Δεύτερη ευκαιρία για τη συνταξιοδότηση οφειλετών του e-Ε.Φ.Κ.Α.

Γράφει η Αικατερίνη Γανίδη*

Με τις διατάξεις του άρθρου 115 του ν. 5078/2023, αυξήθηκε το όριο του οφειλόμενου ποσού, για την καταβολή σύνταξης σε οφειλέτες του e-Ε.Φ.Κ.Α. και αναπροσαρμόστηκαν οι όροι και η διαδικασία καταβολής της συνταξιοδοτικής παροχής. Θεμελιώδης επιδίωξη της ρύθμισης ήταν η εγκαθίδρυση ενός δικαιότερου συστήματος, στη βάση της αποτροπής εγκλωβισμού των ασφαλισμένων - οφειλετών, οι οποίοι είχαν καταβάλλει επί σειρά ετών ασφαλιστικές εισφορές, σε μια ιδιότυπη κατάσταση συνταξιοδοτικής ομηρίας.

Μέχρι πρότινος, με το άρθρο 61 του ν. 3863/2010, παρεχόταν η δυνατότητα καταβολής σύνταξης σε οφειλέτες ασφαλιστικών εισφορών προς τον e-Ε.Φ.Κ.Α., εφόσον το συνολικά οφειλόμενο ποσό δεν ήταν μεγαλύτερο των 20.000 ευρώ ή των 6.000 ευρώ, για οφειλές από την υπαγωγή στην ασφάλιση του πρώην Ο.Γ.Α. Τα ανωτέρω ποσά οφειλής παρακρατούνταν από τις μηνιαίες συντάξεις σε έως 60 ισόποσες δόσεις, ενώ το ποσό της οφειλής που υπερέβαινε τα προαναφερόμενα όρια, καταβαλλόταν εφάπαξ, εντός δίμηνης προθεσμίας από την κοινοποίηση της οφειλής από τον e-Ε.Φ.Κ.Α. προς τον οφειλέτη.
Με τη νέα ρύθμιση, τα ανωτέρω ποσά αυξήθηκαν κατά 50% και 66,6% για τις οφειλές προς τον e-Ε.Φ.Κ.Α. και τον πρώην Ο.Γ.Α. αντίστοιχα και διαμορφώθηκαν από 20.000 ευρώ σε 30.000 ευρώ στην πρώτη περίπτωση και από 6.000 ευρώ σε 10.000 ευρώ στη δεύτερη. Οι προϋποθέσεις που τίθενται, για να μπορέσει να υπαχθεί ο οφειλέτης στην προκείμενη ρύθμιση, εντοπίζονται στο τρίπτυχο ηλικία, καταβληθείσες εισφορές και τραπεζικές καταθέσεις.
Έτσι, ο υποψήφιος συνταξιούχος θα πρέπει:
(α) Να έχει συμπληρώσει το εξηκοστό έβδομο (67ο) έτος της ηλικίας του ή εφόσον έχει χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον σαράντα (40) ετών, το εξηκοστό δεύτερο (62ο) έτος της ηλικίας του.
(β) Να έχει καταβάλει εισφορές για χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον είκοσι (20) ετών ή έξι χιλιάδων (6.000) ημερών και
(γ) οι τραπεζικές καταθέσεις του να μην ξεπερνούν το ποσό των 12.000 ευρώ ή το ποσό των 6.000 ευρώ αν είναι οφειλέτης προς τον πρώην Ο.Γ.Α. Ειδικά, για τον έλεγχο πλήρωσης της προϋπόθεσης περί των τραπεζικών καταθέσεων, ο αιτών παραχωρεί άδεια άρσης τουτραπεζικού του απορρήτου.
Προβλέφθηκε δε στον νόμο, η έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης, για τη ρύθμιση των προϋποθέσεων, των τεχνικών λεπτομερειών, καθώς και των διαδικασιών διασταύρωσης και των ελέγχων για την πλήρωση των κριτηρίων των νέων διατάξεων.
Έτσι, πέντε μήνες μετά την ψήφιση του νόμου, εκδόθηκε η σχετική υπ’ αριθμ. 32270 Κοινή Υπουργική Απόφαση, η οποία δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Β’ 2915/23.05.2024. Σύμφωνα με την προαναφερόμενη κανονιστική πράξη, στην αίτηση υπαγωγής, που επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης, περιλαμβάνονται τα ακόλουθα στοιχεία:
