Ενα Κράτος με ή χωρίς Δικαιοσύνη;

Της κ. Ράνιας Γάτου, ποιήτριας, δοκιμιογράφου, εικαστικού

Το δικαστικό σύστημα φαίνεται σαν ένας λαμπρός φάρος της δικαιοσύνης, αλλά κάτω από την επιφάνεια μπορεί να κρύβεται ένα σκοτεινό κενό, αόρατο στο φως, που σπάνια αναδεικνύεται.

Αυτό το κενό μπορεί να εξελιχθεί σε μια αδυναμία του Δημοκρατικού Κράτους να προστατεύσει καθ’ ολοκληρίαν την αλήθεια και τη δικαιοσύνη από την επιρροή των πλεονεκτούντων και αδικούντων.
Οι γνωστές καταδίκες για το γνωστό «παραδικαστικό κύκλωμα» αποκαλύπτουν μια πτυχή της ανθρώπινης φύσης που μπορεί επηρεάζει ακόμη και δικαστικές αποφάσεις. Είναι γνωστό ότι πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα, το 2024, εκδόθηκε στην Ελλάδα και τώρα κρατείται στις φυλακές Θήβας μια πρώην δικαστής, η οποία είχε καταδικαστεί ερήμην, πλην όμως ομόφωνα από το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων σε κάθειρξη 13 ετών για τη συμμετοχή της στο λεγόμενο «παραδικαστικό κύκλωμα» με την κατηγορία του ξεπλύματος μαύρου χρήματος, όπως αναγράφηκε σε δημοσιεύματα (https://www.kathimerini.gr/society/562967494/antonia-ilia-pire-ton-dromo-gia-ti-fylaki-19-chronia-meta/). Επίσης, ως γνωστόν, άλλος δικαστής, για τον ίδιο λόγο είχε καταδικαστεί σε κάθειρξη δώδεκα ετών από το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων.
Όπως είναι γνωστό από τα σχετικά δημοσιεύματα, ενώ οι δικαστές αυτοί καταδικάστηκαν, οι εμπλεκόμενοι με το βούλευμα δικηγόροι αθωώθηκαν από το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών.
Σε άλλη υπόθεση, έχει ενδιαφέρον το δημοσίευμα και το βίντεο της εκπομπής «Πρώτη Έκδοση» του δημοσιογράφου Μάκη Τριανταφυλλόπουλου, με προσκεκλημένο το γνωστό δικηγόρο Θεσσαλονίκης Νίκο Διαλυνά, με τίτλο «Νίκος Διαλυνάς: Μεγάλο και βαθύ το παραδικαστικό κύκλωμα στη Ρόδο.
Στο βίντεο αυτό ο γνωστός δικηγόρος Θεσσαλονίκης Νίκος Διαλυνάς αναφέρει ότι, από τα τεθέντα υπόψη του στοιχεία της υπόθεσης, φαίνεται να προκύπτει επηρεασμός του δικάσαντος Εφέτη, ο οποίος με τη σχετική απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Ρόδου ακύρωσε την απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου, το οποίο είχε δώσει την αποκλειστική επιμέλεια δύο παιδιών ηλικίας 5,5 ετών το ένα και λιγότερο το άλλο στη μητέρα τους, και έδωσε την αποκλειστική επιμέλεια αυτών των δύο ανήλικων μικρών παιδιών στον πατέρα τους, ο οποίος είναι ο πρώην σύζυγος της μητέρας τους και ο οποίος είναι καθηγητής πανεπιστημίου στις ΗΠΑ, και στον οποίο επέτρεψε να τα πάρει μαζί του στις ΗΠΑ, ενώ οι σχετικές δικαστικές αποφάσεις κατά κανόνα δίνουν είτε συνεπιμέλεια στους γονείς είτε την αποκλειστική επιμέλεια στη μητέρα.
Πρόκειται ως φαινόμενο για την πράξη κάποιων να υποκύπτουν σε πειρασμούς και προσφορές, ακόμα και όταν αυτές αφορούν στην εφαρμογή του ίδιου του νόμου. Αυτή η αδιαφορία στην απονομή της δικαιοσύνης δημιουργεί ένα κενό στην αξιοπρέπεια των πολιτών. Όταν η δικαιοσύνη γίνεται αντικείμενο συμφερόντων και παραχωρήσεων, τότε ο νόμος γίνεται απλώς ένα εργαλείο στα χέρια των πλεονεκτούντων και αδικούντων.
