Έγιναν, οπωσδήποτε θετικά βήματα, ιδίως, εις ό,τι αφορά στα Ι.Ε.Κ., όπου με το Ν. 4763/2020 (ΝΔ / Κεραμέως) ιδρύθηκαν νέα τμήματα με ειδικότητες υψηλής ζήτησης στην αγορά εργασίας, καταργήθηκαν τα στεγανά για συνέχιση των σπουδών παρασχεθείσης της δυνατότητος εισόδου των διπλωματούχων Ι.Ε.Κ. (Level 5) στα Α.Ε.Ι. (Level 6) μέσω κατατακτηρίων εξετάσεων, ιδρύθηκαν Γραφεία «Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Σταδιοδρομίας», κ.α. Αντίθετα, στα ΕΠΑ.Λ. η ίδρυση κάποιων «Προτύπων» σχολείων (του αντιστοίχου τύπου των σχολείων της γενικής εκπαίδευσης τα οποία, εκ του νόμου, ιδρύονται και λειτουργούν στοχεύοντας στην καλλιέργεια και τη διάχυση της ιδέας και των πρακτικών της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα), δεν έδωσε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, δεν έδωσε νέα ώθηση, δεν απέδωσε μια πιο δυναμική περπατησιά για τη Β/θμια Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση.
Τα ΕΠΑ.Λ., εν πολλοίς, παρέμειναν στην τροχιά που τα είχε εντάξει η πολιτική της προηγούμενης Κυβέρνησης (Φίλη-Γαβρόγλου/ΣΥΡΙΖΑ), μετατρέποντάς τα από σχολεία παραγωγής μεσαίων στελεχών για την αγορά εργασίας (εξειδικευμένων επαγγελματιών / τεχνικών - «εργοδηγών», όπως τους λέγανε παλιά) σε σχολεία - προθαλάμους για την εισαγωγή των αποφοίτων τους στα Α.Ε.Ι. (δηλ. ό,τι ακριβώς συμβαίνει στα Γ.Ε.Λ.) και μάλιστα με ευνοϊκότερους όρους. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι στα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.) ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε ραγδαία όταν τους δόθηκε μεγαλύτερο ποσοστό θέσεων (το 5% του συνόλου) στα Πανεπιστήμια. Υπήρξαν, μάλιστα, και «επιτήδειοι» μαθητές Γενικών Λυκείων (με την παρότρυνση / καθοδήγηση των γονέων / κηδεμόνων τους) που εκμεταλλεύθηκαν το νέο καθεστώς και μεταπήδησαν από την Α’ τάξη των ΓΕΛ στη Β’ τάξη των ΕΠΑ.Λ., προσβλέποντας ότι θα εισαχθούν ευκολότερα σε περιζήτητες σχολές Α.Ε.Ι. Και αυτό γιατί το μέσο επίπεδο επιδόσεων των μαθητών των ΕΠΑ.Λ. είναι σαφώς χαμηλότερο αυτού των ΓΕ.Λ. Δεν είναι όμως αυτό (η παραγωγή όλο και περισσοτέρων αποφοίτων Α.Ε.Ι.) που λείπει για την ανάπτυξη της οικονομίας στη χώρα. Είμαστε μια χώρα με πολλούς πτυχιούχους Πανεπιστημίων, αλλά μας λείπουν, κυρίως, οι πτυχιούχοι εκείνοι που θα είναι εξειδικευμένοι επαγγελματίες σε κλάδους στους οποίους υπάρχει ζήτηση στις υπηρεσίες και στην αγορά – και η μεγάλη ζήτηση αφορά σε μεσαία στελέχη και για κλάδους / επαγγέλματα που αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» της νέας οικονομίας. Είμαστε μια χώρα που έχει περισσότερους μηχανικούς του Πολυτεχνείου από μεσαία στελέχη εφαρμογής/ τεχνικούς μέσων τεχνικών σχολών υδραυλικούς, ψυκτικούς, ηλεκτρολόγους, εγκαταστάτες, κ.λ.π. (αλλά, παρά ταύτα, δεν παράγουμε, όχι μοτοποδήλατα, αλλ’ ούτε καν ποδήλατα!) Είμαστε μια χώρα στην οποία για να βρεις ψυκτικό το καλοκαίρι θα πρέπει να έχεις τύχη βουνό! Για να βρεις δε καυστηρατζή τώρα τον χειμώνα στην περιοχή μας (Λάρισα κι ευρύτερη Θεσσαλία) και μάλιστα μετά τις καταστροφές που προκάλεσε σε λεβητοστάσια ο «Daniel» τον περασμένο Σεπτέμβριο, θα πρέπει να ‘χεις υπομονή ασκητού του Αγίου Όρους!..