(i) Δήλωση του αριθμού των λογαριασμών που τηρούνται στο όνομα του ασφαλισμένου και το πιστωτικό ίδρυμα στο οποίο τηρούνται.
(ii) Δήλωση ότι το υπόλοιπο των ως άνω λογαριασμών, κατά το κλείσιμο του μήνα που προηγείται της υποβολής της αίτησης και ο μέσος όρος των καταθέσεων κατά το δωδεκάμηνο που προηγείται της υποβολής της αίτησης, δεν υπερβαίνουν το ποσό των 12.000 ευρώ γενικά ή το ποσό των 6.000 ευρώ, αν είναι οφειλέτης αποκλειστικά προς τον πρώην Ο.Γ.Α. και
(iii) Δήλωση ότι πληροί τις προαναφερόμενες ασφαλιστικές προϋποθέσεις ηλικίας και καταβολής εισφορών.
Εάν το συνολικό ποσό οφειλών υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ, αλλά όχι τις 30.000 ευρώ ή τις 6.000 ευρώ, αλλά όχι τις 10.000 ευρώ για τον πρώην Ο.Γ.Α., τότε η αίτηση υπαγωγής γίνεται δεκτή και ο e-Ε.Φ.Κ.Α. προχωρεί στην έκδοση της συνταξιοδοτικής πράξης και στην καταβολή της σύνταξης, εφαρμόζοντας παρακράτηση επί του ποσού της σύνταξης, ως ακολούθως:
- Το υπερβάλλον, των 20.000 ευρώ ή των 6.000 ευρώ για τον πρώην Ο.Γ.Α., ποσό οφειλής, συμψηφίζεται με το εξήντα τοις εκατό (60%) του μηνιαίου ποσού των καταβαλλόμενων συντάξεων, μέχρι τον μηδενισμό του.
- Το μηνιαίως συμψηφιζόμενο υπερβάλλον ποσό δεν μπορεί να υπολείπεται των 333,33 ευρώ γενικά και των 100 ευρώ για τον πρώην Ο.Γ.Α. Σε αντίθετη περίπτωση, το ποσοστό παρακράτησης προσαρμόζεται αναλόγως.
Αφού μηδενιστεί το υπερβάλλον ποσό, τότε τα ποσά οφειλής (20.000 ευρώ και 6.000 ευρώ αντίστοιχα) συμψηφίζονται ή παρακρατούνται από τα ποσά των συντάξεων σε 60 ίσες μηνιαίες δόσεις.
Εάν το συνολικό ποσό οφειλών υπερβαίνει τις 30.000 ευρώ ή τις 10.000 ευρώ για τον πρώην Ο.Γ.Α., τότε κοινοποιείται έγγραφο οφειλής, προκειμένου ο ασφαλισμένος να καταβάλει το υπερβάλλον των 30.000 ευρώ ή των 10.000 ευρώ για τον πρώην Ο.Γ.Α., εντός διμήνου από την κοινοποίησή του, προκειμένου να υπαχθεί στις διατάξεις της εν λόγω ρύθμισης. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία, ο e-Ε.Φ.Κ.Α. προβαίνει σε απόρριψη της αίτησης συνταξιοδότησης λόγω οφειλών.
Η ρύθμιση αυτή αναμένεται να διευκολύνει σημαντικά τους οφειλέτες του e-Ε.Φ.Κ.Α., οι οποίοι παρότι παρέμειναν για μεγάλα χρονικά διαστήματα εντός του ασφαλιστικού συστήματος, καταβάλλοντας εισφορές, εντούτοις δημιούργησαν και οφειλές οι οποίες συσσωρεύτηκαν, η δε αδυναμία τους να τις διευθετήσουν, πρακτικά οδηγούσε στη στέρηση της λήψεως και απολαύσεως της συνταξιοδοτικής τους παροχής.
* Η Αικατερίνη Κ. Γανίδη, είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, ΠΜΣ «Ιατροδικαστική - Ψυχιατροδικαστική» Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.