν. Μικρά βήματα προς το καλύτερο μόνο μπορούν να γίνουν από την πολιτεία και λίγο μεγαλύτερα απ’ όλους μας, που ξιφουλκούμε εναντίον των κάθε λογής διεφθαρμένων υπαλλήλων, αλλά σπεύδουμε πρόθυμα να δώσουμε «κάτι» για να εξυπηρετηθούμε γρηγορότερα και καλύτερα… Διεφθαρμένοι πολίτες, συνεπάγονται διεφθαρμένους υπαλλήλους και αντίστροφα…Έτσι διατηρείται η διαφθορά στην Ελλάδα ως ‘Λερναία Ύδρα’. Ας το έχουν αυτό υπόψη τους οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες και ας πάρουν ριζικότερα μέτρα που θα ελαχιστοποιήσουν τη διαφθορά, γιατί η πλήρης εξάλειψή της είναι κάτι παραπάνω από αδύνατη… Έχουν την ευθύνη τους κι οι πολίτες, αλλά η μεγάλη αλήθεια είναι ότι αν δεν ξεδοντιαστεί το τέρας του βαθέος κράτους, αυτή η χώρα δεν πρόκειται ποτέ να σηκώσει κεφάλι.
Ασφαλώς, όμως, η καταπολέμηση της διαφθοράς δεν είναι μόνο ένα ζήτημα θεσμικών μεταρρυθμίσεων - κι αυτές χρειάζονται και επείγουν, μάλιστα, προκειμένου να θωρακισθεί έτι περαιτέρω νομικά/θεσμικά η πολιτεία και να προστατευθεί η κοινωνία - αλλά πάνω απ’ όλα απαιτείται και η ανάληψη πρωτοβουλιών που θα έχουν θετικό αντίκτυπο στη συνείδηση του πολίτη. Και, κυρίως, του αυριανού πολίτη, που σήμερα είναι μαθητής/-τρια και θα πρέπει να εκπαιδευθεί με αξίες προσανατολισμένες στην εντιμότητα και την ηθική, στον σεβασμό απέναντι στον συνάνθρωπο και την πατρίδα. Κι αυτό μπορεί - και πρέπει - να ξεκινήσει απ’ το σχολείο γιατί το παλαιό, καλό «σλόγκαν» του ΥΠΑΙΘ (επί υπουργίας Ευριπίδη Στυλιανίδη, 2007-2009) ότι «Όλα είναι θέμα Παιδείας» μπορεί να καταργήθηκε από το λογότυπο του ΥΠΑΙΘ, το περιεχόμενό του, όμως, ως διδαχή, συνιστά μια διαχρονική αξία - εν προκειμένω (και) κατά της διαφθοράς στην ταλαιπωρημένη μας χώρα.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β/θμιαςΕκπ/σης, κλ. ΠΕ01 (xaan@theo.auth.gr).