Η στασιμότητα αυτή στον χώρο της Β/θμιας Τεχνικής Εκπαίδευσης προβλημάτισε, ως φαίνεται, τον νέο Υπουργό Παιδείας κ. Κυριάκο Πιερρακάκη, ο οποίος στις αρχές της περασμένης εβδομάδας παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο νομοσχέδιο με το οποίο το Υ.ΠΑ.ΙΘ.Α. φιλοδοξεί να δώσει μια νέα πνοή, να προκαλέσει μια δυναμική επανεκκίνηση που θα δώσει νέες ταχύτητες στα διοικητικά και, κυρίως, στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της δημόσιας Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ώστε αυτή να πάψει να θεωρείται ο «φτωχός συγγενής» του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Ειδικότερα, εξήγγειλε για τα ΕΠΑ.Λ: νέες ειδικότητες με κριτήρια τις ανάγκες της κάθε τοπικής κοινωνίας και με βάση τις ανάγκες των επιχειρήσεων, αλλαγή σε 235 προγράμματα σπουδών και εκπόνηση / συγγραφή 41 Οδηγών Κατάρτισης για τις ειδικότητες της Μαθητείας. Επίσης, ανακοίνωσε την ίδρυση «Κέντρων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» (Κ.Ε.Ε.Κ.), ενός νέου «εποπτικού» θεσμικού οργάνου μέσω του οποίου θα επιχειρηθεί η δημιουργία των καταλλήλων προϋποθέσεων για την ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ όλων των δομών της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και τη σύνδεσή της με την αγορά εργασίας και την τοπική οικονομία. Σε κάθε Κ.Ε.Ε.Κ. θα συνυπάρχουν και θα αλληλεπιδρούν, διατηρώντας την οργανική αυτοτέλειά τους, Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης (Ε.Σ.Κ. / Level-3), Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ./ Level-4, με παροχή και Μεταλυκειακού Έτους – Τάξως Μαθητείας / Level-5) και Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ. / Level-5).
Για την ίδρυση ενός Κ.Ε.Ε.Κ. θα πρέπει να συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο (campus) τουλάχιστον μία δομή εκπαίδευσης, μία δομή κατάρτισης κι ένα Εργαστηριακό Κέντρο (Ε.Κ.), ενώ θα δοθεί έμφαση σε πρόσθετα κριτήρια, όπως οι χώροι διδασκαλίας, οι υλικοτεχνικές υποδομές, η προσβασιμότητα για ΑμεΑ και η εγγύτητα με μέσα μεταφοράς. Προβλέπεται ότι με βάση τις υφιστάμενες δομές, μπορούν να ιδρυθούν περίπου 60 Κ.Ε.Ε.Κ. (23 περιπτώσεις συγκροτημάτων με ημερήσιο/α ΕΠΑ.Λ., Ι.Ε.Κ. και Ε.Κ. και 37 περιπτώσεις συγκροτημάτων με ημερήσιο/α και εσπερινό ΕΠΑ.Λ., Ι.Ε.Κ. και Ε.Κ.), ενώ πολύ σημαντικό (και απολύτως θετικό) στοιχείο αυτής της εξέλιξης είναι ότι στα Campus η διοίκηση θ’ ανατεθεί σε «Eκτελεστικό Διευθυντή» (Manager) με αυξημένα προσόντα. Για τα Ι.Ε.Κ., μέσα από ένα συνολικό «rebranding» (νέα – ποιοτικότερη - ταυτότητα, νέα – ελκυστικότερη – εικόνα), επιδιώκεται να αποκτήσουν έναν εξαιρετικά διευρυμένο ρόλο σε ό,τι αφορά στην ενεργό διασύνδεση των καταρτιζόμενων και των αποφοίτων τους με την αγορά εργασίας σε τοπικό, περιφερειακό και κλαδικό επίπεδο, ενώ προβλέπεται και η μετονομασία τους σε «Ανώτερες Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης», με ιδιαίτερη βαρύτητα στο τομέα της Μαθητείας.
* Oι εξελίξεις στον χώρο της οικονομίας διεθνώς είναι καταιγιστικές και οι εν Ελλάδι θα πρέπει, επιτέλους, να συνειδητοποιήσουμε ότι το τέλος της Εκπαίδευσης, όπως την ξέραμε, δεν πλησιάζει, αλλά ήλθε! Η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, με την παροχή εξειδίκευσης υψηλού επιπέδου μεσαίων στελεχών σε επαγγέλματα υψηλής ζήτησης, στις άλλες χώρες της ανεπτυγμένης Δύσης κινούνται ήδη (για διδάσκοντες και διδασκομένους) με ιλιγγιώδεις ρυθμούς παράγοντας αγαθά και προσφέροντας υπηρεσίες που με τη σειρά τους παράγουν ανάπτυξη, δηλαδή κέρδη και πλούτο για πολίτες και κράτη. Έφθασε και για τη χώρα μας η ώρα για το άλμα...
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β’/βάθμιας Eκπ/σης, κλ. ΠΕ01, (xaan@theo.auth.gr).