Αυτή η ενδεχόμενη προδοσία της δικαιοσύνης αποτελεί τη βαθύτερη απειλή για την ίδια την αρχή του κράτους δικαίου. Όταν οι πολίτες αμφισβητούν την αξιοπιστία του δικαστικού συστήματος, όπως συμβαίνει και τώρα με τις ευρύτερα γνωστές υποθέσεις στα Τέμπη, στο Μάτι, στο υποκατάστημα στη Marfin Αθηνών, όπως ενδεχομένως συχνότερα και πιθανότατα και σε υποθέσεις που δεν είναι ευρύτερα γνωστές, τότε υπονομεύεται η εμπιστοσύνη στις θεσμικές δομές της δημοκρατίας.
Είναι καιρός να ανοίξουμε τα μάτια μας σε αυτήν τη δυσάρεστη πραγματικότητα και να απαιτήσουμε διαφάνεια και ευθύνη από όσους φέρουν το βάρος της δικαιοσύνης. Αυτή η μάχη για την αναγέννηση της εμπιστοσύνης στην εφαρμογή του δικαίου είναι ουσιώδης για την επιβίωση των αρχών της δημοκρατίας μας.
Η ενδεχόμενη επανάληψη αυτού του φαινομένου του «παραδικαστικού κυκλώματος», σε τοπικό ή ευρύτερο επίπεδο, αν δεν υπάρχουν ισχυρές εγγυήσεις όχι μόνο καταστολής του, αλλά και αποτροπής του, μπορεί να εξελιχθεί σε συστημική ανωμαλία που θα απειλεί τις θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Η ενδεχόμενη επανάληψη αυτού του φαινομένου του «παραδικαστικού κυκλώματος» μπορεί να υπονομεύει την αποστολή της δικαιοσύνης: την προστασία των αδύναμων, την εξασφάλιση της ισονομίας, και την προαγωγή της ελευθερίας, τη νόμιμη προστασία των συμφερόντων.
Ωστόσο, η ενδεχόμενη επανάληψη αυτού του φαινομένου του «παραδικαστικού κυκλώματος» μπορεί τότε να διαστρεβλώνει την ίδια την ουσία του δικαστικού συστήματος, ως μιας λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η αδικία δεν επηρεάζει μόνο τις άμεσα εμπλεκόμενες πλευρές,, αλλά καθορίζει την εμπιστοσύνη του κοινού στην ικανότητα του δικαστικού συστήματος να προστατεύει τα νόμιμα συμφέροντα.
Η σημασία της διαφάνειας και της ευθύνης της απονομής της δικαιοσύνης στο δικαστικό σύστημα είναι απολύτως ζωτική. Προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται διαρκώς μια συστηματική αναθεώρηση των δομών και των διαδικασιών για την αποτροπή ενδεχόμενων φαινομένων διαφθοράς και ατιμωρησίας. Απαιτείται επίσης διαρκώς μια πλήρης επαναδιαμόρφωση του πνεύματος και της κουλτούρας των λειτουργών της δικαιοσύνης και των εν γένει εφαρμοστών του νόμου στα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και τη φιλελεύθερη δημοκρατία, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η εμπιστοσύνη του Λαού και το δημόσιο αίσθημα της δικαιοσύνης και της ισότητας.
Ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί ένα δικαστικό σύστημα που θα είναι ικανό να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του σήμερα και του αύριο είναι μέσω της επιμονής στη διαφάνεια, της ενίσχυσης της ευθύνης και της προώθησης της ανεξαρτησίας. Αντί να υποκύπτουμε στην απαισιοδοξία, πρέπει να αντλήσουμε έμπνευση από τη δυνατότητα για αλλαγή και βελτίωση.
Με πνεύμα αποφασιστικότητας και αφοσίωσης προς τις αξίες της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας, μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα μέλλον όπου η δικαιοσύνη είναι προσβάσιμη για όλους και προστατεύει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του κάθε ατόμου. Αυτή η προσπάθεια απαιτεί τη συνεισφορά και τη στήριξη κάθε πολίτη που πιστεύει στην αξία της δικαιοσύνης και της ισότητας. Ας αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση με αποφασιστικότητα και αισιοδοξία, προσβλέποντας σε ένα μέλλον όπου η δικαιοσύνη είναι η ακλόνητη βάση της κοινωνίας μας και η εγγύηση της ελευθερίας και της δικαιοσύνης για όλους.